Ki lĕm ro Tĭng to hngêi nếo dêi mơngế Rơđế a Dak Lak
Chủ nhật, 05:00, 02/03/2025 H’Xíu H’Mok/Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên H’Xíu H’Mok/Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - A rơnó “kâ plâ hơnăm ôu plâ khế’ a Tây Nguyên, drêng vâi hiăng mơdâng pro dêi hngêi trá krá kâk, rơdâ lĕm, mơngế Rơđế a cheăm Čư̆ Pơng, tơring Krông Ƀúk, kong pơlê Dak Lak hmâ po rơkâu xối to hngêi nếo tiô túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná.

Ing kơxo má, hngêi túa lĕm tro pơlê pơla a ƀuôn Khal, cheăm Čư̆ Pơng, hiăng hlo hên hĕng mơngế mot lo hbrâ ăm tơdroăng leh rơkâu to hngêi nếo. Krâ pơlê ƀă mâu ngế ki châ kuăn pơlê loi tơngah tung pơlê rơtế hbrâ tơmeăm vâ rơkâu xối, mơnúa dêi chêng, vâi droh rơtăm hbrâ mâu drôu xiâm, hơ’nêh mâm chu, hnối pơtăng mâu kơƀăng, tăng; vâi kơdrâi rơnuâ mâu ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo pêi báu, kêi rah kơchâi, ‘mâi on, drăng hdro vâ pơchên hmê kơchâi. Rêm ngế rêm tơdroăng cheăng, ing mê, chiâng ai tơdroăng ki hơniâp ro, phiu niu. Nâ H’Hinh Niê, ối a ƀuôn Khal ai tối tiah kố:

“Sap ing kơxo má, mâu nâ o ngin hiăng hbhrâ hiâm tuăn, tâk troh akố vâ gum mâu tơdroăng cheăng, môi tiah pế pơchên hmê kơchâi, hbrâ mâu kế kâ, rơmêt, kơpuih văng, ‘mâi rơnêu mâu tơmeăm khoăng tung hngêi vâ koh tơdah mâu ngế tơmối, vâi krâ, nhŏng o ki kơnía troh akố. Tơná á xuân phiu ro, hơniâp hâk xua ngin ối châ rak vế ƀă pơtối mơdêk hnoăng cheăng túa lĕm tro dêi mơngế Rơđế sap ing chal vâi krâ nah troh nôkố”.

Rơkâu xối to hngêi nếo vâi krâ-nhŏng o hdroâng Rơđế hmâ pro tiô dêi khôi túa vâi krâ roh nah, vâ hơniâp ro hngêi túa lĕm tro ƀuôn Khal “toăng hngêi tơdjuôm” dêi pơlê cheăm nếo châ mơjiâng pro klêi lĕm. Xua cho hngê tơdjuôm mê tâi tâng pơlê pơla rơtế hbrâ rơnáu mâu tơdroăng rơkâu xối mê. Tơmeăm hdroăng ai: 1 to chu, 1 to í, 6 xiâm drôu rơtế ƀă mâu kế kâ ki xúa ing tơná vâi krâ-nhŏng o mơjiâng, pế pơchên dêi.

Drêng hiăng rơmêt, ‘miăn tâi tâng mâu tơmeăm khoăng, vâi krâ – nhŏng o tô chêng vâ tối pơtâng pơxiâm po hâi leh. Pôa pơchâu pêi pro dêi hnoăng cheăng, cho rơkâu tro tiô tơdroăng ki hiăng pơkâ ahdrối. Pôa pơchâu rơkâu xối tung idrâp chêng chuât dri drih dri drih, cho idrâp ki vâ tơdjêp pơlê pơla, hnối vâ mơhno tối hiâm mơno pói rơhêng vâ dêi kuăn pơlê tung tơdroăng kring vế, rak ngăn ăm toăng hngêi nếo ƀă rêm ngế kuăn pơlê châ rêh kâ ối tơniăn, ivá mo rơdêi, đi đo tơrŭm, achê dêi pó, tơdroăng rêh kâ ối, pêi cheăng tơtêk kro mơdrŏng, rơnó chiâk deăng châ hên tơmeăm khoăng.

Tiô pôa pơchâu inâi Y H’Liêm Mlô, ối krếo cho pôa Phước-krâ pơlê ƀuôn Khal tối, hdrối nah, túa leh mơdĭng to hngêi nếo dêi mơngế Rơđế tơkâ luâ 5 roh: ki apoăng cho rơkâu vâ tối tơbleăng, rơkâu xối ăm khu xeăng ‘na toăng hngêi nếo, klêi kơ’nâi rơkâu xối mơhúa jâ nôa, rơkâu xối to hngêi nếo, rơkâu xối ivá châ chăn ƀă rơkâu xối kơ kăn hngêi hiăng ai hngêi trăng. Hâi kố, rơkâu xối xeăng hiăng châ pêi pro iâ tâ ƀă ngăn tiô kơ tơdroăng, ngăn tiô kơ dah ai xêh kế tơmeăm dêi rơpŏng hngêi.

“Ki xiâm kal khât dêi tĭng rơkâu xối to hngêi nếo tiô khôi hmâ dêi nôu pâ, jâ nôa roh nah a mâu pơlê cheăm xua ga, tung pơla lăm tăng loăng vâ mơdâng pro hngêi mê xuân ai drêng ‘nâ tro pro xôi mâu tơdroăng ki ôh tá lĕm tro mê athế rơkâu xối vâ troh tah lôi mâu tơdroăng ki ‘mêi ‘măk, tơdroăng rơtoh, rak vế mâu tơdroăng ki lĕm tro vâ kăn rơpŏng hngêi châ trâm hên tơdroăng pon mơhúa, ivá châ chăn mo dâi lĕm”.

Idrâp chuât tơnâng, xơtó dêi chêng thăm rế chiâng hơniâp ro ó tâ drêng vâ mơgêi tĭng ki rơkâu xối xeăng mê, xua ga, xuân cho roh ki xah ôm hêi vâ pơxiâm, ing tơdroăng kâ hmê, kâ kơchâi mâm dêi pơlê pơla ƀă ôu drôu xiâm hiăng châ tơbêng têa pêng a ngâ. Tung hngêi ki nếo kêi mê, rêm ngế ối tâ tá hvât kâ mâu hơ’nêh mâm, ôu drôu xiâm ƀă châ tơmâng mâu idrâp chêng koăng. Pôa Y Yuynh Kƀuôr, Kăn pơkuâ ƀuôn Khal tối ăm ‘nâi:

“Tĭng rơkâu hngêi nếo xuân cho roh ki vâ vâi krâ-nhŏng o tơkŭm, vêh tơbâ, pêi pro, tôu chêng koăng, ôu drôu xiâm, ƀă rak vế khôi túa, vêa vong dêi hdroâng kuăn ngo. Ngin thăm rế ai hên tơdroăng ki hơniâp ro, sôk suâ, phiu niu, achê, rơtế pêi cheăng kâ, mơnhông dêi pơlê pơla, cheăm bêng rế hía rế xông tơtêk”.

Rơkâu xối to hngêi nếo dêi rơpŏng hdroâng mơngế Rơđế ƀă hiâm mơno ki loi tĭng vâ koh mơnê kơ khu xeăng hiăng tŏng gum, rak ngăn ăm kăn rơpŏng hngêi châ hên kế tơmeăm ƀă dah ai xêh kế tơmeăm mơjiâng pro hngêi trăng nếo. Ƀă toăng hngêi tơdjuôm dêi pơlê pơla, tĭng rơkâu xối kố cho vâ mơhno tơdroăng ki vâ tơdjêp, tơdroăng tơrŭm ƀă rêm ngế, ƀă mơhno tối tuăn mơno loi tơngah tơdroăng tŏng gum dêi Đảng, Tơnêi têa tung hnoăng kring vế, rak ngăn mâu tơdroăng, tơmeăm khoăng ki kơnía lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo.

H’Xíu H’Mok/Tơplôu: Nhat Lisa/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

Bi mni kơ Awa Hô
Đơs git oh, git bi
06/05/2025
Jreng Jrong
30/03/2024
Tanh bĕ dra hiam
22/03/2024