*** Dro\ nglo, dro\ kăn oei băl athei pơm kiơ\ dôm tơ drong kiơ?

Dro nglo, dro\ kăn mưh io\k u\nh om chom go\, oei băl athei pơm kiơ\ dôm tơ drong âu:

- Dro\ nglo đơ\ng 20 sơ năm to\k tơ\ kơ pal, dro\ kăn tơ\l 18 sơ năm to\k tơ\ kơ pal;

- Tơ drong oei băl yoa đơ\ng dro\ nglo păng dro\ kăn ‘me\h kơ dih;

- Huei kơ vơnh, xem brem;

- Tơ drong io\k u\nh om, oei băl ưh đei [ơm dôm tơ drong ‘nâu:

+ Oei băl ya;

+ Oei băl đơ\ng ‘lơ\p, tam tôm sơ năm, pơ go\ oei băl, hơ le\nh pơ dăr găh oei băl, găn đe oei băl;

+ Bơ ngai oei đei kăn, đei klo mă oei dơ\ng bơ ngai nai dăh mă tam đei kăn, tam đei klo mă oei kơ bơ ngai oei đei klo, oei đei kăn;

+ Oei băl hơ găm kơ plăh dôm bơ ngai kơ tum kơ to\ng, nho\ng o\h lơ\m 3 chăl jơ hnơr; đơ\ng me\ [ă rong hăm kon rong; đơ\ng dôm bơ ngai sơ\ đei tơ mo\m io\k pơm me\ [ă rong hăm kon rong, đơ\ng tơ nei hăm mo\ mai, tơ nei hăm o\ng, ma oei kơ me\ hăm kon hơ druh kăn sư, me\ nho\ng hăm kon klo sư.

***Tơ dăh dro\ nglo, dro\ kăn oei xa hơ doi nhen klo kăn mă ưh đei pơm hla ar io\k u\nh om ‘no\h sek tơ lang thoi yơ?

Dro\ nglo, dro\ kăn gơ\h oei băl kiơ\ tơ drong tơ chơ\t, erih xa hơ doi nhen klo kăn mă ưh đei pơm hla ar pơ kong, hla ar io\k u\nh om ‘no\h ưh đei kiơ vă pơ kăp băl kơ plăh klo kăn sư. Hăm kon hơ ‘lơ\p, mu\k drăm, tơ drong jang hơ dai đơ\ng dôm pang gơ\h sek tơ lang kiơ\ tơ drong tơ chơ\t.

Tơ dăh dro\ nglo, dro\ kăn oei xa hơ dai nhen klo kăn mă ưh đei pơm hla ar io\k u\nh om mă lei đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h năm pơm hla ar kiơ\ luât ‘no\h tơ drong oei băl, jing klo kăn đei chih tơ băt đơ\ng năr pơm hla ar pơ kong ‘no\h.

***Mưh lei găh tơ mam drăm, tơ drong jang hơ doi đơ\ng dro\ nglo, dro\ kăn oei hơ dai nhen klo kăn mă ưh đei pơm hla ar io\k u\nh om ‘no\h đei sek tơ lang thoi yơ?

Mu\k drăm, tơ drong jang hơ doi đơ\ng dro\ nglo, dro\ kăn erih xa hơ dai nhen klo kăn mă ưh đei hla ar pơ kong đei sek tơ lang kiơ\ tơ drong drơ\ng nơ\r đơ\ng dôm pang; tơ dăh ưh đei drơ\ng nơ\r ‘no\h sek tơ lang kiơ\ luât Dân sự păng dôm khôi luât đei [ơm truh nai. Tơ drong sek tơ lang mu\k drăm athei pơm ‘lơ\ng tơ drong đei yoa ăn dro\ kăn păng kon hơ ‘lơ\p; tơ drong pơ vih pơ văn, pai por ‘nhot păng tơ drong jang nai đei [ơm truh mưh oei hơ dai đei năng nhen tơ drong jang đei hơ nhăk ăn io\k yoa ‘năi.

