Kot mâ tung môi rơpŏng hngêi ai hnoăng ki rơkê tung tĕn hmôu jiâ, êo pơtâk kuăn ngo, ing tơxĭn nah, H’Jih Ayun hiăng châ dêi jâ ƀă dêi nôu hnê tơrêm túa râng khĕm, râng trum, râng prế ki apoăng nah. Idrâp túa tĕn chuât tơ’mô, mơngiơk hmôu jiâ ki mê cho tâm pro ing mâu hlá loăng, rêi nhâ, mâu rơneăm dêi hmôu jiâ cho vâ hơ’muăn tối ‘na tơdroăng rêh ối, cheăng kâ ƀă hên hĕng mâu tơdroăng ki ê, tâi tâng mâu tơdroăng ki mê hiăng mot tung i hiâm mơno, păn roăng, rak ngăn tơdroăng mơjo pâ krá tơniăn dêi hnoăng cheăng tĕn mơjiâng kế tơmeăm.

Tơdroăng rêh ối, tí tăng cheăng kâ pá puât, tơbrê tơbrêh, kơmôu kơmĕng ƀă kơdrum deăng, klâng chiâk ôh tá pro H’Jih Ayun ton tơrôu. Rêm roh troh a kơmăng dế, ối achê on kơđeng ki blu nhep blu nhep, jâ xuân ối kơhnâ khât dêi hnoăng cheăng tĕn a túa tĕn mê, péa pâ kŏng ƀĕng ƀeăn râng prế-môi tiah dế vâ tĕn rak tơmeăm khoăng kơnía vâi krâ roh ton nah, hiâm tuăn loi tơngah, i hiâm mơno ki hmái hơtĭng: “Athế khŏm rak vế tơdroăng cheăng tĕn hmôu jiâ, ếo pơtâk dêi hdroâng kuăn ngo tơná”.

Klêi mê, ôh tá xê bu khŏm to vâ châ rak vế dêi hnoăng cheăng, jâ ối pơtối hnê ‘măn cheăng tĕn hmôu ăm rơxông pơtối, vâ khoh châ rak vế đi đo tơdroăng cheăng dêi vâi krâ hiăng chôu ‘măn ăm sap ing nah ăm rơxông nếo ƀă tung chal la ngiâ ah nếo.

Jâ H’Jih Ayun ai tối: Vâ khoh châ pơtối rak vế hnoăng cheăng tưĕn hmôu jiâ, ếo  pơtâk kố, mâu rơxông hơnăm ối nếo nôkố athế ai i hiâm mơno ‘nâi mơjo pâ dêi khôi túa lĕm tro dêi hdroâng Rơđế, jâ kô hnê tối ăm vâi tâi tá i hiâm tá mơno. Vâ chê 20 hơnăm hdrối mê hía nah, jâ hiăng hnê cheăng tĕn hmôu jiâ ăm hrĭng ngế vâi o, vâi muăn, hên ngế tung khu ki mê hiăng chiâng tĕn, hiăng ‘nâi mơdró tê dêi tơmeăm, châ pêi lo liăn ngân, veăng gum pro bâ eăng khôi túa lĕm tro troh a pơlê pơla.

“Hơnăm kố á hiăng 67 hơnăm. Hdrối nah á veăng hnê cheăng tĕn hmôu jiâ tung Khu ngăn ‘na cheăng tơrŭm tĕn hmôu jiâ, ếo pơtâk kuăn ngo, pêi dêi tung tơring ƀă  mâu tơring ki ê. Á pơxiâm hnê cheăng tĕn hmôu a Tíu xiâm hnê cheăng pêi dêi kong pơlê ing hơnăm 2008 nah, rêm hơnăm á hnê péa to lâm. Nôkố, á ôh tá pâ á hiăng hnê to lâi to lâm, bú ối chôu vế, hơnăm nah á hiăng hnê 3 to lâm dêi tơring”.

Ƀă jâ H’Jih, rêm plâ hmôu, plâ jiâ cho môi tơdroăng ki vâ hơ’muăn tối. Rơneăm um ôh ta xê to tơdroăng ki bro rơnuâ mê cho vâ mơhno tối ‘na khôi tuá, vêa vong ki lĕm tro. Ing troăng ki tơdrăng, um karê, um xirô, troh a um nhâ loăng, chêm chok ƀă hên hĕng mâu kuăn kiâ ki ê, tâi tâng mâu tơmeăm khoăng ki mê cho vâ mơhno tối tơdroăng ki krê dêi xêh: tơdroăng ki pơtro, ivá, tơdroăng ki achê ƀă kong kế, nhâ loăng, ngo ngối. Ƀă kơpeăng kŏng ki rơkê, ƀĕng ƀeăn, mâ ngăn rơhí rơhó ƀă plâi nuih ki hâk mơjo pâ dêi tơdroăng cheăng, jâ ôh tá xê tĕn mơjiâng to mâu plâ hmôu, jiâ ki jế lĕm, hên rơneăm, hên mơngiơk mê ối cho tĕn mơjiâng hiâm mơno mơjo pâ ‘na khôi túa, vêa vong dêi kuăn ngo ƀă tơdroăng ki hâk tơngăm dêi hdroâng kuăn ngo. Jâ H’Jih ai tối tiah kố:

