VOV4.Bahnar – Đơ\ng sơ năm 2011 – 2015, dêh char Dak Lak tơ le\ch hlo\h 600 ti hlak jên man an^h jang, pơm trong, tơ gu\m ăn tơ drong cho\h jang xa tơ\ 44 xăh păng 128 pơ lei mơ mat tat dêh hlo\h. Dôm tơ drong tơ gu\m tơ mât jên jang tơ\ tơ ring âu vang tơ gop pơm tơ plih tơ drong erih xa, mu\k drăm tơ pôl tơ\ tơ ring, tơ jur kơ so# u\nh hnam tơ nuh đơ\ng hlo\h 20% jur oei pă 10%. Mă đơ\ng thoi no\h ră, tơ drong jang hơ to\k mu\k drăm tơ\ ring kon kông oei hiơ\ păng tam mă sơ đơ\ng; kơ so# u\nh hnam tơ nuh lơ\m tơ pôl kon pơ lei kon kông oei lơ hlo\h 2 ‘măng kơ so# jo# păh lăp lơ\m dêh char:

Lơ\m hnam kơ jung kơ bơ ngai Mnông pơm hăm tơ\r đei kơ jă truh kơ hre\ng triu hlak jên, kră pơ lei Y Jăm Hlong (Ama Nguôi), tơ\ plei Khanh, xăh Cư Pui, apu\ng Krông Bông, chơt hơ iă pơ ma: tơ drong erih xa kơ kon pơ lei tơ\ tơ ring kăn kư\ kăch mang âu roi đunh roi đei [ôh [iơ\. Trong yâu hăk pơm jơ\p pơ lei lơ\m pơ lei atăih yăh tơ\ hơ la jâng kông Cư Yang Sing, hơ dai hăm ‘no\h j^ u\nh điên, hnam ho\k ăn kon sâu, hnam pơ gang vă vei lăng jơ hngâm pran. Kon pơ lei tơ\ âu đ^ băt jang [a đak, pơ tăm che\h phe, rong rơ mo… hơ nhăk ăn io\k yoa kơ jăp. Kră pơ lei Y Jăm Hlong ăn tơ băt: Tiếng phổ thông: Kon pơ lei tơ\ âu măh kơ so\ng xa bơih, ku\m gơ nơm đơ\ng Đảng, Te\h đak tơ re\k păng pơ lei pơ la chă tơ gu\m băl, pơ lung băl jang xa, pơ tăm ‘long, jang mir, jang chu\n… hrei ‘nâu đei lơ hnam pơm đei hnam kơ jăp ‘lơ\ng bơih.

Pơ ma găh tơ drong tơ plih ‘nao tơ\ tơ ring đei truh 90% kon pơ lei bơ ngai kon kông âu, [ok Nguyễn Văn Tâm, Kơ dră vei lăng kon pơ lei xăh Cư Pui, apu\ng Krông Bông, ăn tơ băt: Tơ drong tơ plih đơ\ng kon pơ lei tih hlo\h j^ tơ plih găh tơ drong jang xa, kon pơ lei đ^ băt tơ mât yoa khoa ho\k ki thuât ‘nao, rơih rei pơ tăm dôm kơ loăi hơ dre\ch ‘lơ\ng nhen hơ [o lai, đang kơ ‘no\h jang chu\n hăm kơ măy, gre cho\h, đơ\ng cho\h te\h truh rei pơ tăm, lăp hơ dro# tơ\ dôm tơ ring groi kông đe\ch jang hăm jâng ti… oei tơ\ kơ dơ chu\n, pơ gar hơ [o… đe jang hăm kơ măy ngăl. Đang kơ ‘no\h j^ hơ to\k pơ yan jang, 1 sơ năm kon pơ lei jang to\ se\t hlo\h ‘no\h 2 pơ yan, pơ yan yơ pơ tăm ‘long ‘no\h nhen bơ\n [um, hơ [o, tơ\h, đang kơ ‘no\h j^ che\h phe… Mă 2 vă kon pơ lei đei đon adrin jang xa ‘no\h đei tơ drong tơ gu\m đơ\ng te\h đak hai, man bơ\n dơ nâu đak, pơm bơ\n trong… ‘no\h j^ dôm tơ drong tơm vă pơm hơ to\k tơ drong erih xa ăn kon pơ lei.

Tơ che\ng găh dôm tơ drong tơ drong tơ gu\m ăn tơ ring kon kông, tơ ring mơ mat tat dêh hlo\h đơ\ng 2011 – 2015, [ok Y Ring Adrơng, Kơ dră An^h vei lăng hơ dre\ch kon kông dêh char Dak Lak, ăn tơ băt, tơ drong tơ gu\m đei yoa ‘lơ\ng, pơm tơ plih tơ drong erih xa, jang xa tơ\ tơ ring. Lơ\m 5 sơ năm âu ki, dêh char Dak Lak tơ le\ch hlo\h 600 ti hlak jên vă man an^h jang, pơm trong, tơ gu\m ăn tơ drong cho\h jang xa tơ\ 44 xxăh păng 128 pơ lei mơ mat tat dêh hlo\h. Dêh char oei man kơ hre\ng to\ an^h pơ truh đak yoa ăn kon pơ lei kon kông, cho\h khai hoang, che\ng song te\h ăn hlo\h 1000 u\nh hnam, man hnam oei ăn vă je# 400 u\nh hnam, năng kăl truh tơ drong pơ tho pơ hrăm, io\k yoa kăn [o# bơ ngai kon kông…, păng kon pơ lei đei tơ gu\m to\k io\k jên hăm jên kon to\ se\t đei hlo\h 30 ti vă jang xa...

Gơ nơm tơ drong tơ gu\m đơ\ng te\h đak, truh dang ei đ^ đăng xăh tơ\ Dak Lak đei trong gre tih mât truh tơ\ to\k bo\k xăh, đei hnam pơ gang, đei [ak si, 90% xăh păng 70% u\nh hnam kon pơ lei đei u\nh điên, dơ nâu, hơ bong đak ke\ pơ ro ăn 76% hơ găt te\h rei pơ tăm, kơ so# u\nh hnam tơ nuh jur đơ\ng hlo\h 20% jur oei pă 10%.

Mă đơ\ng dôm tơ drong jang đei hlôi pơm tơ plih ‘lơ\ng tơ\ tơ ring tơ rang lơ\m dêh char Dak Lak bơih ră, mă lei tơ drong jang to\k mu\k drăm tơ\ tơ ring kon kông oei hiơ\ păng tam mă sơ đơ\ng, kơ so# u\nh hnam tơ nuh lơ\m tơ pôl kon pơ lei kon kông oei lơ hlo\h 2 ‘măng pơ têng hăm kơ so# jo# atu\m lơ\m dêh char, tơ drong pơ tho pơ hrăm, jang pơ gang, tơ iung khul bơ ngai jang rơ gei tam mă pơm lăp hăm tơ drong ‘me\h vă tơ\ yăn âu. Găh m^nh [ar trong jang vă bơ\ jang ‘lơ\ng dôm tơ drong tơ gu\m hăm tơ ring kon kông tơ\ hơ năp kơnh, [ok Y Ring Adrơng, Kơ dră An^h vei lăng hơ dre\ch kon kông dêh char Dak Lak, pơ ma hơ dăh: Vă tơ drong jang tơ\ hơ năp kơnh gơ\h đei yoa ‘lơ\ng [iơ\ ‘no\h apinh Trung ương hơ to\k jên jang dôm ăi mă ưh ‘no\h lơ [iơ\ jăl jang adrol ki. Mă dơ\ng, Dak Lak j^ dêh char jang chu\n mir, tơ drong erih xa kơ kon pơ lei gơ nang yoa đơ\ng cho\h jang xa, đơ\ng to\ ‘mi kial păng kơ jă tơ mam jang đei ngăl, kơ na tơ drong tơ le\ch trong rơih hơ dre\ch ‘long, kon yo\ng vă jang xa ‘no\h tôch g^t kăl. M^nh tơ drong dơ\ng ‘no\h hăm jên to\k io\k kơ kon pơ lei athei tơ jur [iơ\ tơ drong tơ gu\m đe\ch, hơ to\k jên asong to\k io\k vă đe sư đei đon adrin [iơ\ lơ\m tơ drong jang xa, io\k yoa jên, adrin jang sut pơ đ^ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin ăn kơ dih.

Tơ jur tơ nuh hin ưh tam mă kơ jăp păng tơ drong tơ plih ‘nao tơ\ tơ ring tam mă tơ găl hăm tơ drong jang to\k atu\m, ‘no\h ưh kơ s^ tơ drong đei hơ dro# tơ\ Dak Lak đe\ch. Lăng dơ\ng tơ\ dôm tơ ring nai lơ\m te\h đak, gơ\h [ôh tơ drong plo\h ple\ch băl tôch dêh găh tơ drong jang to\k tơ\ tơ ring kơ drâm păng tơ ring tơ rang. Kơ so# u\nh hnam tơ nu\h tơ\ dôm apu\ng tơ nuh oei lơ hlo\h 5 ‘măng pơ têng hăm kơ so# jo# atu\m. Tơ\ lơ tơ ring, kơ so# u\nh hnam tơ nuh oei đei hlo\h 50% kơ so# kon pơ lei; tơ drong tơ gu\m pơm tơ jur tơ nuh hin lơ mă lei oei lon lơ bơ ngai ‘năi; tơ jur tơ nuh hre\nh mă lei tam mă kơ jăp. Kiơ\ kơ so# chih jo# đơ\ng An^h tơm vei lăng tơ drong jang xa, linh j^ rơ ka păng tơ pôl, lơ\m kơ so# 3 u\nh hnam klăih đơ\ng tơ nuh ‘no\h ‘no\h đei 1 ‘nu hnam tơ nuh hơ lơ\k dơ\ng. Tơ drong jang pơm tơ jur tơ nuh hin tam mă kơ jăp ‘no\h j^ tơ drong mă dôm an^h jang kơ pal athei tơ che\ng hơ len vă tơ le\ch dôm tơ drong tơ gu\m mă lăp [iơ\. {ok Nguyễn Trọng Đàm, Pho\ kơ dră tơm vei lăng tơ drong jang xa, linh j^ rơ ka păng tơ pôl akhan: Rim tơ drong tơ gu\m đơ\ng bơ\n đei tôm bơih, mă lei mưh tơ le\ch jang oei tam mă gan ‘lơ\ng. Tơ drong tôch tơ tăm dơ\ng ku\m yoa tơ drong tơ gu\m kơ na dang ei đei kon pơ lei, khul tơ pôl tơ\ dôm pơ lei pơ la, xăh oei ‘me\h oei dơ\ng lơ\m anăn tơ nuh vă io\k đei tơ drong tơ gu\m, thoi no\h athei pơm rthoi yơ vă rim bơ ngai đei đon adrin jang to\k kơ dih.

          Minh Huệ: Chih

          Dơ\ng: Tơ blơ\