IO|K ĐE|I JƠNE|I ĐƠ|NG TƠDRONG VĂ JANG PƠTHO TƠDRONG JANG ĂN BƠNGAI CHO|H JANG SA TƠ| DRAY SĂP

Tơdrong vă jang pơtho tơdrong jang ăn bơngai cho\h jang sa ‘moi kiơ\ Tơdrong tơchơ\t 1956 đơ\ng Khu\l kơdră Te\h đak hlôi tơle\ch jang kiơ\ io\k đe\i jơne\i tơ\ m^nh [ar tơring kơ dêh char Dak Lăk. Hăm dôm tơdrong hlo#h vao đơ\ng ho\k pơ hrăm, rim bơngai ho\k gơ\h io\k tơmơ\t jang kiơ\ lơ\m cho\h jang sa, rong kon tơrong păng đe\i dơ\ng jang sa io\k yua kơ jăp đơ\ng tơdrong jang hle hlôi đe\i ho\k pơ hrăm.

Pơbu\ng hnam [ar tăl kơ u\nh om ‘nho\ng Y Cam Apuốt to\k bok lơ\m dôm pơbu\ng hnam tơ\r păng adoi nhen jing m^nh to\ hnam kăl hlo\h tơ\ buôn Kla, tơring Dray Săp. Pơbu\ng hnam yă 140m vuông ‘nao et hơto\k lơ\m khe\i 10 sơnăm sơ\ ‘no\h jing an^h pơ jing vă je# 1 sơnăm kơ d^h chă pơ pro\ păng tơ iung pơ jing ming man kơ klo akăn ‘nho\ng Y Cam. ‘Nau hnam hơpơi ‘me\h vă kơ klo akăn ‘nho\ng đơ\ng ro\ng hai j^t sơnăm tơ io\k d^h băl păng hăm ‘nho\ng hnam au tôch g^t kăl hlo\hb dơ\ng kơ yuơ kơ d^h ‘nho\ng chă tơ iung pơ jing ming man. ‘Nho\ng Y Cam pơma: “&nh bơnê kơ [ok thây kô hlôi pơ\ih lăm ho\k pơtho tơdrong jang ăn kon pơle\i nhôn tơ\ apu\ng Krông Ana au, mă kăl hăm u\nh hnam ‘nhôn hlôi đe\i ho\k tơdrong jang ming man hnam. Tơdrong jơne\i đơ\ng trong pơtho tơdrong jang ăn kon pơle\i cho\h jang sa au, ^nh [o#h kon pơle\i hlôi sơđơ\ng er^h sa păng adoi hlôi băt chă jang tơdrong jang, adoi pơtho pơ jing dôm tơdrong jang anai nhen, cho\h jang sa, rong kon tơrong. Hơpơi ‘me\h vă tơdrong lăng ba đơ\ng kơdră kơpal pơ jing rơvơn ăn kon pơle\i ho\k lơ lăm ho\k hlo\h dơ\ng vă ato\k gơ\h tơdrong jang păng jang sa đe\i io\k yua kơ jăp”.

            Mă đơ\ng ‘nao ho\k păng chă jang tim mă tru\h [ar sơnăm ră mă le\i kon pơle\i lơ\m pơle\i tôch lui kiơ\ tơdrong chă jang ming man kơ ‘nho\ng Y Cam, kơ yuơ lơ lo\h ‘nho\ng đe\i hơnơ\ng tơdrong jang. Đơ\ng m^nh ‘nu kon pơle\i cho\h jang sa lăp băt chă jang mir kông, dang e\i, ‘nho\ng Y Cam hlôi jing bơngai chă ming man hnam păng đe\i dơ\ng tơdrong jang sa io\k yua ăn unh hnam đơ\ng tơdrong jang ‘nau.

