Cho môi tung mâu kuăn pơlê ki djâ troăng ahdrối pơkâ pêt báu kơdroh mơ’no trếo ‘mêi a Dak Lak, rơpŏng pôa Lê Như Hùng a cheăm Bình Hòa, tơring Krông Ana hiăng pêt 4,2 ha báu tiô pơkâ pêt kơchoh – xĭng tơvât ƀă dêi rơpó, hlối xúa mâu kơtôu, hnông tơmeăm pêt ing chiâk deăng ƀă pêi pro túa tối tơbleăng mơnhên kơdroh mơ’no trếo ‘mêi, ngôi, xok lo troh a hngêi nhĕng dêi Kŏng ti CP Net Zero Carbon. Klêi lối 3 khế, túa pêt kố hiăng pro pơxúa tơƀrê khât tâng vâ pơchông ƀă túa pơchông ngăn tơdroăng pêt tiô túa tiah hmâ. Ki nhên, ki lĕm châ vâ chê 11,7 tâ̆n/ha, tâk lối 0,93 tâ̆n/ha, kơxô̆ liăn ‘no hrê kơdroh vâ chê 3 rơtuh liăn tơkâ châ lối 15,5 rơtuh tâng vâ pơchông ƀă túa pêt tơdrêng. Pôa Lê Như Hùng ăm ‘nâi: pêi pro túa pêt ki kố hiăng gum rơpŏng pôa kơdĭng châ 30% kơxô̆ liăn roê phon rơvât, kơdroh châ tơdế kơxô̆ têa tôh la ki lĕm dêi klâng báu châ hên tâ kơlo tơdâng dêi tơring.

“Pêi tiô pơkâ kố mê á hlo kŏng ti gá prôk trâu hngế khât, prôk tro ƀă ƀă tơdroăng ki ai khât ƀă đi đo séa ngăn, ing rôh ki mơdâ troh poê báu. Tối tơdjuôm cho tung hơnăm hdrối mê hiăng châ ƀlêi chiâng ƀă tơdroăng ki pêt mơnúa ngăn kố”.

Ôh ti xê to gum pro kơdroh liăn ‘no hrê, mơdêk ki lĕm ƀă liăn tơkâ, túa pêi kố ối gum kuăn pơlê pơhlêh túa tơmiât pêt, pêi klâng báu ƀă kơdroh ‘mêi, xok, ngôi troh tơnêi tơníu. Klêi kơ’nâi pêi mơnúa ngăn a klâng báu dêi pôa Lê Như Hùng ăm hlo, túa pêi kố hiăng gum kơdroh mơ’no trếo ‘mêi vâ chê 4 tâ̆n/ha trếo hngêi nhĕng. Ing tơdroăng tơƀrê kố, Kŏng ti CP Net Zero Carbon hiăng roê vâ chê 17 tâ̆n trếo kơdroh mơ’no dêi túa pêi kố ƀă yă 20 dollars tung môi tâ̆n.

Ƀă ƀlêi chiâng dêi túa pêi mơnúa kố, kong pơlê Dak Lak hiăng pơkâ vâ po rơdâ túa pêt báu tiô pơkâ pêt kơchoh – xĭng tơvât ƀă dêi rơpó. Tiah mê, rung rơnó xeăng têa 2024 – 2025 la ngiâ, lâp kong pơlê kô mơdâ pêt 500 ha tiô pơkâ pêt ki nếo, ƀăng tơnêi pêt a rêm kơpong cho 5 ha ƀă ai 1 ha klâng pêt hdrối tiô túa pêt tiah hmâ. Pôa Nguyễn Văn Hà, Kăn phŏ ngăn Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê kong pơlê Dak Lak, ăm ‘nâi:

“Ngin kô hnê mơhno kơvâ pêi chiâk, Khu xiâm pêt hdrê loăng ƀă rak vế pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong kô tơrŭm krá rơdêi ƀă mâu kăn ƀô̆ dêi kŏng ti vâ lăm chu troh a rêm rêm pơlê vâ mơnhên rêm kơpong pêi pro tơdroăng kố, hnê mơhno kuăn pơlê xuân môi tiah mâu khu pêi cheăng tơrŭm pêi pro tro troăng hơlâ, châ tơƀrê mâu tơdroăng vâ pêi dêi tơdroăng”.

