VOV4.M’nông – Ndơ ngêt sa lah n’hâm soan du\t khlay mât têh săk soan. Yơn lah mô dơi đăp mpăn kloh ueh ri pơng [ư khuch an săk soan kon nu\ih, đê| đo\ng nkri tât nău rêh. Yor r^, g^t trong săch ndơ ngêt sa đăp mpăn tâm rnôk ntu\k tăch ndơ ngêt sa mô ueh kơt a[aơ lah du\t n’hâm khlay. Bah kơi aơ mpôl hên dăn nkoch du đêt nău [ư gay kơl kônh wa g^t trong năl, ndơ ngêt sa kloh ueh.

            Ăp ntil ndơ ngêt sa way dơi kônh wa săch tâm rơh tết Nguyên đán lah: [a\nh ke\o, mứt, ndrănh bia, dak ngêt, poăch, ka, tui reng, biăp play.... Gay săch ăp ndơ ngêt sa đăp mpăn, nu\ih do\ng ân njrăng rnoh ntil bah kơi aơ:

Tâm nău săch [a\nh, ke\o n’hanh ăp ndơ le\ tâl tâm du\ng, nu\ih rwa\t ân uănh nđôi ntô l^r, tu tơm nkra njêng n’hanh nar do\ng dơi in tâm ntô. Mô rwa\t ăp ndơ ngêt sa mô g^t tu tơm mô lah nar do\ng le\ ju\t.

Rnôk săch ndơ ngêt sa lah ka, poăch n’hanh tui rêng, nu\ih rwa\t hăn chợ bah ôi ơm gay săch ăp ndơ rih, kah. Nai dak si Lê Thị Châu, Chi cục trưởng Chi cục đăp mpăn kloh ueh ndơ ngêt sa nt^m trong săch ndơ ngêt sa aơ:

Poăch rih ri way mblăi ueh kah n’hanh rban. Rnôk lât đah nglău ty ri saơ poăch rbân n’hanh krêp. Đah ka, măt ka sât, n’hanh rlơt rbân, nsăp ka chrêk n’hanh tâm krêp đah săk, pah ka dăng. Rnôk lât ri mô saơ ntu. Ka rih ri mơr gu\r, mô geh ntêng mb^r.

Đah biăp, nu\ih do\ng an săch rwa\t ta ăp ntu\k nsing knơm kơt ntu\k tăch ndơ ngêt sa, siêu thị...., biăp geh sam [u\t kơp dơn đăp mpăn nt^ng di Vietgap. Lah rwa\t ta ntu\k ta\ch, an dêr rwa\t biăp mô kloh ueh đăp mpa\n, nai dak si Lê Thị Châu lah:

Mô săch ăp ntil biăp ueh nđir hô, n’ha ang rbân yor ăp ntil aơ geh do\ng dak si ngăch têh mô lah rmeh dak si tu ndru\ng. An săch ăp ntil biăp geh ueh nđir pal. Đah play, mô săch ăp ntil play têh, chrêk n’hanh saơ đang t^ng săk play. An săch play têh di mơ, n’hanh jêt.

Tâm rnôk nkret gâm, gay jăng lơi ăp ndơ kh^h tâm biăp bum, play lah geh, nu\ih gâm an njrăng nău rao. Ueh ngăn an rao kloh đah mpoi dak hoch. Bah meng ne\, dơi mbli đah dak bôh n’hanh trăm biăp play lor rnôk do\ng. Nai dak si Lê Thị Châu an g^t tay:

He dơi do\ng du n’hoi cà phê bôh mpli 10 lít dak, do\ng dak aơ trăm biăp bum bah 20-30 mn^t. Jêh ne\ rao tay đah dak kloh. Rnôk gâm biăp, he an tôch jăng chông pơng yor chông biăp lah ntu\k mâp âk ngăn đah ăp ntil dak si. Tâm rnôk nkret gâm, wâr mô lah nsru\ng ri an pơk ndru\p gay ăp ntil dak si dơi luh mpăr bah dih.

Do\ng ndơ ngêt sa mô kloh ueh đăp mpăn [ư kh^h ngăch mô lah băt. Kh^h nga\ch du\t âk lah ntưp vi sinh vật đah ăp nău saơ na nê| kơt ji ndul, hok, hăn ăch, ji bôk, way măt... way mâp nu\ih ji mbra bah jêh đêt nar săm. Yơn kh^h băt mơ lah nău njrăng yor g^t saơ ji mô ntoh dil jêh rnôk ngêt sa. T^ng mông nar, ăp ndơ kh^h tâm ndơ ngêt sa rnôk lăơ tâm săk mbra nkân tay, [ư âk nău ji, tâm ne\ geh ung thư. Yor r^, săch ndơ ngêt sa kloh ueh đăp mpăn lah du\t khlay gay mât njrăng săk soan, njrăng dêr khih.

            Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja