VOV4.M'nông - Ti\ng nau kơp, ăp ntu\k kan tăch rgâl bah dak he ho\ geh âk nhoat hun hao dăng, ntơm bah 63.000 ntu\k kan pah kan năm 2002 hao geh 550.000 ntu\k kan pah kan tâm du\t năm e. Tâm lvang năm 2006-2015, nkuăl văng sa êng rgop rlau 40% GDP lam dak, 30% rnoh geh nau kan công nghiệp, bơi tât 80% rnoh geh ndoh ndơ tăch rai n’hanh [ư kan, 64% rnoh geh ndoh ndơ. Ngăn lah nkuăl văng sa [ư êng rgum nklăp 85% rmôt pah kan tâm lam dak n’hanh ăp năm pă ân nklăp du rkeh 200.000 nu\ih kan. Yơn lah, nau văng sa ntu\k kan êng hôm lah rnăk [ư êng, 97% ntu\k kan pah kan êng jê| ndrel du\t jê|.

Ti\ng wa Nguyễn Hữu Thập, Kruanh rmôt kan tăch rgâl jê| n’hanh bah găp n’gor Tuyên Quang, nau rdâng nau dơi hun hao bah ăp ntu\k kan pah kan êng nê lah nau kan tâm rnglăp bah ntu\k kan, nau gi\t tât nau kan mhe, tơm prăk ndrel neh ntu:

 ‘Nau jêr ngăn bah ăp ntu\k kan tăch rgâl a[aơ lah tơm prăk ân nau pah kan tăch rgâl, mô âk mpeh drăp ndơ nchăm, gi\t tât nau kan bah neh ntu ntu\k kan đah ăp ntu\k kan tăch rgâl hôm jêr. Êp nê nê lah nchră tât drăp ndơ bah ngân hàng ê geh nâp ngăn. Ăp ntu\k kan nau dơi ê dăng n’hanh mô to\ng mpeh nau mât ntu\k kan, mât nau kan văng sa, ê to\ng dơi nau kan mhe. Neh dak tâm rnglăp jru hvi yơn âk ntil ndơ bah ntu\k kan tam dak he mpeh nau [ư, nau nâp, rnoh tăch a[aơ jêr geh ntul rlong đah ăp dak êng tâm nkuăl”.

Tâm rnôk nê, âk ntu\k kan mi\n lah, nau do\ng ngăn dol nkân ăp ntu\k kan êng hun hao. Nau [ư kan thơ tha, nsing tâm nau dơi, nsing tâm nau mêt uănh bah ntu\k kan ba lơ ko\ [ư âk ntu\k kan n’hao rnoh prăk kan mô ngăn, [ư tât ntu\k ntu tăch rgâl roh nau đăp mpăn, geh âk nau tât ndal. Wa Phạm Đình Đoàn, Kruanh rmôt kan Phú Thái ngơi:

 ‘Đah ntu\k kan tăch rgâl tâm rnôk hun hao ri hôm mâp âk nau kan mô tâm ban. Âk ntu\k kan tăch rgâl ko\ mô u\ch n’gâng kan geh nau kan mô u\ch djăt ndrel nau rgâl. Yơn lah, kan aơ hôm geh nau mbrơi, jêr. Rnôk ntu\k kan joi nau dơi ân nơm ân rjăp nsộih ngăn gay geh jêng ri ê geh nau tam ân ntu\k kan yor ri ma ntu\k kan tăch rgâl ho\ ndơn. Âk ntu\k kan geh nau kan lobby, trok prặk mô tâm di. Lah kơt nê mro ri nau kan văng sa mô danưg, mô nâp jêr ân nau hun hao bah neh dak dôl ma tâm rngăp jru hvi”.

Ti\ng Kruanh n’gâng kan mi\n rvê nau mât văng sa Trung ương Nguyễn Đình Cung, đah nau kan mât kan ngih dak kơt rnôk aơ, ăp ntu\k kan mât ngih dak geh nau dơi leo lăp kan tama nau kan tăch rgâl bah ntu\k nơm săch. Du nau hôm ntoh tay đo\ng lah ntu\k kan tăch rgâl tâm nkuăl kan êng mô janh geh nau phong dôih gay ân mât nau dơi dah ro\ng, nau dơi geh jeneg bah nơm. Yor ri, ntu\k kan ngih dak hôm nơih lăp tâm nau kan tăch rgâl n’hanh mra geh nu\ih mô yor nau geh nsum ma yor nau geh êng bah ăp nu\ih kan. Yor ri, nau ntoh luh tơm prăk do\ng mô ngăn. Aơ lah nau rdâng [ư ntu\k kan tăch rgâl jêr n’hanh mô u\ch hun hao.

Wa\ng sa [ư êng

Wa Nguyễn Đình Cung mi\n lah, gay tâm rlong geh nau ueh, n’huch ngăn ăp nau trok tâm mô geh ngăn ri nau leo [ư, luật pháp n’hanh nau kan, ntrong kan bah ntu\k kan hành chính ngih dak gay geh nau rgâl mhe. U|ch dơi nau kan aơ, gay uănh ân n’hêl tâm nau hôm kol, nau rdâbng đah nau hun hao n’hanh nau u\ch bah ăp ntu\k kan tăch rgâl văng sa êng gay rklaih nau kan”

 ‘Gay rgâl nau kan ntop pă nu\in kan. Uch geh nau kan aơ ri gay hun hai ntu\k tơm prăk, ntu\k nu\ih pah kan, rgâl nau kan dăn, ân tâm nau ntop pă nu\ih kan. Nau tal bar lah gay [ư nau rgala mhe ntu\k kan tăch rgâl ngih dak gay pơk luh nau geh kan, pơk ân nau kan tăch rgâl ân nu\ih ntuh kơl, ăp ntu\k kan tâm nkuăl văng sa êng. Tal pe lah tơm prăk ngih dak gay [ư ân rjăp lơn, n’huch dăng nau trok tâm [a [ư, n’hao nau ntuh kiơl hun hao ntu\k ntu, nti\m nti nu\ih kan”.

Âk nu\ih kan khoa học, nu\ih blau nau kan văng sa lah, gay văng sa êng gah hun hao lơn tâm rơh tât, gay geh âk ntu\k kan the ndrel  bah găp, tong nau pă ân ăp nu\ih ntuh kơl dak ba dih, tăch luh ndrel kơl an ntu\k kan jê|. Nkre, gay geh nau rgop tă bah Chính phủ, ăp n’gân kan, ntu\k kan ân kloh, mpeh ntu\k ntu, nau ntrủ\nh bah pháp luật…[ư Chính phủ tâm rgop kan gay [ư n’ăp tâm Trung ương, nkuăl n’hanh xã. Ntu\k kan tăch rgâl ân geh tâm ban, rưih lơi ăp nau kan rdâng nkual văng sa êng hun hao. Groi Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thạo, Groi Kruanh Hội đồng lý luận Trung ương mi\n lah:

 ‘ Phung hen gay lo\ [ư ân jêh nau kan, ngăn lah rgum janưg lơi nau hôm rdâng bah nau văng sa êng. Pơk nau kan tăch rgâl nơih ân nau văng sa ndâk êng hun hao. Lo\ ndâk njêng n’hanh hun hao nau kan ngih vâl gung trong, hun hao n’hanh n’hao nau dơi ân khoa học công nghệ bah neh dak n’hanh ngăn lah hun hao ndâk njêng nau kan nâp nâl ân ntu\k kan tăch rgâl. N’hao nau dơi ân nau mât kan ngih dak. Ndâk njêng ngih dak nâp nâl, ndâk mhe hun hao, ndâk njêng nau nâp nâl bah neh dak ueh mhe n’hanh ndâk njêng ntrong kan kơl an ân săk rnglay”.

Nau săk rnglay bah nau văng sa leo nsi\t tă bah nkuăl văng sa êng lah nau ngăn, yor ri, nau lăp kan bah ăp n’gâng kan gay [ư ân jêh nau dơi bah nkuăl ă lah nau khlay gay đăp mpăn nau nơih ân ntu\k kan văng sa tăch rgâl. Tâm nê, gay rgum ăp tu tơm gay dơi tâm rgop tâm nkuăl aơ jêng na kan leo nsi\t nau văng sa prêh lơn.

Nu\ih rblang: H’Thi