Tiô pôa Trần Minh Tiến, Kăn pơkuâ Kŏng ti CP Net Zero Carbon, khu mơdró kâ hiăng hbrâ rơnáu tơrŭm ƀă kơvâ pêi chiâk deăng kong pơlê Dak Lak ƀă kuăn pơlê pêi chiâk vâ tơbleăng po rơdâ túa pêt báu kơdroh mơ’no trếo ‘mêi hngêi nhĕng. Tíu cheăng tơhrâ kô roê xo tâi tâng kơxô̆ dêi hnoăng hyôh carbon a ƀăng tơnêi 500ha dêi kong pơlê pêt tiô pơkâ ki nếo, tơdrêng amê hlối ai mâu tơdroăng tơhrâ rơtế prôk ƀă kuăn pơlê pêi chiâk tung plâ pêi pro túa pơkâ kố.

“Ngin pêi ai tơkêa ƀă khu pêi cheăng tơrŭm, ƀă tơring cheăm, tung mê chêh nhên hnoăng cheăng pôu râng ƀă hnoăng cheăng dêi rêm pâ. Ngin rak vế ki dâi lĕm ăm vâi krâ nhŏng o, ôh tá tro lŭp tâng vâ pơchông ƀă báu ki châ dêi tơring. Má péa nếo, ngin tơhrâ roê hnoăng ki mê. Akố tá hâi mơ’no hnơng ki nếo tơbleăng kơdroh mơ’no hyôh carbon. Vâ mơ’no hnoăng kô ối 1 hvêa chêng prôk nếo ƀă mâu kơxô̆ liăn hrê hên, la ngin xuân ối roê ƀă roê ƀă yă kơnâ”.

Vâ hlê plĕng nhên tâ ‘na túa ki  pêt báu vâ kơdroh tơdroăng ki chôu, hvât hvĕng hrái báu hmâng lơ vâ, Ngế chêh hlá tơbeăng chêh tối ‘na tơdroăng kố ai kơ-êng pôa Nguyễn Thành Hưởng-Kăn pơkuâ ngăn ‘na Kih thuât, Kŏng ti tơlo liăn cheăng Net Carbon. Pó vâi krâ-nhŏng o kô tơmâng.

-Ô pôa Nguyễn Thành Hưởng, tơdroăng ki pêt báu tiô túa pơkâ kơdroh mơ’no xok, ngôi, trếo ‘mêi ăm hngêi nhĕng ai pơxúa tiah lâi ƀă tơnêi tíu, kong kế tâ tá?

Pôa Nguyễn Thành Hưởng: Dế nôkố a kong pơlê Dak Lak ga nếo pêi pro tơdroăng kố, maluâ a kơpong tơbăng kroăng Cửu Long mê Khu xiâm ngăn ‘na Chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê hiăng pơkâ pêi pro tơdroăng tơkêa pêi “Môi rơtuh ha klâng chiâk hmâ pêt to hdrê báu ki dâi lĕm, mơ’no xok, ngôi iâ”, tơdroăng ki kố cho kal athế pêi pro tơdrêng, xua ga, troh tâi hơnăm 2028 kơvâ ngăn ‘na tơdroăng ki mơ’no ngôi ki ai hên CO2 pơklât thế vêh chêl a roh ki ai xok, ngôi, trếo ‘mêi mê, tung pơla mê, kơvâ ngăn ‘na mơdâ pêt báu xuân cho kơvâ cheăng ki mơ’no xok, ngôi trếo ‘mêi hên. Ngin hiăng mot cheăng ‘na kơvâ ki kố ƀă ngin kô gum vâi krâ-nhŏng o mơdâ pêt rak ngăn báu ki tơtro tâ, ki rơhêng vâ tối, ngin chiâng vâ kơdroh xok, ngôi ‘mêi mê. Khu ki tơrŭm cheăng dêi ngin hiăng ai Net Zero Carbon, Spiro Carbon, BSB Nanotech. Ngin kô vêh rôe nếo kơdroh mâu xok, ngôi gum ăm vâi krâ-nhŏng o ki pêi chiâk pêi deăng.

-Tâng tiah mê, kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng kô châ xúa ki klâi drêng veăng pêi ‘na hnoăng cheăng ki kố?

Pôa Nguyễn Thành Hưởng: Drêng kuăn pơlê veăng pêi mê ngin ai kih sư ƀă ngin kô gum kuăn pơlê mơjiâng pro môi tơdroăng ki ai trếo nếo tơtro ăm báu. Ki má péa, ngin kô tŏng gum kuăn pơlê cài môi to app, ing app ki kố kuăn polê chiâng phep pêi pro ƀă rak tro tiô luât ki app hiăng hnê ngăn tiô kơ rêm rơnó ki mơdrăng khăng khoăng lơ tung pơla mêi, mê athế xup um ƀă pơtroh ăm vê̆ tinh. Klêi pôe báu ai 3 măng tĭng, tâng vâ rĕng hlái mê péa măng tĭng kô tối tơbleăng athế tối pơtâng vâ kơdroh tơdroăng ki mơ’no ngôi, xok a ronó nếo achê dêi kuăn pơlê ki pêi ‘na hnoăng cheăng kố.

-Ê, pin hiăng tối hên troh tơdroăng ki kơdroh ngôi, xok, trếo ‘mêi. Tâng tiah mê, xuân chiâng vâ kơdroh akố cho kơdroh tơdroăng ki tiah lâi, ô pôa?

Pôa Nguyễn Thành Hưởng: Drêng pêt báu ga ai 3 túa hyôh ki mơ’no lo a ‘ngêi, pro rơtăng râ ozon ƀă pơhlêh hyôh kong prâi. Hyôh ki má môi cho CO2 ga lo ing ngôi on drêng chôu hrái báu. Drêng veăng pêi pro hnoăng cheăng ngin kố, mê ngin kô mơdât tơdroăng chôu hrái báu tung klâng. Ki má péa nếo, cho hyôh CH4 lơ ối tối cho hyôh metal. Hyôh ki kố ga ai tung pơla mơdâ pêt báu tiô khôi hmâ, tâi plâ 3 khế lơ 3 khế tơdế, tâng pin ôh ta mơ’no têa lo ing ƀăng klâng mê ga kô tơ’lêi pro ăm oâ hdrong, pơreăng thăm rế chiâng hên hyôh metal. Xua tiah mê, ngin kal athế xúa tơdroăng ki kơchoh-xĭng, kơchoh 3 ƀă xĭng mơni ai dâng 3-4. Tung pơla tiah mê, mê ngin hiăng châ kơdroh hên tơdroăng ki vâ mơjiâng hyôh CH4. Ki má pái nếo, cho N20, mê cho phon rơvât ăm klâng báu, ki rơhêng vâ tối cho urea. Ing tơdroăng ki rơvât phon kố ngin hnê tối ăm kuăn pơlê tung tơdroăng xúa phon rơvât ăm báu tung klâng, cho tơdroăng ki pin hiăng hmâ ‘nâi.

-Tơdroăng ki kơchoh - xĭng mê, ki nhên ga pin pêi pro tiah lâi, ô pôa?

