VOV4.M’nông – Le\ jêng bên, bâh ntơm rnôk nu^h [on lan geh kop ji way tât ntu\k tăch dak si rvăt êng dak ma mô kâp t^ng nău mbơh năl bâh nai dak si. Nău aơ [ư an ăp nu^h tăch dak si jêng  nai dak si ta ăp ntu\k tăch dak si ta Daklak, nău tât mbra mô ueh an săk soan [on lan.

Bar pơh bâh năp, yuh Nguyễn Thị Linh, ta phường Tân An, Tp BMT, n’gor Dak Lak geh siăk lơh n’hanh duh. M^n knu\ng lah duh siăk lơh dơm jêng yuh Linh le\ hăn ngih tăch dak si êp jay rwa\t. Jêh rnôk nkoch nău ji, nu\ih tăch dak si “uănh ji” n’hanh tăch an yuh du dung dak si đah nău nt^nh pă ngêt tâm 3 nar, du nar 2 tơ\. Yơn lah, jêh rnôk ngêt le\ 3 nar, ji mô saơ bah ma lơ hô. Rvê an săk soan, yuh Linh hăn Tp HCM but uănh n’hanh dơi saơ le\ rngôch ndrăt ndal:

Mhe aơ gâp duh siăk lơh du\t âk, ji aơ ri gâp m^n knu\ng hăn rwa\t dak si dơm mbra bah. Jêh ne\ hăn rwa\t dak si, nkoch nău ji bah gâp an nu\ih tăch dak si. Khân pơng jêh djăt ri khân pơng tăch dak si an gâp, yơn jêh đêt nar gâp ngêt mô saơ bah. Jêh ne\ gâp hăn Sài Gòn but uănh ri nai dak si lah geh cảm hàn biến chứng. Jêh đêt nar gâp ngêt nai dak si nchroh ri nău ji n’hu\ch oi n’hanh tât a[aơ gâp le\ ngăch dăng.

Tâm đêt nu\ih hăn rwa\t dak si, gâp joi tât du ntu\k tăch ta si ta trong Y Moan, Tp BMT gay ôp rwa\t dak si săm siăk lơh. Ta aơ nu\ih tăch dak si bah ngih dak si knu\ng ôp gâp mpeh ăp nău ji “Siăk âk đo\ng, siăk geh n’hak đo\ng ?” ma mô geh ôp tât nău le\ hăn but uănh mô lah geh sam [u\t nchih dak si đo\ng. Uănh tay ăp ntu\k tăch dak si ta ngih dak aơ, le\ rngôch ăp nu\ih ji tât ta aơ nkoch nău ji gay nu\ih tăch dak si năl ji, tăch dak si. Đêt đo\ng n’ăp nu\ih ji kơt chrach nju\ng, ji khung dơi ta\ch dak si ma mô kâp sam [u\t nchih dak si.

T^ng ăp nu\ih way kan dak si, nău tăch dak si mô t^ng nău nchih bah nai dak si kơt do\ng dak si, ngăn lah dak si kháng sinh lah ngoay tâm âk nkô| nău [ư an nu nău rlơn dak si ta Việt Nam dôl ta rnoh mbơh njrăng n’hanh dơi Rmôt nai dak si lam ntur neh dăp săk ăp dak geh rnoh rlơn dak si kháng sinh âk ta lam ntur neh. Do\ng dak si du trong dah u\ch mbra [ư jêr an nău săm. Lah ntưp ăp nău ji hô, ngêt dak si kháng si mô knu\ng mô bah di ma hôm [ư ji hô tay, đêt đo\ng hôm [ư an săk luh âk kaman kháng sinh (hôm kuăl lah rlơn dak si), let bah kơi u\ch do\ng dak si kháng sinh nkh^t kaman [ư ji mbra mô dơi tam, nu\ih ji dơh geh nău ji mbăn lơn.

Dược sĩ Lê Bá Nguyên, Kruanh Jrô Nghiệp vụ dược, Ngih dak si Y tế n’gor Dak Lak an g^t, kháng sinh lah ăp chất rchăng n’gang kaman dơi jêng ăp ntil vi sinh vật, geh tam nking n’gang hun hao bah ăp vi sinh vật êng. Gay đăp mpăn do\ng dak si tâm di, an g^t na nê| ăp nău wât geh tât kháng sinh, kaman [ư ji n’hanh nu\ih ji. Nău do\ng êng dak si [ư v^ nău ji bah ji, [ư jêr an nchroh, nt^m săm n’hanh uănh nđôi bah nu\ih ji. Yor r^, gay dêr ăp nău mâp tâm nău dah do\ng dak si, nu\ih [on lan mô rwa\t êng n’hanh do\ng dak si, mô lah do\ng ăp sam bu\t nchih dak si bah ăp nu\ih geh nău ji tâm ban. Rnôk geh ji, an hăn but uănh n’hanh săm ji t^ng sam [u\t dak si yor nai dak si nchih.

Nău ma nu\ih [on lan rwa\t êng dak si mô lah ăp ntu\k tăch chrai tăch dak si mô geh nchih ntil dak si aơ lah du nău du\t âk ta lam dak. He g^t lah dak si pơng geh tâm t^ng đah nu\ih ji ne\, lor rnôk he do\ng dak si ri an but uănh ôp nai dak si, nai dak si nt^m dak si ri he do\ng dak si mư di. He knơm tâm nău ji tâm ban kơt ăp tơ\ bah năp ma he le\ do\ng dak si gay rwa\t dak si do\ng ri pơng tih dak si, mô di nău nt^m. Ma dak si do\ng mô di nău nt^m ri ji mô bah ma he dơi ntưp nău ji êng yor dak si [ư.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja