VOV4.Mnông: Phân poh rlăm, mô ueh jêng lah nău m^n rvê du\t têh đah [on lan kan lo\ mir. Mô dơn [ư khuch mpeh nău wa\ng sa, phân poh rlăm hôm nha [ư khuch jo\ jong, [ư an mir tơm tăm khuch hô, geh rnôk [on lan roh dơm yor tơm tăm kh^t kro bôl ma roh âk năm khay mât chăm. Nău ngăn phân poh rlăm ta Dak Lak dôl lah nău m^n rvê bâh nu^h [on lan n’hanh [ư jêr jo\t tâm nău mât njrăng bâh ntu\k kan têh.

            Rnăk vâl wa Đào Trọng Tài ta thôn Tân Lập 2, xã Pơng Đrang, nkuăl Krông Buk, n’gor Dak Lak geh 3 ha cà phê tăm bâh năm 1992. tâm 3 năm ba năp, saơ mir tơm cà phê geh âk play, klach tơm mô to\ng ndơ kah, wa Tài le\ hăn rvăt phân gay ma poh tay. Geh mbơh ntil phân mhe tâm di an poh cà phê, (mô g^t na nê| mph ntơ), wa rvăt s^t poh. Wa an g^t, rnôk mhe poh, saơ phân geh ntil găr, mău rkhăl, sui ta neh tât n’hul khay mô saơ lêk. Lôch ne\ r^ tơm cà phê jêng ranh, kro, ru\ng âk play.  Yan năm ne\ n’hanh le\ ăp năm ba kơi, nău geh play cà phê mô hôm âk, geh ăp tơm le\ kh^t nkre, roh âk năm khay nar kan mơ dơi mât njêng tay. Wa Đào Trọng Tài ji nuih nkoch:

            “Le\ lah phân rlăm r^ khuch âk tât nău geh nău ueh yan ne\ yơn kuch tât năm ba kơi đo\ng. lôch ne\ lah dak si rlăm, kơt dak si nkh^t tu, a[aơ gâp hăn ta ntu\k tăch dak si r^ mhâm bu lah r^ rvăt kơt ne\, rvăt  s^t poh mô tam r^ rvăt tay dak si êng. Ne\ lah ăp nău tât mô ueh tâm ntrong kan tuch tăm đah n’gâng kan công nghiệp. a[aơ ta ăp ntu\k kan ma ngih dak ua\nh nđôi răng dăng r^ păng hôm nha tăch ta ăp nkual njônh ngai gay ma mplư [on lan kan lo\ mir ta aơ mô g^t vât. Bâh ntu\k ne\ dăn đă Đảng n’hanh ngih dak an geh nău ntru\nh doh rklaih le\ răng dăng nău aơ.

            Mô êng rnăk vâl wa Tài, âk nu^h [on lan ta Dak Lak, ngăn lah [on lan ta ăp ntu\k nkual njônh ngai, nkual jêr jo\t, le\ geh mâp nău rvăt phân poh rlăm, phân poh mô jêng. T^ng nău mbơh bâh Chi cục mât ua\nh ntu\k tăch rgâl, sỏ công thương n’gor Dak Lak, tâm năm 2015 , bâh nău ua\nh năl tay 95 ntu\k tăch rgâl, ntu\k kan le\ geh rmal 50 rơh [ư tih mpeh nău nkra [ư n’hanh tăch rgâl phân rlăm, phân mô ueh jêng, rmal hành chính đah rnoh prăk bơi tât 1 rmen 400 rkeh prăk. Yơn lah, ta nău ngăn, rnoh nu^h [ư tih hôm nha âk lơn, yơn hôm nha geh âk nău jêr jo\t tâm nău kan tâm rgop kan đah ăp n’gâng kan, nău rmal n’hanh ua\nh nău nău ueh ntil phân poh gay ma njrăng [ư tih mô ho\ na nê|. Wa Trương Văn Nhương, groi kruanh Chi cục mât ua\nh ntu\k tăch rgâl  an g^t:

            “Tâm rnôk mbơh [ư nău kan ua\nh nđôi, ua\nh năl ta ntu\k tăch rgâl đah ntrong kan phân poh r^ u\ch ua\nh năl g^t phân poh rlăm mô lah mô ueh jêng r^ an geh ua\nh năl nău ueh di yơn a[aơ mô geh to\ng nu^h dơi so\ ntil ndơ gay ma ua\nh t^ng nău ntru\nh jêng lah du\t jêr jo\t tâm nău ngăch geh saơ n’hanh rmal t^ng di đah nău ntru\nh bâh pháp luật.

            T^ng nău mbơh, ăp năm n’gor Dak Lak an geh klâp ma 1 rkeh tấn phân ăp ntil gay ma poh an tơm tăm. Yor nău u\ch do\ng têh, ăp ntil phân poh ta ntu\k tăch rgâl geh âk n’hanh âk ntil nđâp ma âk ntu\k tăch, rnoh ntil n’hanh phân tâm di đah ăp ntil tơm tăm, ăp rơh hun hao bâh tơm. Ta năp nău ngăn aơ, ndrel đah âk nău mbơh mpeh nău phân rlăm ta âk ntu\k, nu^h [on lan du\t klach rvê, w^ we\, mô g^t mơh ntil phân I ueh n’hanh tâm di đah mir tơm ta rnăk vâl nơm. Wa Trần Hữu Quang, ta thôn 3, xã Ea Bhôk, nkuăl Cư Kiun, n’gor Dak Lak tăm rlău 1,2 ha tiu. Đah rnoh neh aơ, wa an geh du rnoh âk phân poh n’hanh dak si mât tơm tăm ăp năm. Yor ne\, wa Quang du\t m^n rvê rnôk săch rvăt phân poh n’hanh dak si mât tơm tăm gay ma do\ng. wa Trần Hữu Quang ngơi:

            “A[aơ ăp ntil dak si đah phân poh ta ntu\k tăch rgâl du\t âk, gâp mô g^t mơh ntil ndơ I ueh gay ma he do\ng geh săk rnglăy, âk ntil phân gâp mô g^t mhâm nău ueh, nău mô ueh păng. Jêng lah u\ch n’gâng kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan an nu^h [on lan kan lo\ mir g^t lah ndơ ne\ g^t ueh an bu do\ng đo\ng lah mô. Nkre lah dak si mât tơm tăm kơt ne\ đo\ng. lah kơt a[aơ geh tăch âk ntil ta ntu\k tăch rgâl mô g^t ma săch.

            Ndrel nsum kơt nău m^n rvê bâh wa Quang, wa Nguyễn Thị Nhung, ta buôn Ea Bhôk, xã Ea Bhôk, nkuăl Cư Kuin, n’gor Dak Lak an g^t:

            “Nău u\ch bâh nu^h [on lan kanu\ng lah mhâm [ư an ăp ntil dak si phân poh geh đăp mpăn. A[aơ phân rlăm du\t âk, ta ntu\k tăch rgâl âk ntil phân ma nu^h [on lan mô g^t ntil ma so\k do\ng an săk rnglăy. Ăp nu^h kan khoa học s^t ua\nh năl mơh ntil nău bu tuh r^ so\k dak si, phân poh an tâm di gay ma geh săk rnglăy.

            Nău u\ch bâh nu^h [on lan lah du\t tâm di. Gay ma dơi [ư nău ne\, n’gâng kan ta ntu\k n’hanh ăp gâl kan geh tât an tât ua\nh năl n’hanh geh ăp ntrong kan mât ua\nh na nê| lơn, kơl an nu^h [on lan der geh ăp nău khuch khat yor do\ng phân rlăm, phân mô ueh jêng.

                                                            Nu^h rblang: Thị Đoắt