*** Tơ mam klo, kăn đei khôi luât chih kiơ\ tơ drong tơ chơ\t atu\m yơ?

Tơ drong tơ chơ\t atu\m găh tơ mam klo kăn đei luât chih thoi âu:

- Klo kăn hơ to\ hơ nơ\ng băl lơ\m tơ drong jang xa, pơ jing, io\k yoa tơ mam drăm hơ dai; ưh gơ\h jo# bơ ngai jang pơ vih lơ\m hnam păng bơ ngai jang hơ nhăk ăn io\k yoa.

- Klo, kăn đei tơ drong jang athei jang xa pơm lăp hăm tơ drong ‘me\h vă g^t kăl lơ\m hnam tơ no\.

- Tơ drong jang găh mu\k drăm klo kăn mă [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ drong đei yoa tro\ luât kơ klo, kăn, hnam tơ no\ păng bơ ngai nai ‘no\h athei hru\ ‘mong.

***Mưh lei mu\k drăm hơ dai kơ klo kăn đei dôm kơ loăi tơ mam yơ?

Tơ mam b^, hơ dai kơ klo kăn đei:

- Tơ mam đơ\ng klo, kăn jang đei, io\k yoa đơ\ng jang xa, te\ch mơ dro, jên lơi đei đơ\ng tơ mam kơ dih păng io\k yoa tro\ luât lơ\m khei ‘năr oei băl, ưh kơ jo# hăm dôm tơ mam đei luât chih hơ dăh; tơ mam klo kăn đei io\k yoa hơ dai đơ\ng yă [ok ăn dăh mă đei hơ păh hơ dai păng dôm tơ mam nai mă klo kăn drơ\ng nơ\r năng j^ tơ mam b^. Tơ drong gơ\h io\k yoa te\h mă klo, kăn đei đơ\ng ro\ng oei băl ‘no\h j^ tơ mam hơ dai kơ klo kăn, ưh kơ jo# klo dăh mă kăn đei kră asong, hơ păh hơ dro#, dăh mă đei kiơ\ đơ\ng pơ dro hăm tơ mam kơ dih.

- Tơ mam hơ dai kơ klo kăn ‘no\h j^ tơ mam yoa atu\m, đei io\k vă pơm lăp hăm tơ drong erih xa kơ hnam tơ no\, pơm kiơ\ tơ drong vang jang hơ dai kơ klo kăn.

- Tơ dăh ưh đei hla ar chih hơ dăh tơ mam klo, kăn oei tơ gar băl ‘no\h j^ tơ mam hơ dro# ‘no\h, tơ mam âu gô đei năng jing tơ mam hơ dai.

***Dôm tơ mam drăm yơ đei năng j^ tơ mam hơ dro# kơ klo, kăn?

Tơ mam hơ dro# kơ klo, kăn đei dôm tơ mam mă kơ dih mă sư jang đei adrol kơ oei băl; tơ mam đơ\ng kră che\ng ăn hơ dro#, đei hơ păh hơ dro# lơ\m khei ‘năr oei băl; tơ mam đei klăih song hơ dro# ăn klo, kăn kiơ\ tơ drong tơ chơ\t; tơ mam pơ yoa ăn tơ drong ‘me\h vă tôch kơ kăl hăm kăn, klo păng tơ mam nai kiơ\ luât chih ‘no\h j^ tơ mam hơ dro# kơ klo, dăh mă kăn.

            Tơ mam đei đơ\ng tơ mam hơ dro# kơ klo, kăn ku\m jing tơ mam hơ dro# ‘năi mă lei jên lơi đei đơ\ng tơ mam hơ dro# âu lơ\m khei ‘năr oei hơ dai ‘no\h j^ tơ mam atu\m kơ klo, kăn.

            Tơblơ\ nơ\r Bahnar: Dơng