Pôa Nguyễn Thành Hưởng: Tơdroăng ki kơchoh-xĭng mê ga ai tơvât tiah lâi, kố cho môi tơdroăng cheăng ki kal, pin athế xúa ƀă pêi pro tiô tơdroăng pơkâ ai 3 kơchoh, 3 xĭng, 1 hdrối ƀă 1 kơ’nâi. Tơkéa vâ tối, hdrối vâ chêh tối tơdroăng ki vâ pơkâ pêi pro tơdroăng kố a klâng, vâ vê̆ tinh kơdroh tơdroăng ki mơ’no xok, ngôi mê athế ai tơdroăng tối hdrối. Drêng klâng  ki lâi hiăng mơdâ pêt, mê ngin ôh tá ăm vâi veăng pêi pro tơdroăng tối tơbleăng mê xếo, “1 hdrối” ga tiah mê. Klêi mê, athế ai “3 kơchoh”, tơkéa vâ tối “3 xoh rơvât phon”. Tơdroăng ki tối “3 xing” akố tơkéa vâ tối tâng  pin mơdâ pêt tiô khôi hmâ, tơkéa vâ tối pin hiăng roăng têa tung klâng ai 90% têa, kô tơ’lêi pro chiâng pơreăng, oâ ki vâ mơjiâng hyôh metal. Xua tiah mê, á hiăng ai 3 xoh xĭng mê kô kơdroh hên. Ƀă tiô tơdroăng ki vê hdró dêi Spiro mê ngin hiăng kơdroh châ dâng 3,96 tâ̆n, tâng vâ riân pơhêh ăm 1 ha tung 1 rơnó. Klêi kơ’nâi pôe báu, mê ngin kô athế chêh tối tung hlá mơ-éa, tơkéa vâ tối tơbleăng ƀă hnối xup um a tơbăng klâng kố. Sap ing hâi ki mê, peăng Spiro kô seá ngăn ƀă vê hdró vâ kơdroh tơdroăng ki mơ’no xok, ngôi ki mê.

-Cho ‘nâng, tiô tơdroăng ăm ‘nâi a rơnó xeăng tôu hơnăm 2024-2025, Kŏng ti hiăng kĭ tơkêa ƀă kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng dêi kong pơlê Dak Lak hiăng rôe hnoăng hyôh carbon tung tơnêi tíu rơdâ ai 500ha, ƀă tơdroăng ki pơkâ thế kơxô̆ ƀăng klâng ki vâ iâ hlái ai 5 ha, xuân môi tiah chôu phu ki veăng pêi pro dêi kuăn pơlê athế tơkêa ai 5 hơnăm. Xua tiah lâi ai mâu tơdroăng pơkâ tiah mê, ô pôa?

Pôa Nguyễn Thành Hương: Tơdroăng tơkêa kố bu ai 1 to tê, tơdroăng tơkêa kố hbru ăm môi ngế ƀă lôi môi tơdroăng pơkâ vê hdró dêi klâng ki mê. Drêng kuăn pơlê ôh ta vâ rak vế, pêi pro hên rơnó lơ bu veăng pêi 1 hơnăm tê, ôh tá vâ veăng pêi pro xếo mê ƀăng klâng kố kô ai roh ki tơdjâk ƀă mâu tơdroăng vê hdró ki ê.

 Vâ tối ‘na tơnêi, ƀăng klâng ki vâ iâ hlái ai 5ha. Ki păng ‘nâng, ƀăng klâng ki kŭn tiah kố xuân chiâng vâ pêi pro, la tâng tiah mê, ai hên ƀăng klâng ƀă ki kơnía châ pôe xo dêi a rêm băng klâng xuân bu châ iâ. Ki păng ‘nâng, 5 ha ôh ta xê tơnêi klâng ki pơklât thế pêi pro. Xuân chiâng tối, 2 ha klâng ngin xuân hiăng chiâng pêi pro, tâng kuăn pơlê amê pơtối hbrâ pêi pro tiô mâu tơdroăng ki ngin hiăng pơkâ.

Tối ‘na tơdroăng ki pơkâ mê ai 5 hơnăm. Ki păng ‘nâng, á rơhêng vâ mô mơnêi ôh ta xê 5 hơnăm. Laga, vâ ăm hiâm mơno pôu râng hnoăng cheăng dêi kuăn pơlê mê athế veăng pêi pro, tâng veăng pêi pro mâu rơnó mê kơxô̆ liăn ki ngin mơ’no mê vâ xup ƀăng klâng mê ga kân, klêi kơ’nâi 1 rơnó, ngin athế ‘no liăn vâ teăm rôe troăng hơlâ ki mê, ki kuăn pơlê bu pêi môi rơnó tê, mê ngin ôh tá vâ ăm phep mâu ngế ki mê veăng.

-Ê, cho ‘nâng, pâ phep mơnê pôa Nguyễn Thành Hưởng, Kăn hnê ngăn ‘na kih thuât, Kŏng ti CP Net Zero Carbon.