VOV4.Bahnar - Lơ\m dôm ‘măng tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u tơ\ Dak Lak, m^nh tơ drong mă bơ ngai tăh kơ ph^u tôch tơ tăm ‘no\h, pơm thoi yơ sek tơ lang tơ tom, ‘lơ\ng dôm nơ\r apinh tôch tơ găl, tro\ luât đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u. Lơ nơ\r akhan, Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei jâp tơ ring athei hơ to\k tơ drong dăr lăng, năng tông vă pơm hơ dăh tơ drong jang đơ\ng an^h jang kơ pal hăm dôm tơ drong tơ to\ đon bơ ngai tăh kơ ph^u.

Khei ‘năr âu ki, dêh char Dak lak adrin jang hơ doi pơ gơ\r ăn bơ ngai tang măt Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u; hơ nơ\ng chă trong hơ met ming tơ drong tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u; chih ako\m tôm nơ\r tơ gop, nơ\r apinh đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u vă tơ roi lơ\m dôm ‘măng hop ako\m Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei; pơ gơ\r, dăr hơ len, set lăng tơ drong sek tơ lang dôm nơ\r pơ ma, apinh đơ\ng kon pơ lei tơ le\ch.

Tơ drong jang tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u roi đunh roi đei tơ plih ‘nao, roi ‘lơ\ng, [ơm truh rim tơ drong; tơ drong pơ vei đơ\ng bơ ngai tang măt hăm bơ ngai tăh kơ ph^u roi đunh roi kơ jăp ‘lơ\ng. Bơ ngai tang măt bơ\ jang roi tơ năp, bơ ngai tăh kơ ph^u roi đei lơ nơ\r ‘lơ\ng vang tơ gop vă tơ iung pơ jing khul kơ dră pơ gơ\r tơ ring, tơ iung pơ jing pơ lei pơ la, te\h đak. Năng atu\m, dôm an^h jang kơ pal kơ te\h đak mưh io\k đei nơ\r tơ gop, nơ\r apinh đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u, pơ gơ\r hơ len năng tôch rơ đăh vă tơl tơ blang ăn kon pơ lei mă ‘lơ\ng. Lơ nơ\r pơ ma apinh đei sek tơ lang ke\h, kiơ\ đơ\ng no\h hơ met pơ ‘lơ\ng dôm tơ drong mơ mat tat, tơ to\ đon, pơm lăp hăm tơ drong ‘me\h vă đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u. Tơ drong sek tơ lang đei nơ\r apinh đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u dar de\h pơm hơ to\k [iơ\ tơ drong ‘lơ\ng, đei yoa lơ\m tơ drong vei lăng đơ\ng an^h jang kơ te\h đak, vei lăng ‘lơ\ng tơ drong đei yoa tro\ luât ăn kon pơ lei, hơ to\k tơ drong jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl, vei kơ jăp tơ drong sơ đơ\ng chinh tr^, sơ đơ\ng lơ\m tơ pôl tơ\ tơ ring.

Mă lei, tơ drong jang tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u đơ\ng bơ ngai tang măt Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei tơ\ jâp tơ ring lơ\m dêh char Dak Lak oei đei lơ tơ drong tam ‘lơ\ng. Kơ so# an^h pơ gơ\r tơ [âp oei to\ se\t, tam mă pơm lăp hăm tơ drong ‘me\h vă đơ\ng kon pơ lei. Bơ ngai tang măt Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei, ưh tam băt, tam chih io\k đ^ nơ\r pơ ma đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u. Trong pơ gơ\r tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u tam lơ, hui pơ gơ\r tơ [âp tơ\ an^h jang, an^h oei xa, tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u kiơ\ tơ drong jang, tơ [âp, pơ ma nuh hơ dro#, pơ ma nuh hăm gru\p. Dôm an^h jang kơ pal tơ\ rim tơ ring tam mă jang ‘lơ\ng tơ drong vang pơ gơ\r tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u ku\m hăm bơ ngai tang măt vă tơ tom chih răk, tơ blang, tơl ăn dôm bơ ngai tăh kơ ph^u. Tơ drong jang dăr lăng mưh sek tơ lang nơ\r apinh đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u tam gan năng kăl. Tơ drong tơ blang, chih io\k nơ\r kon pơ lei đơ\ng m^nh, [ar ‘nu bơ ngai tang măt ăn an^h jang kơ pal tơ\ tơ ring oei tơ hlăk tăk. Găh no\h dơ\ng, m^nh, [ar khul tang măt tam năng kăl truh tơ drong ako\m rim nơ\r tơ roi găh sek tơ lang dôm nơ\r apinh vă tơ roi ăn bơ ngai tăh kơ ph^u kơ na oei đei lơ nơ\r pơ ma hơ lơ\k hơ le găh m^nh tơ drong…

            Tơ drong ‘nâu ăn [ôh, vă hơ to\k tơ drong ‘lơ\ng đei yoa đơ\ng pơ gơ\r tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u kơ bơ ngai tang măt Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei jâp tơ ring tơ\ Dak Lak, blu\ng a, trong pơ gơ\r tơ [âp athei chih tơ le\ch mă hrôih vă đei jơ năr hơ met mă ‘lơ\ng. Lăng kiơ\ dôm tơ drong đơ\ng rim ‘măng hop ako\m vă rơih an^h pơ gơ\r păng khul bơ ngai tăh kơ ph^u vang hop ako\m mă lăp păng đei yoa. Gơ\h pơ gơ\r vă bơ ngai tang măt tơ [âp hăm rim bơ ngai tăh kơ ph^u dăh mă lăp tơ [âp hăm bơ ngai tăh kơ ph^u kiơ\ tơ drong jang mă Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei vă pơ ma nuh, tơ chơ\t dôm tơ drong đei [ơm truh. Atu\m hăm ‘no\h, athei hơ to\k an^h pơ gơ\r tơ [âp, m^nh an^h tơ [âp hăm kon pơ lei athei đei đơ\ng 2 - 3 ‘nu bơ ngai tang măt, đei măt dôm kơ dră che\p kơ\l tơ ring păng m^nh, [ar an^h jang kơ pal hai vă chih io\k păng iung tơl tơ blang dôm tơ drong [ơm truh tơ drong jang đơ\ng kơ dih. Gơ\h pơ gơ\r hơ dai vă bơ ngai tang măt ăn Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei dêh char, apu\ng, xăh vang tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u đang kơ ‘no\h chih ako\m, lăng hơ len nơ\r vă sek tơ lang. Hăm tơ ring đei lơ kon pơ lei kon kông erih xa, yoa bơ ngai tăh kơ ph^u ưh đei hlôh klo\h kle\ch nơ\r yoăn, hơ nat vă pơ ma tơ [ôh dôm tơ drong hơ pơi ‘me\h, bơ ngai tang măt athei hơ nơ\ng jur tơ\ pơ lei pơ la bơ\ jang, lăng năng kon pơ lei hơ pơi ‘me\h yă kiơ, chih ako\m mă tôm. Bơ ngai tang măt Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei athei ho\k nơ\r kon kông tơ\ tơ ring sư le\ch pơ jei ‘năi, vă kơ dih kâu gơ\h băt rim tơ drong ‘me\h vă đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u. Thoi no\h, gơng tơ [ưh đơ\ng bơ ngai tang măt hăm bơ ngai tăh kơ ph^u gơ\h đei yoa ‘lơ ‘lo\.

Dôm tơ drong tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u athei dôm bơ ngai tang măt bơ\ jang mă tơ năp, ưh lăp ako\m tôm đe\ch, mă bơ ngai tang măt athei tơ [ôh trong, pơ jing tơ drong ‘lơ\ng ăn bơ ngai tăh kơ ph^u iung pơ ma; dôm nơ\r ap^nh đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u athei tơl tơ blang mă rơ đăh, tơ drong kiơ kăl đei jơ tơ che\ng hơ len, tam gơ\h tơ blang hơ dăh [ât do\h hloi athei tơ roi mă rơ đăh, ưh gơ\h pơ jăng, veh ver, atu\m hăm ‘no\h athei dăr lăng, đei nơ\r athei jăh sek tơ lang dôm tơ drong mă bơ ngai tăh kơ ph^u tơ le\ch vă tơl tơ blang lơ\m dôm ‘măng tơ [âp đơ\ng ro\ng dơ\ng.

Athei rơih păng pơ truh nơ\r pơ ma đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u mă tro\ an^h: mưh chih hla ar ako\m rim nơ\r pơ ma, apinh đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u athei tơ rek truh tơ drong oei pơm tơ to\ đon, dôm tơ drong lơ ‘măng pơ ma mă lei ưh tam mă sek tơ lang, atu\m hăm ‘no\h athei pơ truh nơ\r mă tôm, mă tro\ ăn dôm an^h jang kơ pal vă gơ\h sek tơ lang hre\nh, tro\ [lep, vang hơ met kơ jăp đon lui đơ\ng kon pơ lei hăm khul kơ dră vei lăng tơ ring.

Tơ drong kăl dơ\ng ‘no\h hơ to\k tơ drong ‘lơ\ng mưh sek tơ lang kiơ\ nơ\r athei đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u. Tơ drong sek tơ lang tơ tom, tro\ [lep đơ\ng dôm an^h jang kơ pal hăm nơ\r apinh tôch tơ găl, tro\ luât đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u ‘no\h j^ hơ met pơ ‘lơ\ng mơ mat tat, tơ hlăk tăk pơ jing tơ drong ‘lơ\ng ăn jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl, vang tơ gop bơ\ jang ‘lơ\ng trong jang vei sơ đơ\ng tơ drong erih xa kơ tơ pôl tơ\ tơ ring. Vă jang ‘lơ\ng tơ drong ‘nâu, Khul kơ dră pơ gơ\r, dôm an^h jang kơ pal păng bơ ngai tang măt Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei athei hơ to\k tơ drong dăr lăng păng dăr lăng hơ lơ\k dơ\ng tơ drong tơl tơ blang păng sek tơ lang kiơ\ dôm nơ\r pơ ma đơ\ng bơ ngai tăh kơ ph^u. Dôm nơ\r tơ gop, nơ\r apinh lơ ‘măng tam đei sek tơ lang ke\h dăh mă tơl pơi hơi ngôi, vă pơ tro\ đe\ch… Khul kơ dră che\p kơ\l Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei athei pơ jing khul jang jur lăng tơ\ yăn âu vă lăng hơ len rim tơ drong, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h athei Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei dêh char Dak Lak pơ tho ăn dôm an^h jang kơ pal pơm kiơ\, tơ dăh [ôh kăl athei an^h jang kơ pal vang dăr lăng, pơm hơ dăh tơ drong jang đơ\ng dôm an^h jang đei [ơm truh mưh sek tơ lang dôm tơ drong oei pơm tơ to\ đon bơ ngai tăh kơ ph^u.

                                                       Dơ\ng: Tơ blơ\  

Kiơ\\ Bơ ngai tang măt ăn kon pơ lei