            M^nh ‘nu bơngai anai ‘no\h [ok Đỗ Văn Vui, buôn Tuôr A, kon pơle\i joăt chă krao akhan Ama Châu, kơ yuơ [ok io\k oe\i bơngai Êđê. {ok ‘no\h m^nh lơ\m dôm ‘nu bơngai tôch tơnăp vang năm ho\k pơ hrăm tơdrong jang hlo\h tơ\ tơring Dray Săp. Mă đơ\ng hlôi hlo\h 50 sơnăm mă le\i [ok oe\i hưch hanh ch^h anăn ho\k pơ hrăm ming hơmet kmăi kmo\k gre cho\h, ho\k jang u\nh hơyu\h, ho\k jang pơgang ve\i lăng kon tơrong, ho\k rong kon tơrong, ho\k găh cho\h jang sa. {ok Vui [o#h tôch hơ iă mư\h đe\i ho\k pơ hrăm tơdrong jang au: “ Sơ\ lơ\m mă tim mă ho\k tơdrong jang ‘no\h u\nh hnam je\i chă cho\h jang sa, rong kon tơrong mă le\i ư\h kơ gan đe\i io\k yua kơ jăp, u\nh hnam je\i er^h sa mơmat tat. Đơ\ng ro\ng ho\k pơ hrăm ‘no\h bơ\n jang kiơ\ hloi nhen chă [et pơgang vaccin, [et ppơgang tang găn hơlau tơdrong j^, chă j^ jăn ‘no\h đe\i pơgang ming hơmet kơna rong kon tơrong đe\i io\k yua kơ jăp. {a ‘no\h dang e\i chă jang sa je\i đe\i sơđơ\ng bơih, đe\i đ^ đăng pơgang kơna bơ\n băt khe\i ‘năr io\k yua rim kơ loăi pơgang, [lo\k chăm lơ\m kơ\l ‘ngok đ^ bơih. Găh tơdrong jang u\nh hơyu\h ‘no\h lơ\m pơle\i bơ\n bơngai bu pơm hnam ‘nao ‘no\h krao bơ\n chă dăng tơle\i u\nh hơyu\h dăh mă u\nh hnam ayơ đe\i ư\h sơđơ\ng găh u\nh hơyu\h ‘no\h đe sư krao bơ\n chă ming hơmet ăn”.

Rim kon hơ ‘lơ\p [ok ‘no\h: H’Măng Niê, H’Long Niê, H’Mỹ Niê je\i vang ho\k pơ hrăm lăm ho\k kăt me\i hơbe\n ao, ho\k dui brai vai tanh khăn. Dang e\i to\k bo\k chă jang lơ\m u\nh hnam kơ d^h, hơdro# H’Long đe\i krao hơvơn pơm kô pơtho tơ\ An^h tơm pơtho pơ hrăm tơdrong jang apu\ng Krông Ana, chă pơtho tơdrong jang lơ\m apu\ng.

{ok Nguyễn Thành Đô, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r An^h tơm pơtho pơ hrăm tơpôl tơring Drăy Săp tơroi tơbăt: dôm sơnăm au ki, an^h au hlôi jang hơdoi hăm An^h tơm pơtho pơ hrăm tơdrong jang kơ apu\ng pơ\ih 22 lăm ho\k đơ\ng 3 tru\h 6 khe\i păng hlôi [ơk ăn hla bơar le\ch ‘măng khoă ho\k đang ăn 800 ‘nu bơngai ho\k tơdrong jang nhen: Jang u\nh hơyu\h, rong kon tơrong, jang pơgang ve\i lăng kon tơrong, cho\h jang sa, kăt me\i hơbe\n ao, dui brai vai tanh khăn, ming man, ming hơmet kmăi kmo\k, pơtăm pơmau: “Kang [o# an^h tơm chă pơ jao năm tru\h tơ\ rim koeng, tơ te\h ‘măng rim u\nh hnam kon pơle\i vă tơchă băt vao tơdrong ‘me\h vă kơ rim kon pơle\i. Hlo\h đơ\ng dăr lăng hơlen, nhôn ako\m pơđ^ pơ jing trong pơ pro\ jang păng hơmet pơ ‘lơ\ng rim tơdrong kăl hlo\h ăn vă pơtho pơ hrăm hơdrol vă [lep hăm tơdrong ‘me\h vă đơ\ng kon pơle\i, mă kăl hăm kon pơle\i kon kông, ‘no\h jing kon pơle\i ‘me\h vă yă kiơ bơ\n pơgơ\r pơtho tơdrong ‘no\h. Ho\k pơ hrăm kiơ\ jơ ‘năr kon pơle\i, ‘moi kiơ\ pơyan jang sa kơ chă rong kon tơrong, kơ ‘long pơtăm. Nhôn pơtho răh găh ho\k chư adoi pơtho răh tơdrong jang hloi. Păng gơ\h ho\k kiơ\ hơyu\h, ho\k pơ ge\nh tơ\ gơmăng hăm trong lăm ho\k yak tru\h tơ u\nh hnam kơ bơngai ‘me\h ho\k pơ hrăm”.

