Vă tơgu\m ăn kon kông jur kơd^h pơv^h pơgar, sơđơ\ng er^h sa, sơnăm 2003, apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lăk jang kiơ\ tơdrong jang tơ iung pơ jing trong hnam r^ kon pơle\i oe\i atăih d^h băl ăn vă je# 300 u\nh hnam tơ\ tơring Vụ Bổn. Tơdrong vă jang đe\i tơle\ch jang hrơ\p m^nh ‘măng: Dăng tơle\i u\nh hơyu\h, pơm trong nơnăm, hnam trương mâu yăo, pơm hnam oe\i, muih so\h cho\h klăng chu\n na ... hăm trong tơm te\nh koăng oe\i m^nh dơnơ\ng dơ\ng pơle\i m^nh an^h ăn kon pơle\i. Lơ loh ră mă le\i tru\h dang e\i, đ^ đăng rim u\nh hnam hlôi hu\t hnam, hu\t te\h jang sa vă bro\k v^h tơ\ kơtu so dơ\ng. 

Dôm pơbu\ng hnam man chă ming man tơr^h d^h băl, ‘măng tang tre\p, rơheng kơkot ư\h kơ [o#h bơngai. Hơve\n chu\n na tơ\ anăp m^nh [ar po\ng [a đ^ kro lơ\m pơyan phang pơđang Tây Nguyên. ‘No\h lơ\m Tơdrong vă jang sơđơ\ng tơring kon pơle\i oe\i ăn kon kông kơ pơle\i Ea Kal, lăp atăih an^h kơdrơ\m tơring Vụ Bổn, apu\ng Krông Pach, dang m^nh [ar kây so#. Yak lơ\m pơle\i rơheng kơkot, nhôn tơ [ơ\p mo\ H’Thuỷ Niê, to\k bo\k pơngôi kon dang 2 sơnăm kơ ‘miao. Mo\ tơbăt, pơle\i đe\i dang m^nh hre\ng pơbu\ng hnam, mă le\i dang e\i lăp pă 16 u\nh hnam er^h sa tơ\ au: “Sơnăm 2011 nhôn đe\i te\h đak tơgu\m năm oe\i tơ\ au vă sơđơ\ng er^h sa. Mă le\i chu\n na lăp jang sa m^nh pơyan păng ie\ dơ\ng. Kơ yuơ lơ lo\h kơna lơ u\nh hnam bro\k v^h tơ\ kơtu so dơ\ng, dang e\i lăp pă 16 pơbu\ng hnam er^h sa lơ\m au. Nhôn măh chă jang ăn kơ đe, tơdrong er^h sa mơmat tat dêh, lăp băt gôchang gơnang đơ\ng Te\h đak chă tơgu\m ăn đe\ch”.

{ok Nay Lập, Kơdră che\p pơgơ\r pơle\i Ea Kal, tơbăt, ‘măng mă blu\ng đe\i 66 u\nh hnam lơ\m u\nh hnam r^ atăih, jur kơd^h je\i chơt hơ iă năm oe\i tơ\ pơle\i hle, kơ yuơ “u\nh hơyu\h, trong nơnăm, hnam trương, hnam pơgang” đe\i tôm. Mă le\i tơdrong chơt hơ iă ‘no\h je\i pă đe\i: Pơngot rơve\t, ư\h kơmăh đak so\ nhă, hnam oe\i hrăt hrot, tơtil d^h băl kơna ư\h kơ gơ\h vă chă rong kon tơrong ..., kơna kon pơle\i bro\k v^h oe\i tơ\ kơtu so dơ\ng. 16 u\nh hnam oe\i ge\i tơ\ au j^ kơ yuơ ư\h kơ đe\i te\h vă oe\i sa, er^h sa pơmat tat chă jang jăi ăn kơ đe, kơyuơ chu\n na [a đak ư\h kơ đe\i đak, ke\ch yuă ư\h kơ măh kon jên vă ăn jên [ôm đak pơro ăn chu\n na. {ok Nay Lập pơma: “ 66 u\nh hnam năm oei tơ\ au, jang chu\n na ‘no\h kơ yuơ đak lơ\m mă no\h măt dêh kơna kon pơle\i er^h sa ư\h kơ măh phe sa [a so\ng, kơna hlôi bro\k v^h kơtu so dơ\ng. Tơdrong hơpơi ‘me\h vă đơ\ng kon pơle\i dang e\i ‘no\h kăl chă [ơk ăn dơ\ng te\h mir cho\h jang sa, adoi kăl đe\i đak chă pơro tơruih ăn ‘long pơtăm măh mai ‘no\h jang sa mă đe\i er^h sa sơđơ\ng, tơdăh nhen sơnăm sơ\ le\i [a lôch ro đ^ đăng”.

Ea Kal ‘no\h m^nh an^h [o#h hơdăh găh tơdrong jang ư\h tơnăp đơ\ng Tơdrong vă jang tơmơ\t jên jang tơ iung pơ jing an^h jang sa tơ\ tơring Vụ Bổn, tơgu\m ăn chă r^ hnam kon pơle\i ăn 295 u\nh hnam kon kông, jur kơd^h đơ\ng rim tơring Krông {u\k, Ea Kênh păng Hoà Đông, kơ yuơ Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơle\i apu\ng Krông Pach pơm tơngla tơmơ\t jên jang. {ok Lê Viết Nhượng, kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơle\i tơring Vụ Bổn tơbăt, tơdrong vă jang đe\i 5 pơle\i ‘no\h Ea Kal, Ea Nông A, Ea Nông B, Cư Knia păng Cư Kruê, đe\i tơ iung pơ jing keh đang lơ\m sơnăm 2011. Tơdrong vă jang au đe\i tôm trong nơnăm, u\nh hơyu\h, rim hnam trương, lăm ho\k mâm non, hnam hop ako\m pơle\i, muih so\h cho\h klăng chu\n na đe\i an^h kmăi [ôm đak hăm hơbong thoong đak pơro ăn. Găh Pơm hnam m^nh dơnơ\ng dơ\ng pơle\i m^nh an^h, m^nh u\nh hnam đe\i [ơk ăn 400m2 te\h oe\i, đơ\ng 3-5 sao chu\n na gômơ\ng kiơ\ m^nh bơngai lơ\m u\nh hnam. Hơdro# an^h oe\i ‘no\h đe\i tơgu\m ăn dơ\ng 12 tr^u hlak jên, găh kon pơle\i măh chă to\k io\k dơ\ng kon jên đơ\ng An^h mong jên tơgu\m tơpôl 8 tr^u hlak jên, vă pơm ăn hnam să 24m2, tơnăr man, pơbu\ng kem. Sơnăm mă blu\ng, kon pơle\i đe\i apu\ng chă tơgu\m ăn hơdre\ch [a, pho\ng, jên u\nh hơyu\h [ôm đak, phe sa rim khe\i. Đơ\ng sơnăm mă [ar ‘no\h kon pơle\i chă jang sa kơd^h.

Lơ lo\h mă le\i đơ\ng sơnăm blu\ng hloi, kon pơle\i kơdau jăk v^h pơle\i so ngăl. Kơ yuơ hnam oe\i hrăt hrot: pơyan phang ‘no\h to\ hơ h^r, pơyan ‘mi ‘no\h hrơ\ng hreng kơ yuơ đak ‘mi jru\h tơ\ pơbu\ng kem. Tơnap tap t^h tên ‘no\h te\h rang rar, ư\h kơmăh đak vă chă cho\h jang sa. ‘Me\h vă jang chu\n na, m^nh pơyan jang sa, kon pơle\i măh ăn 120.000 hlak jên lơ\m 1 sao ăn kơ an^h kmăi [ôm đak. Tơdrong er^h sa tơnap tap, kon pơle\i tơdui d^h băl prăh prang hnam oe\i păng te\h jang sa. Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơle\i tơring Vụ Bổn jang hơdoi hăm rim tơring đe\i kon pơle\i bro\k kơtu so, lơ ‘măng chă pơro# pơ rôp, hơvơn kon pơle\i v^h hơlơ\k dơ\ng pơle\i so chă er^h sa jang sa. Mă le\i mư\h dôm tơdrong tơnap tap tim mă đe\i sek tơlang ăn, ‘no\h tơnap mă hơvơn kon pơle\i năm oe\i an^h hle. {ok Lê Viết Nhượng, pơma: “ Chă ap^nh hăm rim an^h bơ\ jang kơpal lăng ba mư\h yông kon pơle\i ‘no\h kăl pơ pro\ an^h oe\i ăn kon kông păng hnam oe\i mă [lep hăm tơdrong er^h sa joăt joe đơ\ng sơ\ kơđe sư, bơngai Êđê ư\h kơ lăh chă er^h sa kiơ\ te\h ie\, hnam hrăt hrot ôh. Cho\h jang chu\n na [a đak ‘no\h kăl băt găh kih thuơ\t, pho\ng măh mai, hơdre\ch [a ‘lơ\ng, đak măh mai păng kăl ve\i lăng năng tông kơ jăp ‘no\h mă đe\i ple\i, găh hre\i ‘na\u tơ\ au lăp đe\i m^nh [ar u\nh hnam jang sa gơ\h, găh lơ đe sư jang sa pơma tơpă ‘ne\h ư\h kơ tôm kon jên vă ăn jên u\nh hơyu\h. Păng kon jên tơmơ\t ăn cho\h jang sa kơ kon pơle\i ‘no\h ư\h kơ gan đe\i”.

Tơdrong vă jang r^ kon pơle\i kơ tơring Vụ Bổn, apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lăk đe\i tơmơ\t jên jang tru\h mơj^t ti hlak jên, mă le\i ư\h kơ đe\i io\k [lep hăm tơdrong vă pơm sơđơ\ng tơdrong er^h sa ăn kon pơle\i kon kông. Hơdrơ\k dơ\ng, đe\i dôm u\nh hnam dơnu\h dang e\i sa roi dơnu\h hlo\h dơ\ng, kơ yuơ pu\ dơ\ng kon jên hre “jên to\k io\k vă man hnam” tơ\ an^h oe\i m^nh dơnơ\ng hu\t prăh prang au.

Lơ ‘măng nhôn hlôi chă pơma dơnu\h hăm An^h bơ\ jang kơ Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơle\i apu\ng Krông Pach vă băt hơdăh găh Tơdrong vă jang r^ kon pơle\i, jur kơd^h tơ\ tơring Vụ Bổn, adoi nhen dôm trong jang kơ tơring vă pơm sơđơ\ng er^h sa ăn kon pơle\i, mă le\i kơdră che\p pơgơ\r An^h jang tơl akhan tim mă đe\i jơ ‘năr vă chă tơ [ơ\p pơma dơnu\h d^h băl. Nơ\r chă ap^nh: Hlôi 5 sơnăm an^h oe\i m^nh dơnơ\ng dơ\ng pơle\i m^nh an^h tơ\ Vụ Bổn pơm keh đang đơ\ng no\h hơchăng hu\t, ư\h kơbăt kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơle\i apu\ng Krông Pach hlôi pơ pro\ jơ ‘năr vă xek hơlen, hơmet pơ ‘lơ\ng dăh mă ư\h găh te\h ‘no\h hơnơ\ng hu\t prăh prang ư\h kơ đe\i chă jang sa, găh rim u\nh hnam oe\i tơ\ au mơ hoal lơ\m tơdrong pơmat tat păng hre đom.

Bơngai ch^h: Minh Huệ

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t