ĐAK NÔNG: MƠ MAT VĂ GƠ|H SUT PƠ Đ& PƠ NGOT TƠ JUR TƠ NUH

TƠ| TƠ RING KON KÔNG.

Dêh char Dak Nông hre\i au oe\i đe\i 15% u\nh hnam dơnu\h, mă le\i lơ\m au u\nh hnam kon kông dơnu\h đe\i tru\h 50%. Rim an^h bơ\ jang tơ\ dêh char Dak Nông hlôi tơbăt hơdăh dôm trong tơm pơm ăn kon pơle\i pơngot rơve\t dơnu\h hin, ‘no\h kơ yuơ kon pơle\i tim mă băt k^h thuơ\t cho\h jang sa, ư\h kơ măh kon jên tơmơ\t jang sa, đe\i kon hơ ‘lơ\p lơ ... Mă le\i, vă ato\k kơtang bơ\ jang tơ jur dơnu\h lơ\m tơring kon kông kăl đe\i kuo#k ho#i, Te\h đak ato\k kơtang hlo\h dơ\ng dôm trong jang tơgu\m djru vă tơgu\m ăn bơngai dơnu\h đe\i rơvơn hơdrin yak hlo\h.

J^ u\nh hnam tơ nuh, hnam [ok K’Siêng, tơ\ plei Bu Sốp, xăh Dak Nia, th^ xăh Gia Nghĩa đei te\h đak asong to\k io\k 30 triêu hlak jên. Mă lei jên âu, [ok lăp răt hơ [o hơ dre\ch to\ se\t, oei đei ‘no\h pơ huach đ^ ăn tơ drong răt tơ mam xo\ng xa ăn 9 ‘nu bơ ngai lơ\m hnam. {ok K’Siêng pơ ma găh tơ drong pơ ngo\t kơ hnam [ok: “Mơ mat tat ‘no\h kon hơ ‘lơ\p năm ho\k ‘no\h ưh đei yă kiơ vă rong ‘me. &nh ‘me\h jang xa vă huei pơ ngot, klăih đơ\ng tơ nuh hin ‘năi ră mă lei ưh kơ ke\, na oei pơ ngot, tơ nuh hơ nơ\ng đe\ch.”

Ku\m yoa ưh kơ băt lơ\m tơ drong jang xa, ưh băt ki thuât vei rong ‘long pơ tăm kơ na u\nh hnam ‘nho\ng Điểu Yam, tơ\ plei Bu Boong, xăh Dak Ndrung, apu\ng Dak Song, hơ nơ\ng ưh kơ măh phe xa, [a xo\ng: “Hnam nhôn ưh băt trong rei pơ tăm, kơ na lăp pơ tăm đei 4 sao che\h phe đe\ch, mă lei vei rong ưh gơ\h kơ na ưh đei plei, io\k yoa ưh kơ đei dôm yơ.”

Ư|h băt ki thuât jang xa ‘no\h j^ tơ drong tơm pơm ăn 1 puăt u\nh hnam kon pơ lei kon kông tơ\ dêh char Dak Nông hơ nơ\ng tơ nuh hin hot, pơ ngot rơ ve\t. Mă đơ\ng Te\h đak hơ nơ\ng pơih lăm pơ tho pơ hrăm khoa ho\k ki thuât jang xa, mă lei vă gơ\h tơ mât yoa, jang kiơ\ tơ\ yăn âu ‘no\h oei tôch mơ mat. {ok Điểu Grơn, Kơ dră vei lăng kon pơ lei xăh Dak Ndrung, apu\ng Dak Song, tơ roi: “Tôch lơ hnam, lơ bơ ngai jang chu\n mir truh ho\k, mă lei vă tơ mât yoa lơ\m tơ drong jang xa tơ\ yăn âu, kiơ\ dôm tơ drong đei pơ tho tơ [ôh ‘no\h kon pơ lei jang kiơ\ oei hiơ\ đe\ch. Đei pơ tâp pơ hrăm bơ\ jang kơ tă lơ\m pơ gar ‘long hloi, mă lei đơ\ng ro\ng pơ tâp, pơ hrăm jang đang ‘no\h hui đei bơ ngai jang kiơ\.”

Kiơ\ [ok K'Bi, 1 ‘nu bơ ngai jang xa rơ gei tơ\ plei Bu Sốp, xăh Dak Nia, th^ xăh Gia Nghĩa, kon pơ lei jang xa, rei pơ tăm, rong kon tơ rong gơ\h đei xa [iơ\ tơ dăh 1 xăh đei 1 ‘nu ki sư ho\k găh cho\h jang xa, 1 pơ lei đei 1 ‘nu bơ ngai pơ tho cho\h jang vă vang cho\h jang hơ dai hăm kon pơ lei. {ok K'Bi pơ ma: “Đảng, Te\h đak athei tơ rek hlo\h dơ\ng truh tơ drong pơ tho bơ ngai jang ăn kon pơ lei kon kông, mă loi chă pơ tho khoa ho\k ki thuât lơ\m cho\h jang xa, vă đe sư chă pơ tho dơ\ng ăn đe mih ma duch nă tơ\ plei kơ dih jang kiơ\. ‘Me\h kon pơ lei sut đei pơ ngot rơ vet, tơ jur tơ nuh hin kơ jăp ‘no\h athei pơ tho ăn bơ ngai jang, vă akhan pơm thoi yơ vă rim kôn mon kon sâu đei ho\k pơ hrăm, băt chư, hlôh vao lơ tơ drong vă jang xa.”

Oei [ok Điểu Zơm, Kơ dră vei lăng Khul kon pơ lei jang chu\n mir xăh Dak Wer, apu\ng Dak Rlấp, ‘no\h akhan: “ Vă tơ gu\m ăn kon pơ lei kon kông jang ato\k tơ iung mu\k drăm, mă 1 ‘no\h athei che\ng hơ met tơ ring te\h cho\h jang xa, rei pơ tăm vă kon pơ lei gơ\h jang xa sơ đơ\ng. Mă 2 ‘no\h apinh rim Khul kơdră pơ gơ\r tơ ring tơ gu\m ăn kon pơ lei găh khoa ho\k ki thuât, athei đei bơ ngai jur pơ tho ăn kon pơ lei đunh ‘mơ\i, vă kon pơ lei ho\k răh, jang rok răh. Mă 3 ‘no\h găh jên jang ‘no\h ưh kơ đei, oei tôch kơ [ăh, kơ na apinh Te\h đak hơ to\k thim jên asong kon pơ lei to\k io\k vă cho\h jang xa, vei rong pơ gar ‘long.”

Tơ drong tơm pơm tơ le\ch tơ nuh hin hlôi đei tơ roi hơ dăh, dôm an^h jang kơ pal păng kon pơ lei tơ\ Dak Nông oei adrin jang to\k. Hơ to\k tơ drong pơ tho ho\k pơ hrăm vă jang xa gơ\h, ‘no\h j^ tơ drong hơ pơi ‘me\h tôch tơ găl đơ\ng kon pơ lei kon kông tơ\ dêh char Đắc Nông lơ\m tơ drong chă trong klăih đơ\ng tơ nuh, jang ato\k tơ iung mu\k drăm kơ jăp ‘lơ\ng. Kon pơ lei hơ pơi ‘me\h Kuôk ho#i, Te\h đak đei lơ tơ drong tơ gu\m lăp hăm yăn âu vă bơ ngai tơ nuh gơ\h ke\ jang to\k lơ\m tơ drong erih xa.