Lễ mừng cơm mới của đồng bào dân tộc Si La được tổ chức đầu vụ thu hoạch vào ngày Hợi, Ngọ, Tỵ, Thân hoặc Thìn, tháng Tám âm lịch hàng năm. Lễ diễn ra tại gia đình trưởng họ của mỗi dòng họ. Trưởng họ sẽ thay mặt dòng họ để làm phần nghi lễ mời tổ tiên, ông bà, cha mẹ và những người đã khuất về hưởng thụ.

Lễ cúng thường được làm vào buổi chiều, bởi theo quan niệm của người Si La, khi mặt trời lặn ông bà mới có thể về bên con cháu. 

Lễ vật gồm cua, cá, thịt sóc đem gói lá chuối đồ chín. Ảnh: Ngọc Tân

Cơm trắng, xôi màu cũng được đồ thơm dâng cúng tổ tiên. Đây đều là cơm nấu từ gạo mới lấy từ khoảnh ruộng dành riêng để thực hiện nghi lễ này. Bà con khi gặt khoảnh ruộng này còn không dám mang về nhà, chỉ để trong chòi lúa trên nương. Khi chuẩn bị đồ cơm cúng mới mang về và tuyệt đối không ai được xâm phạm. Với người Si la, khi chưa dâng cúng tổ tiên cơm mới, con cháu sẽ chưa được đụng đến loại gạo này dù chỉ 1 hạt nhỏ.

Xong xuôi, mọi người mang lễ đến nhà trưởng họ. Không mâm cao, cỗ đầy, mỗi nhà chỉ có những  gói nhỏ sản vật từ rừng dâng lên tổ tiên

Các gia đình quây quần bên bếp cúng, nghe trưởng họ làm lễ. Trong lời cúng, trưởng họ nhắc tới chim gô - con chim chăm chỉ biết tìm thức ăn trong những cánh rừng già xa nhất, những mong con cháu người Si la cũng sẽ như con chim rừng này. Trưởng họ còn dặn dò anh em, con cháu đoàn kết một lòng xây dựng dòng họ vững  mạnh.

Ngoài mâm cúng chung trên bàn thờ của dòng họ, trưởng họ cũng có một mâm lễ đặt tại bàn thờ riêng của gia đình nơi góc nhà. Mâm cúng này chỉ dành cho bố mẹ, gia đình trưởng họ.

Xong cuộc lễ, mọi người chung vui bên mâm cơm ấm áp. 

Dân ca, dân vũ mừng lúa mới

Lâm Thanh/VOV4