VOV4.Bahnar - Mưh truh pơ yan phang, kon pơ lei tơ\ phương Ia Kring, pơ lei tơm Pleiku, dêh char Gia Lai ưh kơ măh đak yoa dơ\ng. Bơ ngai tăh kơ ph^u tơ\ phương lơ ‘măng tơ le\ch nơ\r pơ ma găh tơ drong ‘nâu, tơ [ôh đon ‘me\h vă đei so\ yoa đak kơ măy, mă lei truh dang ei oei tam đei.

Yă Thái Thị Hoa, tơ\ tô 7, phương Ia Kring tơ roi, hlo\h 1 kheo ‘nâu, gơ măng yơ klo kăn yă ku\m năm tơ\ hnam rông [ôt đei đak kuay khoan, hơ tăih kơ hnam 100 met vă p^nh đak. Hnam đei 6 ‘nu bơ ngai ‘lo\ păng 1 ‘nu hơ io\h, hmă hmă m^nh năr yoa dang 600 kơ lich đak, dang ei athei ‘mơ ‘met dơ\ng, lăp yoa tam mă truh 200 kơ lich. Rim tơ drong nai [ơm truh tơ\ đak athei io\k yoa yoăi đak đ^ yoa hơ lơ\k hơ le [ar pêng ‘măng bơih, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h đak âu đei tuh lơ\m kơ thu\ng tih vă yoa mưh chă pơ yơ\ng, ‘nglăih kâu. Yă Hoa pơ ma: “Hlo\h 1 khei ‘nâu ưh đei đak yoa, inh năm p^nh đak tơ\ dôm hnam đei đak kuay khoan, m^nh ‘măng tung dang 200 kơ lich. Rim tơ drong [ơm truh tơ\ đak ‘no\h hnam tơ no\ athei ‘măn ăn kon hơ io\h, oei bơ ngai ‘lo\ nhôn ‘no\h athei ‘mơ ‘met. Ôp pơ nhan ‘no\h athei ôp dơ\ng hăm đak ôp ‘nhot, đak bur,… đơ\ng kơ ‘no\h nhôn io\k đak rơ go\h vă kơ lo\ng ming. Te\h đak pơm đing pơ truh đak rơ go\h, đak kơ măy tơ\ âu lei nhôn ‘nă dêh.”

Lei lăi thoi âu mơ\n, hnam [ok Lê Đình Ánh, tơ\ tô 7, phương Ia Kring oei tôch mơ mat tat yoa ưh kơ măh đak ‘năi. {ok Ánh tơ roi, đơ\ng sơ năm 2000 truh dang ei, pơ yan phang sơ năm yơ, hnam [ok ku\m athei tơ le\ch 2 triu vă chă bơ ngai sir tơ jur đak kuay vă gơ\h đei đak yoa. Sơ năm ‘nâu yoa tam mă đei jên vă tơ jur đak kuay, hnam [ok chu erih hơ dai hăm tơ drong ưh kơ măh đak yoa đe\ch bơih. {ât đei đak, m^nh năr hnam [ok yoa đ^ 1 puăt kho#i, mă lei, tơ drong ‘me\h vă đei đak yoa jur hơ nơ\ng pă hơ la kơ 100 kơ lich ăn tơ drong pai xa, pih hum. {ok Ánh pơ ma: “Tơ drong hum, pih hơ băn ao ba gơ\h tơ jur [iơ\, mă lei nhă ‘no\h ưh kơ gơ\h ôh, kơ na athei ‘mơ ‘met tôch pơ ne\h,… vă pơ ‘nho\ ăn đak nhă. Tơ plih ăn io\k đak rơ go\h tơ ruih ăn ‘long pơ tăm, dang ei io\k đak đơ\ng hum, pih hơ băn ao bơih vă tơ ruih ăn ‘long. Dôm sơ năm adrol ki, đak jrăh chă tơ ruih ‘nhot rim năr, oei dang ei [ât lăp [ar, pêng năr, mă ưh ‘no\h 6, 7 năr tơ ruih 1 ‘măng. Đak tơ ruih âu j^ đak đơ\ng hum, pih hơ băn ao bơih, oei đak rơ go\h ‘no\h ưh kơ pơ\n io\k tơ ruih ôh. Ju\m dăr âu hnam yơ ku\m đei đak kuay, pơ yan âu năm p^nh đak tôch mơ mat, đe ưh pơ\n song. Kon pơ lei tơ\ âu, bu bu ku\m ‘me\h io\k yoa đak Tơ Nueng, pơm đing truh tơ\ âu ‘no\h hơ mo\ gơ\h đei măh mai đak yoa.”

Phương Ia Kring đei pơ jing đơ\ng sơ năm 1999, j^ tơ ring tơ ter pơ lei tơm Pleiku. Lơ\m phương đei hlo\h 4 rơ bâu u\nh hnam kon pơ lei, ‘no\h đei loi 1 rơ bâu u\nh hnam oei yoa yoăi đak kuay lơ\m tơ drong so\ nhă, hum, pih hơ băn ao rim năr. Yoa dôm u\nh hnam âu erih tơ\ te\h groi kơ jung [iơ\ kơ pơ lei tơm, kơ na tơ drong ưh kơ măh đak yoa lơ\m pơ yan phang ku\m dêh [iơ\. Tơ\ lơ ‘măng tơ [âp bơ ngai tăh kơ ph^u rim sơ năm, kon pơ lei tơ\ dôm tô 7, 8, 9, 10 hơ nơ\ng tơ le\ch nơ\r pơ ma, apinh găh tơ drong ‘me\h yoa đak kơ măy ăn Jơ nu\m pơ gơ\r kon pơ lei jâp tơ ring. Mă lei, nơ\r apinh đơ\ng đe sư oei tam đei sek tơ lang. Yă Phạm Thị Thanh, kơ dră Khul jang Mặt trận tô 7, phương Ia Kring pơ ma: “Inh năm truh tơ\ hnam yơ ku\m [ôh ưh kơ măh đak. Vă đ^ tô nhôn, đak yoa ưh măh, hum, tơ ruih kơ [ăh kơ [ôch. Hơ dro# sơ năm 2015 âu, đak yoa ưh kơ măh tôch dêh. Lơ\m dôm sơ năm âu ki, nhôn apinh lơ ‘măng. Kon pơ lei ‘me\h đak rơ go\h đơ\ng hnam kơ măy pơm đing truh tơ\ âu vă đ^ đăng kon pơ lei đei xa yoa.”

Phương Ia Kring j^ tơ ring đei kơ so# kon pơ lei to\k hre\nh, m^nh sơ năm đei dơ\ng kơ hre\ng u\nh hnam ‘nao truh oei. Yoa thoi no\h, tơ drong ‘me\h vă đei đak yoa đơ\ng kon pơ lei tơ\ tơ ring tôch lơ păng to\k hơ nơ\ng. Khul kơ dră tơ ring krao hơ vơn kon pơ lei sir đak kuay vă io\k đak yoa, mă lei jên sir tôch măk, rim pơ yan phang kon pơ lei athei tơ le\ch thim jên vă tơ jur đak kuay dơ\ng mă lei ku\m ưh kơ băt hăm măh đak yoa dăh ưh ‘năi. {ok Trương Tấn Nghĩa, Pho\ kơ dră vei lăng kon pơ lei phương Ia Kring tơ roi: “Khul kơ dră tơ ring mă đơ\ng tôch adrin krao hơ vơn kon pơ lei kơ chăng sir, io\k yoa đak kuay bơih ră, mă lei tơ\ hơ no# hơ năp kơnh, Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei tôch ‘me\h dôm an^h jang kơ pal kơ dêh char, pơ lei tơm tơ re\k truh, jur dăr lăng tơ\ tơ ring, đơ\ng no\h tơ le\ch trong tơ mât jên jang, bơ\ jang [u\ đing đak jâp lơ\m tơ ring vă gơ\h đei măh mai đak yoa ăn kon pơ lei.”

Hăm tơ drong ‘me\h vă tôch tơ găl đơ\ng khul kơ dră tơ ring păng kon pơ lei phương Ia Kring, pơ lei tơm Pleiku, dêh char Gia Lai, hơ pơi ‘me\h ưh đunh dơ\ng, dôm an^h jang kơ pal đei [ơm truh jăh [u\ đing pơ ro đak rơ go\h truh tơ\ rim kueng [ôt, pơ yoa ăn tơ drong erih xa kơ kon pơ lei tơ\ âu.

Nguyễn Thảo: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\