VOV4.Bahnar - Yă H’Luộc N’tơr (bơ ngai M’Nông) tơ\ plei Júk, xăh Dak Liêng, apu\ng Lak, dêh char Dak Lak, sơ\ pơm bơ ngai tang măt Kuo#k ho#i dôm jăl X, XI păng XII. Lơ\m 15 sơ năm pơm bơ ngai tang măt ăn kon pơ lei, yă io\k đ^ jơ hngâm, đon rơ gei đơ\ng 1 ‘nu dro\ kăn tang măt ăn kon pơ lei kon kông Tây Nguyên lơ\m hop ako\m Kuo#k ho#i, atu\m hăm ‘no\h che\p ba trong jang đơ\ng Đảng, tơ drong tơ gu\m đơ\ng te\h đak truh hăm kon pơ lei tơ\ tơ ring tơ rang, tơ ring tăih yăih. Yă j^ tơ drong hưch hanh đơ\ng bơ ngai M’nông tơ\ Tây Nguyên:

Đunh kơ âu vă je# 20 sơ năm, [ât jang kơ chư\k Kơ dră An^h tơ roi tơ băt kơ Jơ nu\m khul gru\p dro\ kăn dêh char Dak Lak, yă H’Luộc N’Tơr (bơ ngai M’nông) đei hop ako\m rơih pơm bơ ngai le\ch pơ jei jang tang măt lơ\m Kuo#k ho#i. Hăm đon lui yom păng tơ drong rơ gei đơ\ng 1 ‘nu kăn [o# bơ ngai kon kông kơ plăh sơ năm bơ\ jang pran hlo\h, yă H’Luộc đei kon pơ lei dêh char Dak Lak rơih, pôk pơm Bơ ngai tang măt Kuo#k ho#i jăl 10.

Yă H’Luôc N’Tơr

Hnam yă tơ\ tơ ring atăih yăih kơ apu\ng Lak, hơ tăih kơ pơ lei tơm Buôn Ma Thuột hlo\h 50km, klo năm jang tơ\ hơ tăih dơ\ng, yă H’Luộc N’Tơr athei rong 4 ‘nu kon oei lơ\m sơ năm ho\k pơ hrăm hai, kon hơ druch ‘nao lăp 4 sơ năm. {e\nh tơ drong mơ mat tat, mă lei hăm đon hơ drin, kho\m pơm lăp hăm đon lui, đon hơ me\ng đơ\ng bơ ngai tăh hla, yă H’Luộc pơ tơm jang tơ drong jang kơ dih kiơ\ đơ\ng jur lăng tơ\ tơ ring, băt hơ dăh tơ drong erih xa kơ kon pơ lei. Kiơ\ đơ\ng no\h yă hăm Khul tang măt Kuo#k ho#i dêh char đei lơ nơ\r pơ ma, apinh, athei hăm khul kơ dră tơ ring păng an^h jang kơ pal, sek tơ lang. Yoa thoi no\h, đơ\ng dôm sơ năm blu\ng hloi, yă H’Luộc N’Tơr jang đei lơ tơ drong ‘lơ\ng.

Bơ ngai tăh hla Nguyễn Thị Thanh tơ\ thôn 3, xăh Ea Tiêu, apu\ng Chư Kuin [lo\k dơ\ng: “Sơ năm 1983, inh mât tơ\ âu kơ plăh do\h sơ\ tôch mơ mat, trong mât lơ\m pơ lei trôk rơ bơ\r. Sơ năm 1997, khul tang măt Kuo#k ho#i mât tơ\ âu, nhôn chă pơ truh nơ\r pơ ma ăn Khul, mo\ H’Luộc tôch tơ re\k, apinh khul iung pơ ma hăm Kuo#k ho#i pơm trong ăn kon pơ lei. Đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h, nhôn io\k đei tơ drong tơ gu\m pơm trong. Dôm pơ lei tơ je# âu, adrol ki, tôch mơ mat mo\ H’Luộc athei Khul tang măt Kuo#k ho#i vang tơ re\k truh, chă trong tơ gu\m ăn. Dang ei kon pơ lei tơ\ pơ lei pơ la da [iơ\ mơ mat tat bơih.”

Tơ drong lăp đon, hơ iă đơ\ng bơ ngai tăh hla hăm 1 ‘nu bơ ngai tang măt kon kông jang tơ năp, đei yoa ‘no\h thoi no\h, oei hăm yă H’Luộc N’Tơr ‘no\h j^ dôm tơ drong ‘lơ\ng yă che\p ba kơ jăp lơ\m tơ drong erih pơm “bơ ngai tang măt kon pơ lei”. Đei lơ ‘măng, yă vang tơ [âp bơ ngai tăh hla tơ\ tơ ring atăih yăih; athei yak tơ\ trong te\h  trôk rơ bơ\r, so\ng xa, oei păng tep hơ dai hăm kon pơ lei vă chă mơ\ng nơ\r kon pơ lei pơ ma, chih răk dôm tơ drong hơ pơi ‘me\h tôch tơ găl đơ\ng kon pơ lei. {lo\k dơ\ng dôm tơ drong ‘no\h sơ\, yă H’Luộc N’Tơr pơ ma:  “{ât jăl X sơ\, đơ\ng dêh char jur tơ\ dôm apu\ng, trong đơ\ng apu\ng năm  tơ\ xăh tam đei tuh yâu hăk, tơ tă trong te\h ngăl đe\ch. Kơ na nhôn năm tơ [âp kon pơ lei, nhôn athei tep hloi hăm kon pơ lei vă gơ\h jang đang tơ drong jang kơ dih, ưh đei gơ\h năm, vih lơ\m năr. Truh dang ei, trong nơ năm, u\nh điên, hnam pơ gang, hnam trưng đei man tôch ‘lơ\ng, gơ\h pơ ma j^ ‘lơ\ng hlo\h pơ têng hăm dôm dêh char groi kông lơ\m te\h đak.”

Jang tơ năp, gơ\h hơ gei, tơ ge\ch io\k dôm tơ drong ‘lơ\ng đơ\ng dro\ kăn kon kông pơm Bơ ngai tang măt Kuo#k ho#i, yă H’Luộc N’Tơr roi đunh roi jang ‘lơ\ng, ưh lăp lơ\m hop ako\m Kuo#k ho#i đe\ch, mă oei [ơm truh tơ\ tơ drong erih xa kơ kon pơ lei tơ\ tơ ring hai. Yoa thoi no\h, yă hơ nơ\ng đei bơ ngai tăh hla Dak Lak lui, pôk pơm Bơ ngai tang măt Kuo#k ho#i jăl 11 păng 12 kle\p truh pơ dơ\h hưu. Hăm bơ ngai tăh hla Dak Lak pơ ma atu\m, kon pơ lei M’nông tơ\ apu\ng Lak pơ ma adro#, Bơ ngai tang măt Kuo#k ho#i H’Luộc N’Tơr j^ tơ drong ‘nă hal kơ đe sư. Kơ lih yoa kiơ\ đơ\ng tơ drong jang đơ\ng kơ dih, yă hlôi jing gơng tơ [ưh đơ\ng kon pơ lei hăm Đảng păng Te\h đak. Yă H’Măng tơ\ plei Pây Bi, xăh Dak Nuê, apu\ng Lak, dêh char Dak Lak ăn tơ băt: “Rim ‘măng H’Luộc jur tơ [âp bơ ngai tăh hla ‘no\h hơ nơ\ng tơ roi truh dôm tơ drong kăl đơ\ng Kuo#k ho#i hăm kon pơ lei păng kon pơ lei ku\m pơ ma lơ tơ drong hơ pơi ‘me\h đơ\ng kơ dih vă gơ nơm kơ H’Luộc tơ roi ăn Kuo#k ho#i. Tơ drong tơ gu\m hnam oei, tơ gu\m tơ đăh ‘long, kon yo\ng, đơ\ng ro\ng âu pơm trong, cho# unh điên tôch đei yoa tơ\ tơ ring atăih yăih.”

To\k bo\k sơ năm 2005, yă H’Luộc N’Tơr đei pôk pơm Pho\ kơ dră vei lăng Khul tang măt Kuo#k ho#i dêh char Dak Lak, atu\m hăm ‘no\h jang hloi lơ\m An^h vei lăng hơ dre\ch kon kông kơ Kuo#k ho#i. Hăm tơ drong rơ gei đơ\ng 1 ‘nu kăn [o#, kô pơ tho đunh sơ năm, hlôh vao lơ tơ drong, mă loi j^ bơ ngai dro\ kăn M’nông đei rơ ne\h păng erih xa truh ‘lo\ tơ\ tơ ring groi kông Dak Lak, yă H’Luộc roi [ôh hơ dăh păng tơ tăm lơ [iơ\ truh dôm tơ drong tơ\ tơ ring. Mă hơ dăh nhen dôm tơ drong: pơ tho ho\k pơ hrăm, hơ to\ hơ nơ\ng kơ plăh dro\ kăn, dro\ nglo, tơ drong vei lăng kơ so# măt bơ ngai – tơ ring groi kông, tơ drong jang xa….

15 sơ năm bơ\ jang lơ\m Kuo#k ho#i, yă H’Luộc N’Tơr tôch kơ chăng mưh bơ\ jang, jang ‘lơ\ng tơ drong jang đơ\ng bơ ngai tang măt ăn kon pơ lei. Hơ dai hăm năm jang ưh hơ met năr hơ drol, rim sơ năm 3 khei, yă athei le\ch đơ\ng Tây Nguyên năm tơ\ Hà Nội vang hop ako\m. Adrol păng đơ\ng ro\ng dôm ‘măng hop ako\m ‘no\h pơ gơ\r tơ [âp bơ ngai tăh hla dơ\ng, bơ\ jang dăr lăng dơ\ng, vă tơ le\ch jang ‘lơ\ng dôm tơ drong tơ gu\m đơ\ng Đảng păng Te\h đak hăm kon pơ lei. Hăm tơ drong tơ gop ‘lơ\ng ăn Kuo#k ho#i ku\m nhen hơ nhăk tơ drong đei yoa tơ pă ăn bơ ngai tăh hla păng kon pơ lei tơ\ tơ ring, yă H’Luộc N’Tơr đei Kơ dră te\h đak pôk ăn Mê đai bơ\ jang dơ\ng mă 3, Thủ tướng te\h đak pôk ăn {ăng khen păng lơ tơ mam hơ păh g^t kăl nai hai. Mă lei, kiơ\ yă H’Luộc N’Tơr, tơ mam hơ păh tih hlo\h hăm yă ‘no\h j^ tơ drong lăp đon đơ\ng bơ ngai tăh hla păng kon pơ lei lơ\m khei ‘năr bơ\ jang pơm bơ ngai tang măt Kuo#k ho#i đơ\ng kơ dih kâu.

Dơ\ng: Tơ blơ\