VOV4.M’nông – Đục thuỷ tinh thể lah nău ji du\t âk n’hanh lah nkô| nău [ư ngo măt âk ngăn ta nu\ih âk năm deh a[aơ. Yơn lah du gưl yor mô g^t nu nău, du gưl yor nău m^n klch  tât oh kon le\ [ư an săk soan măt bah nu\ih ranh geh khuch. G^t wât ơm saơ bah nău ji đục thuỷ tinh thể n’hanh rek ơm lah trong kơl nu\ih ranh mât ueh nău rêh.

Thuỷ tinh thể lah du rsang kon măt. Đah nău [ư tâm pă, thuỷ tinh thể gay an ăp rse ang hăn rlău n’hanh rgum tâm kon măt uănh saơ ndoh ndơ. Thuỷ tinh thể rsang ri mư saơ ang rah wah rnôk uănh. Rnôk tât ranh mô lah geh du đêt nău ji khuch tât măt, thuỷ tinh thể mbra rkhăl, saơ na nê| ngăn lah uănh ngo, uănh mô rsang, lơ jo\ lơ rkhăl. Lah mô dơi saơ n’hanh săm ơm mbra jêt tât cheh ngo nkre re. Bôl lah nău ji âk yơn du\t âk nu\ih âk năm deh, lơn lah ăp nu\ih rêh ta nkual jru ngai mô g^t tât nău ji aơ kơt nău khuch hô ma pơng [ư.

Rlău n’gul năm aơ, wa Lộc Thị Pịa (67 năm deh) ta xă Cư K’Bang, nkuăl Ea Súp, n’gor Dak Lak saơ măt nơm ngo. Yơn yor m^n aơ lah nău ji bah săk ranh jêng wa Pịa mô m^n tât. Tâm du tơ\ dơi but uănh ăp nău ji mpeh măt ta [on lan, wa mư g^t nơm geh ji đục thuỷ thể. Nău ji aơ mbra [ư măt wa nar lơ ngo, tât du nar ne\ mbra jêng tât cheh lah mô dơi rek ơm. Wa Lộc Thị Pịa nkoch:

Măt u le\ ngo nklăp 6 khay aơ hôm. U mô g^t geh nău ji, knu\ng saơ măt ngo dơm.

Hôm wa Vũ đức Hảo (77 năm deh) ta phường Thắng Lợi, Tp. BMT, n’gor Dak Lak geh nău ji đục thuỷ tinh thể yor geh bah ji chrach nju\ng. lap lah wa Hảo le\ ngăch nai dak si mbơh nt^m jêng dơi but uanưh n’hanh săm ơm. Wa Vũ Đức Hảo an g^t:

Gâp geh ji chrach nju\ng dôl săm ta ngih dak si n’gor. Tă aơ 2 khay, gâp saơ ngo măt mbrơi mbrơi. Gâp mư lah đah nai dak si khoa nội jêh ne\ nai dak so an gâp phiếu hăn khoa măt gay but uănh.

Nai dak si chuyên khoa 2 Nguyễn Thanh Hải, Kruanh bộ môn Mắt, ngih sam [u\t Đại học Tây Nguyên an g^t đah nu\ih ntưp nău ji đục thuỷ tinh thể dơi pă [ư 3 rmôt, geh: đục thuỷ tinh thể bah ndul me, đục thuỷ thể ta nu\ih ranh n’hanh đục thuỷ tinh thể ta nu\ih mom. Tâm ne\, ji ntoh du\t âk ta nu\ih ranh, nkô| nău lah yor ranh bah thuỷ tinh thể t^ng năm khay n’hanh năm deh.

Nkoch mpeh nău ji ntoh lư ngăn bah ji đục thuỷ tinh thể ta nu\ih ranh, nai dak si Nguyễn Thanh Hải an g^t:

a nu\ih ranh, geh ntoh lư bah ji lah măt ngo mbrơi mbrơi t^ng âk khay, âk năm ma mô geh ji mô lah chăng măt. Ne\ lah nău saơ khlay ngăn. Rlău ma ne\ hôm geh tay du đêt nău ji kơt vi măt, uănh ngoay jêng bar, hôm kuăl lah song thị. Hôm du nău saơ mbơh ơm bah nău ji aơ ne\ lah ngo măt, jêng lah bah sa ơm bu an do\ng bil măt gay uănh dăch, ri a[aơ bu mô do\ng bil măt tay hôm e dơi uănh dăch.

A[aơ, trong ngoay dơm săm ji đục thuỷ tinh thể lah rek rgâl thuỷ tinh thể nkra njêng. Đah ueh thuỷ tinh thể nkra njêng ueh, jêh rnôk rek, lahmô geh nău ji êng mpeh măt ri măt bah nu\ih ji dơi đăp mpăn tât loch nău rêh.

Lah mpeh njrăng dêr ji đục thuỷ tinh thể, nai dak si Nguyễn Thanh Hải an g^t, n’hêl na nê|, du\t jêr gay njra\ng nău ji aơ ta nu\ih ranh yor aơ lah nău ji geh tât săk năm deh. Bôl ndr^, dơi saơ ơm n’hanh n’hu\ch âk ngăn geh ngo măt. Nai dak si Nguyễn Thanh Hải nt^m lah:

Yor aơ lah nău ji yor rgâl bah săk năm deh. Yơn lah, dơi njrăng đah trong hăn but uănh măt ri rơh. Hăn duh nar ri an ndô măt n’glăp gay n’hu\ch tia cực tím nchrăt tâm măt, yor dak he mpeh tâm nkual nhiệt đới jêng rnoh nu\ih geh đục thuỷ tinh thể yor khuch bah nchrăt duh nar mbra âk lơn du đêt nkual êng.

Nu\ih âk năm deh, ngăn lah ăp nu\ih ta nkual jru ngai way an lah ngo lah nău geh ơm bah săk ranh jêng mô hăn but uanưh. Âk nu\ih tât ngih dak si mbrơi ir, kon măt geh khuch hô jêng tât ngo vi. Yor ne\, ăp dak si nt^m lah ăp nu\ih bên tâm rnăk wâl, lơn lah oh kon uănh m^n tât săk soan kon măt bah khân pơng.

Kônh wa n’hanh le\ băl mpôl mhe djăt nkô| trăch “N’hâm soan an ăp nu\ih, yor Ntu\k kan nkoch trêng nt^m nti săk soan-N’gâng kan dak si n’gor Dak Lak tâm rgop đah Ngih pah kan đài TNVN nkual Tây Nguyên [ư:  

            Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja