Đắk Wer, nkuâl Dak Rlấp lah xã lor bôk năp bah n’gor Dak Nông dơi kơp dơn lah xã ƀon lan mhe ntop n’hao tay. Ntŭk ntô ndơ dŏng hŏ dơi rdâk njêng ăp kôp, nău rêh drăp ndơ nuih n’hâm bah nuĭh ƀon lan mô rlu dơi n’hao prêh. Ƀon lan kan lŏ mir ta Đắk Wer, lơn lah kônh wa Bu Nong  nănh manh prăk ntuh kơl mir ba. Kơt lah lĕ rngôch ăp rnăk geh rnon da dê, yơn rnon gay ƀư geh ndrŏng. 

Dôl tâm khay lăp klêh cà phê. Trôk sơh uĕh, dŭt dơh an klêh, ih nđaih. Cà phê jŭr geh, rnoh khlay hao jêng kônh wa Bon Bu N’Doh (xã Đắk Wer, nkuâl Dak Rlấp, Dak Nông) lĕ dĭng nuĭh rhơn nđơr da dê. Wa Điểu Suynh, groi bí thư chi bộ, kruanh ƀon Bu N'Doh an gĭt: Ƀon geh 130 rnăk nuĭh Bu Nong yơn geh tât bơi 500 ha tơm jong nar, tâm nê rlău 200 ha cà phê. Nơm geh dŏng rgâl mhe khoa học tâm mât chăm  mir tơm jêng săk geh cà phê rlău 2,5 tấn rnglay/ha. Êng du đêt rnăk geh 4 tấn/ha. Aƀaơ 1 tấn cà phê rnglăy bu hăn joi rvăt tât ta jay đah rnoh khlay 110 rkeh prăk. Điểu Suynh nkoch rhơn: lĕ ma ƀon hŏ geh rlău jât bôk ndeh ô tô, năm 2024 dja hŏ geh tay 3 bôk ndeh ô tô mhe. Ăp rnăk geh ndeh dŏng an nău kan tuch tăm da dê.

Điểu Suynh geh trong wăng sa ăp tŏng rêng, dơi nuĭh tâm ƀon kơt tĭng ƀư. 15 năm bah năp nơh, rnôk mhe geh ur, ur sai nô hŏ nănh manh prăk ngân hàng 100 rkeh prăk gay rvăt kon ntil n’hanh phân poh tăm cà phê, tiêu. Rnôk mir tơm hŏ an geh play, trok lĕ rnon, nô  manh tay gay rvăt neh, pơk hvi tay mir tơm đŏng. Đah aƀaơ bar pe năm, rnôk hŏ rgum rƀŭn geh 800 rkeh prăk, nô manh tay 1 rmen prăk gay mon jay têh uĕh. Năm e nơh hôm manh tay 1,5 rkeh prăk gay rvăt tay 1 ha neh tăm sầu riêng đŏng. Aƀaơ ur sai nô hŏ geh rlău 5 ha tơm jong nar, rnoh khlay rlău  10 rmen prăk. Aƀaơ Điểu Suynh dơn hôm rnon ngân hàng 1 rmen prăk dơm. Yơn hŏ geh 3 ha cà phê dôl klêh, nchrăp geh rlău 11 tấn rnglay. Nê lah mô hŏ nkoch nsĭt geh bah 400 tơm điều n’hanh bơi 500 tơm tiêu dôl hao jêng nđĭr.

“Ntơm nơh kônh wa mpôl hên mô hŏ dơi tât đah Ngân hàng Agribank ri dŭt jêr mpeh tơm prăk ntuh kơl an mir tơm. Rnôk khay mât chăm ŭch geh prăk rvăt phân poh, âk rnăk ân manh bah dih deh prăk kon âk. Ntơm bah rnôk ngân hàng  nta an kônh wa manh tơm prăk, nău ntuh kơl tuch tăm bah kônh wa geh nchrăp lor. Aƀaơ cà phê dôl hao khlay jêng nău rêh bah kônh wa dŭt đăp mpăn, geh mbơm.”

Wa K’Ndum, Kruanh Mpôl tahen ơm Đắk Wer nkoch: lôch sĭt ƀư tahen gŭ rêh ta ƀon Bu N’Doh, rnăk păng mpeh săk ach o. Neh mir ri hvi yơn dơn tăm bum blang n’hanh tuch ba dơm jêng nsĭt geh wăng sa đêt, nău rêh jêr jŏt, way geh dơn phe kơl bah ngih dak mbro. Năm 2013, păng nănh manh ngân hàng 50 rkeh prăk gay ntuh kơl mir cà phê. Gĭt rgum rƀŭn jêng wăng sa đăp mpăn mbrơi, hŏ jêng geh mbơm oi. Aƀaơ đah 1,5 ha cao su n’hanh 3,5 ha cà phê ndrel đah 400 tơm tiêu, ăp năm lôch n’hâp lĕ prăk dŏng kan, nsĭt geh rlău 1 rmen prăk. Wa K’Ndum hŏ mon geh jay têh hvi,  rvăt năp ăp tŏng ndơ dŏng kan tuch tăm, gŭ rêh.     

“Ngân hàng Agribank nta an rnăk gâp manh 200 rkeh prăk. Bah rnoh prăk dja gâp mbra ntuh kơl mât chăm mir tiêu, cà phê, cao su. Ntơm bah nê rnăk gâp geh nău rêh đăp mpăn lơn, mô hôm jêr jŏt tă bah rvê mô geh prăk ntuh kơl an mir tơm kơt ntơm nơh đŏng ôh.”

Nău rêh bah nuĭh ƀon  lan ta xã Đắk Wer lơn âk nsing tâm tơm jong nar kơt: tơm tiêu, cao su, cà phê, sầu riêng. Nơm geh dŏng rgâl mhe khoa học kỹ thuật, rgâl kon ntil, phân poh an mir tơm jêng rnoh săk geh hao, nsĭt geh wăng sa âk. Wa Võ Ngọc Anh, groi Kruanh UBND xã Đắk Wer  an gĭt: Rĭng geh ăp nuĭh tâm xã năm 2023 geh 55 rkeh prăk; năm 2024 dja nchrăp rlău 60 rkeh prăk. Ăp năm aơ ƀon lan kan lŏ mir, lơn lah kônh wa nuĭh Bu Nong hŏ nănh manh tơm prăk gay ntuh kơl hun hao tuch tăm jêng rnoh rnăk ƀư geh ndrŏng nar lơn ma âk tay. Êng đah Agribank gŭ kan ta Nhân Cơ, hŏ geh tât 378 rnăk ƀon lan xã Đắk Wer manh rlău 220 rmen prăk rgum tăm, mât chăm tơm jong nar. Lĕ rngôch ăp rnăk manh dơi dŏng di nău kan da dê, nsĭt geh nău tam jêng mô geh nuĭh rnon ntoch jong.   

 “Kônh wa tât đah tơm prăk manh gay mât chăm tơm  tăm tâm ban kơt ndơ mât rong đŏng đăp mpăn nău rêh wăng sa. Tât aƀaơ xã hŏ di rnoh rdâk njêng ƀon lan mhe ntop n’hao tay lor bôk năp bah n’gor Dak Nông.” 

Wa Thân Văn Chí, groi giám đốc Argibank gŭ kan ta Dak Nông an gĭt: Lĕ rngôch geh an manh ta lam  n’gor hŏ tât 14 rbăn 446 rmen prăk, rđĭl đah bôk năm hŏ hao rlău 1.500 rmen prăk.

“Gay rgop ntrôl rŭch manh prăk bah dih deh kon âk, Agribank Dak Nông way nchrăp tŏng tơm prăk gay tŏng an nău ŭch geh manh bah nuĭh ƀon  lan, lơn lah  kônh wa ta ăp nkual ƀon  lan, nkual jru nkual ngai. Tâm rnôk kan tăch rgâl, mpôl hên way gŭ mĭn ăp rnoh an manh tâm di đah nuĭh ƀon lan”.

  Nơm geh manh, nơm geh rnon ma geh ndrŏng lah nău ăp nuĭh ƀon lan kan lŏ mir ta xã Đắk Wer nkuâl Dak Rlấp- xã ƀon lan  mhe ntop n’hao tay lor bôk năp bah n’gor Dak Nông hŏ n’hanh dôl tĭng ƀư geh nău  tam.