“Ngin cho mâu ngế vâi kơdrâi ki hnê tơdroăng cheăng, xuân trâm hên tơdroăng ki pá puât-ing troăng prôk hơngế hơngo, rơxế prôk lăm drô troăng trâm hên xâu xía ƀă hên hĕng mâu tơdroăng ki ê la ngiâ xuân phiu niu, ro rih xua chiâng pêi pro dêi tơdroăng cheăng kố. Á mơnê Tơnêi têa, Tíu xiâm hnê tơdroăng cheăng pêi ‘na tĕn hmôu jiâ dêi kong pơlê ƀă mâu tơring hiăng tŏng gum á ƀă hên vâi ki ê ai roh tơ’lêi hlâu tung tơdroăng cheăng tĕn hmôu jiâ ăm rơxông hơnăm ối nếo ƀă chal vâi o, vâi muăn a la ngiâ ah nếo. Tơdroăng ki hơniâp ro má môi, mê cho châ pơtối rak vế dêi tơdroăng cheăng tĕn hmôu jiâ, châ pơtối rak ‘măn ăm mâu vâi o tung pơlê cheăm”.

Mâu plâ ếo pơtâk, hmôu jiâ ki mê ôh ta xê to mâu tơmeăm ki lĕm, mê ối vâ mơhno to lâi kơto têa kơxôu, tơdroăng ki kơdo mơ-eăm ƀă tá i hiâm mơno ki hâk tơngăm. Rêm plâ hmôu, plâ jiâ mê ai drêng ‘nâ tĕn châ to lâi măng tĭng, thăm nếo ton châ khế vâ kêi, la ki kơnía dêi tơmeăm ki mê cho túa lĕm tro, ối đi đo. Jâ H’Jih ai khéa kho iâ: pro ti lâi vâ ếo pơtâk châ dâi ôh tá xê to tung roh leh mơdĭng, mê ối cho tơmeăm ki hmâ dâi rêm hâi, cho tơmeăm khoăng ki vâ pleăng ăm tơmối, nhŏng o drêng vâi troh a pơlê cheăm dêi hdroâng Rơđế.

“Á pói rơhêng vâ mâu lâm ki hok tro hnê mê kô pơtối tĕn, mơhno tơbleăng ƀă hnê ăm lâm pơtối, pôi tá lôi khôi túa lĕm tro kố tro piu hiât lôi. Vâi krâ ôh pa ai xếo, hên ngế hiăng prôk lêk lôi pin, mê kơbố ah ki pơtối rak vế? Mâu vâi o, vâi muăn a kơhâi lo lăm u chiâk u deăng, la troh a kơmăng mê athế mơ-eăm mơhriâm tĕn tơmeăm”.

Tung hnoăng cheăng ki pơtối rak vế khôi túa, vêa vong, ai mâu ngế ki ôh tá ai la lâi pơ’lok pơ’lâ môi tiah jâ H’Jih Ayun-ôh tá ai pơkrip mơnhôm, tí tăng tối pơto dêi châ, la mơhno ki bâ eăng ƀă tơdroăng ki ai hiâm mơno chân, tơdroăng mơjo pâ ƀă hiâm mơno hâk tơngăm dêi hdroâng kuăn ngo. Rêm plâ hmôu, plâ jiâ châ tĕn mơjiâng ôh tá xê to tơmeăm ki tĕn mơjiâng ƀă kŏng xo, mê ối cho tơdroăng ki rơkê plĕng dêi to lâi chal, to lâi rơxông khu vâi krâ hdrối mê hía nah, cho rơkong tối tơbleăng ‘na túa lĕm tro vâ potroh ăm a chal la ngiâ ah nếo.

Tung i hiâm dêi chal nêó, drêng mâu tơmeăm ki kơnía tiô khôi hmâ ga hiăng rế vâ hía lôi, mê tơdroăng ki kơhnâ pêi rơhí rơhó dêi mâu vâi krâ, môi tiah jâ H’Jih, ối a cheăm Ea Tul, tơring Čư̆ Mgar, kong pơlê Dak Lak, cho troăng kơxái ki xêt khât, tơ’môe pơla chal vâi krâ nah ƀă troh a chal nếo nôkố, păn roăng rak ngăn hiâm mơno hdroâng mơngế. Pói tơngah, idrâp tĕn a túa mê kô pơtối chuât xơtó a mâu pơlê cheăm a tơrêm kơmăng – vâ khôi túa lĕm tro dêi mơngế Rơđế pơtối châ rêh ối, eăng bâ ƀă pơtối châ tơdjêp pơla mâu khu rơxông kuăn ‘nĕng, cháu chái la ngiâ.