            Đơ\ng ro\ng ‘măng khoă ho\k, an^h pơtho pơ hrăm năm chă pơma dơnu\h hloi hăm rim an^h mơdro sa tơm vă dôm bơngai ho\k hơge\i tru\h tơ\ no\h jang dăh mă hơnơ\ng ho\k kơ jung hlo\h dơ\ng tơ\ hnam trương Kao đăng pơtho tơdrong jang hơdru\h tơdăm kon kông Dak Lăk. Dôm bơngai ho\k gơ\h lơ\m jang kiơ\ yak au đe\i io\k yua kơ jăp nhen Ama Châu, Y Cơn oe\i tơ\ buôn Tuôr A hok lăm găh jang u\nh hơyu\h; ‘nho\ng Thanh oe\i tơ\ pơle\i Dray Săp, ‘nho\ng Tuấn oe\i tơ\ buôn Tuôr A ho\k lăm ho\k ming hơmet kmăi kmo\k cho\h jang sa; Y Ôn Niê păng Y Nuet Ksơr oe\i tơ\ buôn Tuar A đe\i te\h đak tơgu\m ăn kon jên pơ jing an^h ming hơmet gre bơb^t păng kmăi kmo\k tơgu\m cho\h jang sa; lăm ho\k pơtăm pơbau, pơm pho\ng mơ\r đe\i mo\ Hoa, ‘nho\ng Đô oe\i tơ\ pơle\i An Na, ‘nho\ng Hà, [ok Lanh oe\i tơ\ pơle\i Dray Săp. Dôm bơngai ho\k pơ hrăm au jing dôm bơngai vang iung jang kăl hlo\h, chă pơro# pơ rôp kon pơle\i, ‘nho\ng pơmai o\h, đe kôn mon kon sau lơ\m kơtum kơto\ng ‘nho\ng o\h năm ch^h anăn mơ\t ho\k tơdrong jang kiơ\ tơdrong ‘me\h vă, tơdrong mă po gơ\h jang. Nhen ‘nho\ng Y Cam năm ch^h anăn ăn akăn păng kon hơdru\h ho\k lăm ho\k kăt me\i hơbe\n ao đe\i vă je# 2 khe\i kơ au, ‘nho\ng oe\i pơ pro\ pơ đ^ an^h tăl hơla kơ hnam [ar tăl ‘nao man ăn An^h tơm pơtho pơ hrăm tơdrong jang tơpôl kơ tơring chă pơ pro\ kmăi kmo\k, pơtho ho\k kăt me\i hơbe\h ao tơ\ au. Mo\ H’En Apuốt, bơngai vei lăng khu\l ho\k pơ hrăm lăm ho\k kăt me\i hơbe\n ao tơroi tơbăt: “Ba tôch hưch hanh kơ yuơ đe\i An^h tơm pơtho tơdrong jang apu\ng pơ\ih lăm ho\k pơtho kăt me\i hơbe\n ao ăn kon pơle\i nhôn. Lăp ho\k đang lăm ho\k au, nhôn gơ\h chă me\i hơbe\n ao ho\k tro ăn kôn mon kon sau, ăn kon pơle\i lơ\m pơle\i au. Dang yơ đe\i rơvơn ‘no\h gơ\h chă me\i hơbe\n ao hăm kmăi kmo\k ăn Ko\ng ty dăh mă rim An^h t^h me\i hơbe\n ao vă jang sa đe\i io\k yua kơ jăp ăn u\nh hnam”.

            Atu\m hăm tơdrong jang pơtho tơdrong jang, An^h tơm pơtho tơdrong jang tơpôl tơring Dray Săp oe\i jang hloi pơtho ho\k pơ hrăm, pơ\ih lăm ho\k sut sa ư\h kơbăt chư, pơtho ming ho\k jăl kơ đe\h, pơtho jăl [ar tơring kơ jăp ‘lơ\ng. Tơdrong er^h sa kơ kon pơle\i đơ\ng ro\ng ho\k tơdrong jang đe\i sơđơ\ng hlo\h kơ hơdrol. Sơnăm 2010, lơ\m tơring đe\i 310 u\nh hnam dơnu\h ‘no\h lơ\m sơnăm 2012 lăp pă 190 u\nh hnam dơnu\h kiơ\ pơlăp hle. Đơ\ng dôm tơdrong jơne\i au, khu\l kơdră che\p pơgơ\r An^h tơm pơtho tơdrong jang tơpôl tơring Dray Săp, apu\ng Krông Ana tơ che\ng hơlau vă pơ\ih dơ\ng rim lăm ho\k g^t kăl anai dơ\ng nhen: Lăm ho\k Tin ho\k, ming hơmet kmăi kmo\k điên tư, ho\k kăt me\i hơbe\n ao hăm kmăi kmo\k, ho\k tơ iung pơ jing ming man hnam tăl kơ jung.

Bơngai tơblơ\: AmaZưt