VOV4.M’nông –  Tây Nguyên dôl tâm yan mih n’hanh ji duh rtoh trong mham geh trong hao âk. Ji duh rtoh trong mham mô ho\ geh dak si n’hanh vaccine rchăng n’gang ji. Nu\ih [on lan ân g^t trong năl n’hanh săm nău ji aơ gay dêr rgâl  nău ji. Nău tâm ôp bah kơi aơ đah nai dak si Phạm Hồng Lâm, Kruanh khoa Truyền nhiễm, Ngih dak si đa khoa nkual Tây Nguyên mpeh ăp nău njrăng tâm nău ji aơ.

- Ơi nai dak si ! Ji duh rtoh trong mham geh âk nău ntoh saơ hô ngăn gay năl đah ăp nău ji kop duh êng mêh ?

- Nai dak si Phậm Hồng Lâm:  Kop duh rtoh trong mham lah du nău ji yor Kaman trêng bah măch. Duh yor Kaman ri geh du\t âk ntil. Yơn lah, duh rtoh trong mham geh du đêt ntoh saơ bah kơi aơ: Ngoay lah duh hô ndal, na nao bah 2-7 nar. Ndr^ dâk bah năp du hê duh hô ndal kơt ne\ he an m^n tât duh rtoh trong mham, lơn lah tâm ăp yan mih. Tal 2 du nău ntoh saơ hô đo\ng ne\ lah nău ji. Ntoh nău ji aơ lah nu nău bah le\ rngôch ăp ntil nău saơ duh yor vi rút, Kaman êng. Yơn lah, ji duh rtoh trong mham geh nu nău ji bôk n’hanh ji soan, ji rpăk n’hanh ji ntu măt. Nău j ital 3 mô dơi chuêl ne\ lah rtoh trong mham. Bôl t^ng nu\ih ma ăp nu\ih ji rtoh trong mham đêt mô lah hô kơt ăp rplăi rtoh trong mham bah dih ntô, luh mham muh, n’hanh lah hô lơn nu\ih jig eh rtoh trong mham proch, rtoh trong mham soan, hô ngăn lah rtoh trong mham rngok. Du nău tay lah mô ueh trong proch. Way nu\ih ji hok, m’ưm hok, blao sa, ji bah lơ khung, nkual klơm, đê| đo\ng nu\ih ji geh ji ndul djroh.

Nt^t nsa ăp nău ntoh saơ khlay bah duh rtoh trong mham lah geh duh, ji, rtoh luh trong mham n’hanh mô ueh trong proch. Tâm ne\, duh n’hanh rtoh trong mham lah 2 nău ji, g^t saơ ntoh lư ngăn. Dâk bah năp du hê nu\ih kơt ne\ ri an an ndơ\ nu\ih ji tât ngih dak si gay dơi but uănh săm ơm.

- Rnôk ntưp ji duh rtong trong mham, nu\ih ji dơi săm êng ta jay đo\ng ? Săm m’hâm mêh ?

- Nai dak si Phậm Hồng Lâm:  Pơng geh 3 rmôt. Rmôt ngoay lah duh rtoh trong mham Dengue (Đăng-gơ), 2 lah duh rtong trong mham Dengue geh nău mbơh njrăng n’hanh 3 lah duh rtoh trong mham Dengue hô. T^ng nău ntru\nh bah n’gâng kan dak si 2011 ri rmôt du đêt geh tât 71%, ma rmôt du đêt lah rmôt n’gơch, dơi săm bah dih mô lah uănh nđôi ta ngih dak si. Yơn lah, nu\ih ji  geh saơ kơt duh âk, m’ưm hok âk, ji ndul n’hanh geh âk ntoh đah rngok ri ăp nu\ih ne\ an lăp ngih dak si săm. Tâm nu\ih n’gơch săm ta jay ri an t^ng nău way ntop dak to\ng đah an ngêt, geh ăp ntil dak bah kơi: dak play, dak por, dak ngăn n’hanh dak oresol. Ndrel đah ntop dak, ngêt sa to\ng ăp, răk rao kloh ueh, lah nu\ih ji hô duh âk dơu ngêt dak si bah duh. Yơn lah le\ rngôch dak si aơ an geh nău nt^m bah nu\ih kan dak.

Lah geh âk nău ntoh hô n’hanh ta ăp săk, nt^t nsa bu\n, nu\ih ntưp ăp nău ji ơm jêr bah, mô lah nu\ih brêt têh, mô lah nu\ih rmo\ng ri le\ rngôch ăp nu\ih aơ an lăp ngih dak si săm ơm.

- Ji duh rtoh trong mham le\ geh dak si săm bah đo\ng ? n’hanh trong mkra ueh ngăn gay njrăng ji duh rtoh trong mham lah m’hâm mêh nai dak si ?  

- Nai dak si Phậm Hồng Lâm:  Tât a[aơ n’hanh tâm rgo\ năp tay đo\ng, ji duh rtoh trong mham mô ho\ geh dak si săm tam ma knu\ng do\ng ăp trong săm ntop kơl. Lơn lah, duh rtoh trong mham geh tât trong kan rchăng n’gang kop duh, yor pơng ntưp bah măch. Jêng tât nău mbơh ma ăp nu\ih an g^t ne\ lah “Mô geh tu dak, mô geh duh rtoh trong mham”. Măch way deh tăp tâm ăp ntu\k prăp mât dak jêng he an [a [ơ răk rao kloh ueh ntu\k ntô gu\ âm bah he, dêr nău nkân dak ntu ka, n’glău ăp ndơ do\ng geh prăp dak. Lah [ư ueh nău aơ kơt nău mbơh nkoch trêng bah N’gâng kan dak si ndơ\ rim bra đăp mpăn an nu\ih [on lan mô ntưp ji duh rtoh trong mham.

Dăn lah ueh nai dak si !

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja