Lôch du yan cà phê săk geh đah rnoh khlay ngăn bah sa ơm tât aƀaơ, nuĭh ƀon lan thôn Đức An, xă n’har bri Thuận An, nkuăl Dak Mil, n’gor Dak Nông rhơn mât uănh ngih wâl n’hanh trong hăn tâm ƀon gay nchrăp wơt năm mhe. 2 ding trong tâm thôn, lơ uĕh kloh ntơr ang n’ha nkao n’hanh lơ uĕh.

2 ty djôt pêh nkăp koh n’ging tơm si bah năp jay, wa Nông Minh Thước an gĭt, đah nău ndâk njêng thôn ƀon mhe, rnăk wâl ta thôn Đức An dŭt lĕ đah nău kan. Wăng sa bah nuĭh ƀon lan tâm thôn lĕ tŏng ăp jêng aƀaơ kônh wa geh ndơ mât uănh an nău uĕh ƀon lan. Ndrel đah nău uĕh bah gung trong thôn ƀon mhe kloh uĕh, wa Thước hôm saơ nău uĕh bah ƀon lan, bah nău tâm bôn n’gâng kan ta ntŭk đah nuĭh ƀon lan.

 Gâp gŭ ta aơ rlău 30 năm hôm, nar gâp sĭt ntŭk aơ dôl hôm e bri, kăl e trong neh, aƀaơ bê tông hôm, lah nsum thôn ƀon rgâl mhe hôm. Ăp gưl ƀon lan nkoch trêng tât nuĭh ƀon lan ri kônh wa dŭt tĭng, ăp ndơ geh cán bộ ntĭm ri nuĭh ƀon lan ƀư tĭng. Nar aơ thôn ƀon hun hao kơt aơ dŭt rhơn.

Wa Tôn Quốc Trưởng, kruanh thôn ưcs An (xă Thuận An, nkuăl Dak Mil, n’gor Dak Nông) an gĭt, thôn geh rlău 400 rnăk, bah năm 2022 lĕ mô hôm geh rnăk ach o. Rnoh neh rlău 560ha tăm cà phê, sầu riêng, tiêu nsĭt geh đăp mpăn; ăp ntrong ƀư tâm rgop tuch tăm, nkra njêng, tăch ndơ lŏ mir têh jêng, âk rnăk sâm geh. Ndrel đah nău nsrôih hun hao wăng sa rnăk wâl, kônh wa ndrel nuih n’hâm, ndrel soan gay ndâk njêng ăp ndơ ƀư, ăp ndơ thôn ƀon. Ăp trong hăn ƀon lan rgop soan, rgop prăk, mô knŭng nâp nâl ma hôm uĕh kloh. Tĭng wa Trưởng, thôn lĕ geh rnoh ndơ ƀư thôn ƀon mhe leo lor n’hanh kônh wa dôl nsrôih gay jêng du nkual thôn ƀon mhe.

 Nuĭh ƀon lan lĕ râng ăp nău ƀư, rgop soan, rgop prăk gay ndâk njêng ăp trong hăn, ta ưbah nĕ jêng nkual ƀon lan gŭ leo lor thôn Đức An kloh uĕh n’hanh bah năp tay lah thôn uĕh lăng mhe.

Tĭng wa Lê Xuân Lý, Groi kruanh UBND xă Thuận An, nkuăl Dak Mil, năm 2011, ƀon lan mbơh ƀư ndâk njêng thôn ƀon mhe đah ntơm ntoh bah jêt jêng mâp âk jêr jŏt. Yơn knơm ntuh kơl di lah ntung trong, ngăn lah mpeh trong hăn, jêng nău geh wăng sa dơi hao ngăch. Ndrel đah nĕ nău ndrel soan, du nuih n’hâm bah nuĭh ƀon lan lĕ kơl ăp nău rƀŏng thôn ƀon mhe ơm jêh n’hanh xă dôl geh ăp nău rƀŏng prêh lơn tâm năm tât.

 Năm 2018, xă Thuận An tât lor thôn ƀon mhe, rlău tâm rnôk nsrôih ri dŭt năm 2023 xă tât lor thôn ƀon mhe n’hao prêh. Ndâk njêng thôn ƀon knŭng geh ntŭk ntơm mô geh ntŭk lôch. Xă thuận An dôl nsrôih tâm năm 2025 hao thôn ƀon mhe ntrong leo lor.

Lah ntŭk lŏ mir uĕh prêh bah n’gor Dak Nông, nkuăl n’har bri Dak Mil mĭn lah mrô thôn ƀon mhe nâp nâl, nău rêh bah ƀon lan n’hao prêh, an hao ntơm bah tâm trôm, mô kâp knơm, tâm prăk ntuh kơl bah Ngih dak. Sŏk ƀon lan ƀư tơm, tâm rnôk ndâk njêng thôn ƀon mhe ta nkuăl Dak Mil mĭn lah an rgŏ jă soan ƀon lan, geh nău tâm ban ŭch nuĭh ƀon lan. Ăp nău nchrăp ƀư, ăp ndơ ƀư dơi ƀư ƀon lan ƀư tơm, mbơh kloh, tĭng trong way ƀư “ƀon lan gĭt, ƀon lan tâm nchră, ƀon lan ƀư, ƀon lan uănh nđôi”, hôm ăp gưl ủy đảng, n’gâng kan ƀon lan hăn ndrel đah nuĭh ƀon lan n’hanh doanh nghiệp.

Wa Nguyễn Văn Tuấn, Kruanh jrô kan Tuch tăm mât rong n’hanh Hun hao ƀon lan nkuăl Dak Mil an gĭt, tât aƀaơ, lĕ rngôch 9 xă bah nkuăl lĕ geh tâm di thôn ƀon mhe, tâm nĕ geh 3 xă tâm di thôn ƀon mhe n’hao prêh. Nău rƀŏng tât năm 2025 jêng nkuăl thôn ƀon mhe bah nkuăl n’har bri Dak Mil lĕ ntơm jêh, knŭng hôm kâp geh nău dơi uănh năl n’hanh uănh an.

 Săk rnglăy dơi geh thôn ƀon mhe bah nkuăl Dak Mil knŭng lah lvang bôk năp dơm. Nkuăl mô rlu ta nĕ ma an n’hao tay, rlău ma mât nâp ri an n’hao uĕh ăp rnoh ndơ ƀư. Gay ƀư tĭng ri ndrel đah tơm prăk bah Trung ương, n’gor ri khlay ngăn lah nău lăp bah nuĭh ƀon lan. Lơn lah tâm rnôk ƀư tĭng dăp tay nău kan lŏ mir, tâm di đah rgâl trôk nar, m’hâm ƀư n’hao săk geh, nău rêh, nău geh bah nuĭh ƀon lan.

Sŏk ƀon lan ƀư tơm, sok lŏ mir ƀư n’gâng, mât uĕh tâm trôm, ăp nău rƀŏng ndâk njêng thôn ƀon mhe bah nkuăl n’har bri Dak Lak lah êng, n’gor Dak Nông lah nsum dôl ntơm dơi jêh. Ăp gưl ủy đảng, n’gâng kan ƀon lan ta ntŭk ndrel đah nuĭh ƀon lan dôl nsrôih gay rƀŏng tât ndâk njêng ăp ƀon lan ndrŏng uĕh, ăp nkual ƀon tơm dôl rêh.