VOV4.M’nông - Blen lah du nău ji tâm tưp ngăch. Ding ăp năm deh dơi ntưp da dê, tâm ne\ kon se bah dâng 10 năm deh dơh geh ntưp ngăn. Lah g^t trong rchăng n’gang n’hanh săm ji blen mbra kơl kon se dơi dêr ăp nău geh êng bah kơi. Nkô| trăch “N’hâm soan đah nău rêh” nar aơ, mpôl hên nkoch du đêt nu nău mpeh ji blen n’hanh trong mkra-rchăng n’gang.

Nău g^t năl ji blen:

Blen lah nău ji tâm tưp ngăch, ntưp tă bah trong n’hâm mô lah yor tâm pah đah dak diu bah nu\ih ji. Blen tă bah du ntil virus mpeh mpôl Paramyxo [ư, way tưp tât trong dak diu tâm trôm bom mô lah trong trôm tôr bôk, môr bah dâng kang du đah mô lah 2 ding. 25% ăp nu\ih tưp blen mô g^t năl na nê|, yơn du\t âk mbra saơ ăp nău ji kơt bah kơi aơ:

Duh hê, đê| đo\ng lah hao tât 40 độ

- Môr du đah mô lah 2 bar đah jâng tôr ta mpeh bah năp bah tôr n’hanh rwang tâm lam jâng kang;

- Siăk mô lah hor muh;

- Ji bôk n’hanh ji rgănh ăp soan;

- Ji ndul, blău sa;

Rlău 14-24 nar mâp đah virus [ư ji, nu\ih ji geh duh đêt nkre tăng ji mblông dơ\, jêr ât, blău sa. Jêh ne\, jâng tôr ntơm môr têh du đah mô lah 2 ding tâm 3 nar bah kơi hu\ch mbrơi mbrơi. Ntu\k môr dơi trêng tât trôm bom, jâng kang, đê| đo\ng treh tât ntang ntơh [ư môr nting ntang ntơh.

Ji blen ta kon se geh nău klach ?

Blen săm bah n’hanh dơi bah êng tâm 10 nar. Yơn lah, du đêt nu\ih hôm e geh ăp nău ji jru lơn, ngăn lah ta kon se.

- Môr ji trong chrach: 20-35% ntưp nău ji blen jêh ndăm bu\t toh lôm ri way geh môr ji trong chrach jêh du rơh môr duh jo\ nklăp 7 nar. 50% ăp nu\ih hoăch trong chrach [ư mô geh kon.

- Môr ji rnăn kon: 7% ăp oh bu ur ntưp nău ji blen jêh năm bu\t toh lôm ri jêng tât ji rnăn kon. Yơn lah, nău geh [ư mô deh kon tâm ăp nu\ih aơ way du\t đêt.

- {ư djơh trong thần kinh, jêng tât môr ntô rngok, môr rngok mô lah rngok mô hôm wât săng.

- Hao du\l mham klơm soh: Nău geh ji jêh môr pơm meh, [ư mô to\ng mham mât klơm soh, jêng tât ôm ntô klơm soh.

Mât rong kon se geh blen m’hâm ?

- Rnôk saơ kon se geh blen, nu\ih me an kon rlu nti gu\ ta jay gay dêr an ntưp ăp kon se êng.

- Lah kon se duh hô, nu\ih me an kon se ngêt dak si bah duh, bah ji gay kơl hu\ch bah ji, hu\ch môr (nău ngêt dak si bah duh bah ji t^ng di rnoh dak si n’hanh nău nt^m tă bah nai dak si).

- An kon se ngêt âk dak;

- Kon se ngêt to\ng ăp, an săk ăp ntil ndơ sa rbân, dơh sa, ntop hao vitamin C an kon se gay ntop soan cho\l rdâng nău ji an săk.

- Uănh răk kloh ueh muh, mbung an kon ăp nar dak dak bôh sinh lý. Do\ng bok kloh n’hanh dak duh jut săk an kon.

An ndơ\ kon se tât ngih dak si dil lah saơ ăp nău ji bah kơi aơ:

Duh na nao tâm 3 nar, môr jo\ rlău 7 nar

Kon se tăng ji hô ta ntu\k geh môr

Kon se mô ngêt, sa du ntil ndơ n’hanh mô to\ng dak.

Kon se rhoăt jâng ty

Njrăng n’gang blen an kon se

A[aơ mô ho\ geh dak si săm tam blen, yơn nu\ih têh dơi kơl an njrăng n’gang ji đah du n’glai vaccine. Knu\ng jêh 6-7 nar chuh, vaccine mbra lăp tâm săk oh bê dơi rcho\l gay rchăng n’gang nău ji.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja