VOV4.Bahnar – Pơle\i oe\i sa ‘lơ\ng hơ iă joăt joe đơ\ng sơ\ Đe Ktu, th^ trân Kon Tơ\ng, apu\ng Mang Yang dêh char Gia Lai, đe\i Dơno\ an^h ve\i lăng Jo\h ayo\ kơdo\ soang-Đă [o\ng lo\ng tơplo\ng kơdau păng Tơmang pơ hiơ\ dêh char Gia Lai tơmơ\t jên jang tơ iung pơ jing lơ\m sơnăm 2009 hăm kon jên jang đơ\ng Tơdrong jang Te\h đak găh ve\i lăng Jo\h ayo\ oe\i sa. Tơdrong tơm ‘no\h pơ jing đe\i m^nh pơle\i oe\i sa ‘lơ\ng đơ\ng sơ\ kơ hơdrung Bahnar, pơm tơno\l ăn ato\k tơ iung tơmang pơ hiơ\ lơ\m tơring. Mă le\i, kơ yuơ đe\i lơ tơdrong ư\h kơ [lep lơ\m dăr lăng, pơ pro\ jang, tơ iung pơ jing kơna rim an^h ming man au ư\h kơ tro\ [lep hăm tơdrong oe\i sa joăt joe ‘lơ\ng hơ iă kơ tơring, pơm ăn lao đon hăm tơmoi tơmang pơ hiơ\.

Pơle\i Đe Ktu ‘no\h 1 lơ\m 4 pơle\i kon kông kơ th^ trân Kon Tơ\ng, apu\ng Mang Yang, mă le\i jing pơle\i kăl hlo\h đ^ đăng u\nh hnam lơ\m pơle\i au bơngai Bahnar bơ\n er^h sa ngăl. Sơ\, pơle\i Đe Kơtu hlôi đe\i ve\i răk lơ tơdrong oe\i sa ‘lơ\ng hơ iă kơ bơngai Bahnar bơ\n nhen Rông, hnam pơtăm, hơdrơ\m đak, pơsat … Kơ yuơ lơ lo\h, lơ\m lơ sơnăm hloi, Đe Ktu jing an^h chă mơ\t le\ch hơnơ\ng kơ tơmoi năm tơmang pơ hiơ\ lơ\m te\h đak păng te\h đak đe. Sơnăm 2009, kiơ\ dăr lăng đơ\ng an^h bơ\ jang kơ dêh char Gia Lai, Đe Ktu hlôi jing 1 lơ\m 20 tơring lơ\m te\h đak đe\i Dơno\ an^h tơm ve\i lăng Jo\h ayo\ kơdo\ soang Tơ plo\ng kơdau păng Tơmang pơ hiơ\ rơ\ih io\k tơmơ\t jên jang tơ iung pơ jing ming man vă tơ iung pơ jing Pơle\i Đe Ktu jing pơle\i Oe\i sa jo\h ayo\ joăt joe đơ\ng sơ\.

Mă le\i, tơdăh rông đe\i pơm nhen sơ\ ki hăm pơle pơ o, gia ‘no\h hre\i au, đơ\ng tơdrong vă jang au, rông đe\i tơ pl^h ming man kơ jăp ‘lơ\ng hăm jrăng, drơ\h, kung đe\i ming man hăm ximăng păng să hlo\h lơ ‘măng pơtêng hăm rông so. Mă le\i, đơ\ng năr đe\i rông hle, tơdăm lơ\m pơle\i je\i pă gan lăp đon, tơmoi tơmang pơ hiơ\ je\i roi năr roi to\ se\t. {ok Djưk, pơle\i Đê Ktu pơma: “ Dang e\i đe pơm kơ jung dêh hnang, tơdăm ư\h kơ gan ‘me\h tep lơ\m rông au. Sơ\ rông ie\, mă le\i đe\i lơ tơdăm to\k tep tơ\ au. Đơ\ng sơnăm 1989 ‘no\h tơmoi năm tơmang tơ\ au lơ. Đơ\ng mă pơm rông ‘nao lơ\m sơnăm 2009 tru\h dang e\i hui kơ đe\i tơmoi năm ngôi. Dôm tơdrong joăt joe sơ\ ki, đe hơdru\h tơdăm hre\i au je\i pă đe\i kơleng lăng bơih, lơ\m jơhnơr bơ\n tơdăm sơ\ oe\i chă tôn bơ\n ch^nh chêng, hre\i au đe sư hơrih sa kiơ\ chăl hle bơih”.

Hơdrơ\m đak sơ\ je\i jing an^h chă ako\m năm so\ đak chă hum đe\i klang io\k đak đơ\ng kông ro, tơdrong chă so\ nhă đak dang e\i je\i roi năr roi kơ toe\i bơngai. Kơ yuơ, đơ\ng mă đak đơ\ng kông ro mơ\t mong lơ\m dơnau man păng man dơ\ng hnam hum, ‘no\h lơ kon pơle\i, mă kăl ‘no\h đe kră pă ‘me\h năm tơ\ au chă so\ đak bơih. M^nh sơnăm đơ\ng ro\ng chă ming man hơdrơ\m đak au, tu đak ro năm tơ\ hơdrơ\m đak pơle\i Đe Ktu je\i đ^ hrơ\. An^h ming man hlôi jing prăh prang, pă đe\i io\k yua. {ok Hoàng Bá Tuấn, Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơle\i th^ trân Kon Tơ\ng, apu\ng Mang Yang tơbăt: “ Lăp đơ\ng ro\ng ming man đang hơdrơ\m đak ‘no\h đak hrơ\ hloi. Hăp tim mă hơnhăk đe\i io\k yua ‘lơ\ng hơ iă ăn kon pơle\i. Tơmang pơ hiơ\ ‘no\h đe ‘me\h vă chă năm tơmang lăng dôm tơdrong oe\i sa joăt joe kơ kon kông, mă le\i hre\i au bơ\n đe\i hnam man, tơ pl^h ăn kơ rông jing m^nh lơ\m dôm trong pơm ăn tơmoi pă gan lăp đon. Đơ\ng no\h, tơmoi năm tơmang roi to\ se\t.”

Hơdrol đe\i tơmơ\t jên jang tơ iung pơ jing ming man rim an^h, pơle\i Đe Ktu jing an^h đe\i tơmoi tơmang pơ hiơ\ chă mơ\t năm tơmang lăng tôch kơ dêh. Mă le\i hre\i au, tơmoi năm tơmang pơ hiơ\ hmă hmă tơbăt jơhngơ\m lao đon mư\h đe\i năm ba năm tơmang pơ hiơ\ tơ\ au. Tơ\ anăp tơdrong au, Dơno\ an^h ve\i lăng jo\h ayo\ tơring to\k bo\k tơchă lơ trong vă hơmet pơ ‘lơ\ng dơ\ng rim tơdrong pơgơ\r jo\h ayo\ oe\i sa kơ kon pơle\i, nhen m^nh trong vă dui hyot đe chă năm tơmang pơ hiơ\. {ok Võ Văn Sơn, Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng Jo\h ayo\ - Kơtơ\ng ang apu\ng Mang Yang tơbăt: “ Tơdrong hơnơ\ng tơmơ\t jên jang, tơ iung pơ jing ming man, ming hơmet rim an^h hlôi păng to\k bo\k vă hư răm vă ve\i kơ jăp dôm tơdrong pơgơ\r oe\i sa jo\h ayo\ ‘lơ\ng hơ iă kơ kon pơle\i, pơgơ\r rim tơdrong jo\h ayo\ kơdo\ soang kon pơle\i Bahnar lơ\m apu\ng ‘no\h kăl hlo\h. Rim sơnăm, apu\ng Mang Yang je\i pơgơ\r rim ‘măng pơlong jo\h ayo\ kơdo\ soang rim hơdrung kon kông, pơgơ\r pơting d^h băl tôn ch^ng chêng păng jo\h hơri au to ... đơ\ng no\h vă pôk pơ ư rim tơdrong jo\h ayo\ oe\i sa ‘lơ\ng hơ iă đơ\ng sơ\, tơroi tơbăt tơdrong oe\i sa, jo\h ayo\ ‘lơ\ng lie\m kơ tơring ăn bôl boăl lơ\m te\h đak păng te\h đak đe băt”.

Hơdrol đe\i rơ\ih io\k tơ iung pơ jing ming man rim an^h lơ\m pơle\i Đe Ktu, Dơno\ an^h ve\i lăng Jo\h ayo\ kơdo\ soang-Đă [o\ng lo\ng tơplo\ng kơdau păng Tơmang pơ hiơ\ dêh char Gia Lai hlôi đe\i 9 sơnăm dăr lăng păng ‘măn răk ăn tơdrong pơ pro\ vă tơ iung pơ jing. Mă le\i tru\h po đơ\ng ro\ng dôm an^h tơ iung pơ jing au tim mă tro\ [lep hăm tơdrong chă tơ iung pơ jing kơ d^h đơ\ng kon pơle\i. Vă “do\ng tơgu\m” pơle\i tơmang pơ hiơ\ au, ư\h khan lăp hơdro# tơ iung pơ jing ming man, pơ pro\ jang, tơmơ\t jên jang, mă le\i glo\h loi hlo\h ‘no\h kăl pơ jing đe\i pơle\i er^h sa ‘lơ\ng hơ iă [lep đơ\ng sơ\ kơ kon pơle\i hơdrung Bahnar hloi.

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t