Tơ̆ Hnam pơgang Đa khoa plt Buôn Ma Thuột, đơ̆ng khei 7/2024 truh dang ei, Hnam pơgang iŏk hơmet ăn vă jê̆ 550 ‘nu bơngai jĭ grŏnh, mă lơ ‘nŏh đe hơioh hơla kơ 10 sơnăm. Vă kơchăng tang găn jĭ ƀât mă jĭ grŏnh oei tơpŏh hrĕnh, hnam pơgang hlôi tơlĕch trong iŏk hơmet ăn bơngai jĭ, nhen: hơlen năng pơgang, tơmam pơyoa ăn jang pơgang, khul bơngai jang, giơng hơmet jĭ păng pơjing anih ăn oei hơdrô̆ hăm dôm bơngai jĭ grŏnh, atŭm hăm ‘nŏh pơtâp pơhrăm ăn kăn ƀô̆ jang pơgang păng tơlĕch lơ trong hơmet jĭ.

Ƀak si CKII Trịnh Hồng Nhựt, Kơdră chĕp kơ̆l Hnam pơgang Đa khoa plt Buôn Ma Thuột ăn tơbăt: “Hrei ‘nâu, jĭ grŏnh oei tơpŏh hrĕnh, tôch hơmơt. Tôch pŭn ‘nŏh nhôn jĭ dôm bơngai adrol sơ̆ hlôi vang jang lơ̆m tơdrong tang găn jĭ COVID-19, hlôi yak hlŏh dôm khei ‘năr pơmat tat dêh hlŏh đơ̆ng jĭ hơbuh kơna tơdrong tang găn jĭ grŏnh âu nhen ƀônh ƀiơ̆. Nhôn pơtho ăn rim lăm bơ̆ jang hơnơ̆ng pơtâp pơhrăm vă gơ̆h hlôh vao ‘lơ̆ng hlŏh trong hơmet ăn bơngai jĭ. Nhôn pơih trong, chĕng song lăm oei hơmet jĭ nhen thoi tang găn jĭ COVID-19 sơ̆. Klăih song tơ̆ng hơmet jĭ grŏnh pha ra vă huei pơm tơpŏh jĭ lơ̆m hnam pơgang. Mă 3 ‘nŏh pơtho ăn dôm anih jang ‘măn hơmet tôm pơgang, tơmam vă tơdăh bơngai jĭ tŏk lơ ‘nŏh tơjră tơtom hloi”.

Tơ̆ Hnam pơgang Đa khoa tơring Tây Nguyên, đơ̆ng blŭng sơnăm 2025 truh dang ei, hnam pơgang hlôi hơmet ăn vă jê̆ 300 ‘nu bơngai jĭ grŏnh, lơ̆m noh đei vă jê̆ 200 ‘nu hơioh. Dang ei tơ̆ Khoa hơmet jĭ ăn hơioh oei hơmet ăn dang 60 ‘nu bơngai jĭ, lơ̆m noh đei lơ bơngai jĭ oei dui jơhngâm hăm oxi, truh hơmet tơ̆ hnam pơgang ƀât jĭ tơsŏh đĭ ăl bơih. Vă tang găn ‘lơ̆ng tơdrong jĭ roi tŏk, hnam pơgang hlôi pơm hơmet iŏk hơmet ăn bơngai jĭ ‘nao truh hloi, hơmet tôm jên jang, pơgang, sirôm, tơmam pơyoa ăn jang pơgang pơm lăp hăm rim tơdrong tơ̆ yăn âu păng tơlĕch lơ trong hơmet ăn bơngai jĭ grŏnh.

Tiên si, ƀak si Trần Thị Thuý Minh, Kơdră vei lăng Khoa hơmet jĭ ăn Hơioh, Hnam pơgang Đa khoa tơring Tây Nguyên roi tơbăt: “Tơ̆ Hnam pơgang Đa khoa tơring Tây Nguyên, dôm khoa pơma atŭm kŭm nhen Khoa hơmet jĭ ăn hơioh, anih hơmet jĭ tơpoh pơma hơdrô̆ hlôi tơjră hăm lơ tơdrong jĭ tơpŏh hrĕnh, krê hơmơt bơih, đơ̆ng jĭ COVID-19 truh jĭ pơlŏ lĕch đe, đang kơ ‘nŏh jĭ grŏnh kŭm thoi noh. Nhôn đei hloi anih ăn oei hơdrô̆ hăm dôm bơngai tơpŏh jĭ ‘nâu. Păng nhôn hơmet tôm tơmam, khul bơngai jang vă tơjră hăm rim tơdrong jĭ tơpŏh pơam atŭm păng jĭ grŏnh pơma hơdrô̆, hăm anih oei hơdrô̆ gơ̆h ăn hlŏh 300 ‘nu bơngai jĭ mât oei.”

Jô̆ truh ‘năr 10/4, lơ̆m dêh char Đắk Lắk đei 282 ‘nu bơngai jĭ grŏnh, mă lơ ‘nŏh jĭ đe hơioh đơ̆ng 1-4 sơnăm. Vă tang găn jĭ grŏnh huei tơpŏh lanh, Anih vei lăng tơdrong jĭ jăn pơtho ăn dôm Hnam pơgang hơtŏk tơdrong dăr lăng, vei kơjăp dôm bơngai lĕch ƀre ƀrônh đei jâu tơpŏh jĭ grŏnh lơ̆m tơpôl, hnam trưng păng dôm anih jang pơgang vă chă ƀôh hrôih, hơmet tơtom. Khukl jang tang găn jĭ trư̆k prăt măng, prăt năr đơ̆ng dêh char truh tơ̆ xăh, phường, thĭ trơ̆n. Hơtŏk tơdrong pơtâp pơhrăm dăr lăng, chă ƀôh păng tang găn jĭ tơpŏh, dôm tơdrong jĭ ‘nao đei păng dôm tơdrong jĭ krê hơmơt nai. Lơ̆m dêh char vei kơjăp anih dăr lăng, tang găn tơdrong jĭ tơpŏh tơ̆ rim hnam pơgang, lăm khăm hơmet jĭ. Mưh đei bơngai jâu tơpŏh jĭ pơgơ̆r khăm hơlen năng jĭ păng roi tơbăt dôm bơngai tơpŏh jĭ kiơ̆ tơdrong hơgăt. Tơlĕch dôm trong jang mă lăp hăm tơdrong tang găn jĭ, hơmet pơ ‘lơ̆ng cham char hăm pơgang Cloramin B ăn đĭ đăng unh hnam đei bơngai jĭ păng tơring jŭm dăr. Pơtho tơƀôh ăn unh hnam đei bơngai jĭ ôp hơmet tơmam pơm ngôi, tơmam sŏng xa, anih ngôi pơchơt kơ đe hơioh.

Kŭm hăm tơdrong dăr lăng, hơmet, chă ƀôh bơngai jĭ, Anih tang găn tơdrong jĭ jăn  dêh char Đắk Lắk oei hơnơ̆ng pơtho tơƀôh trong dăr lăng, chih jô̆ bơngai ƀet vắc xin tang găn jĭ grŏnh hăm đĭ đăng đe hơioh hơla kơ 5 sơnăm vă ƀet klăm ming, ƀet pơtôm jrŭm. Pơih xă grŭp hơioh đơ̆ng 6-9 khei ƀet jrŭm 1 jrŭm vắc xin tang găn jĭ grŏnh klăm ming dơ̆ng păng grŭp hơiŏh đơ̆ng 6-10 sơnăm vă ƀet tôm 2 jrŭm vắc xin tang găn jĭ grŏnh kiơ̆ trong tơlĕch đơ̆ng Anih tơm vei lăng jang pơgang.

Ƀak si CKII Hoàng Hải Phúc, Kơdră Anih vei lăng tơdrong jĭ jăn dêh char Đắk Lắk ăn tơbăt: “Trung ương păng Anih hơlen pơrang jĭ Tây Nguyên tơchĕng ‘lơ̆ng găh tơdrong ƀet bơ̆ng jĭ đơ̆ng Đắk Lắk. Mă lei hơdai hăm ‘nŏh oei đei lơ tơring jang tam mă ‘lơ̆ng ‘năi, ‘nŏh jĭ tơring kon pơlei ưh chu pơm kiơ̆ tơdrong ƀet vắc xin. Yoa thoi noh, nhôn pơtho chih jô̆ rim bơngai, gơih hla ar krao, pơtruh tôm vắc xin, păng dôm tơmam pơyoa ăn ƀet bơ̆ng. Găh jên, Anih vei lăng kon pơlei dêh char pơjao ăn dôm apŭng jang kiơ̆ trong 4 kơtă: jên kơtă tơ̆ tơring, khul bơngai jang kơtă tơ̆ tơring…. Tơdrong tơroi tơbăt đei hơtŏk pran, bơ̆ jang hơnơ̆ng, mưh đei tơdrong tơroi tơbăt đơ̆ng Anih tơm vei lăng jang pơgang, nhôn đei khoa bơ̆ jang roi tơbăt vă bơ̆ jang kiơ̆.”

Gơnơm bơ̆ jang pran kơtang, adrin tang găn tôch ai tơdrong ưh ‘lơ̆ng đơ̆ng jĭ grŏnh, đơ̆ng ‘năr 24/3 – ‘năr 10/4, kơsô̆ bơngai ƀet vắc xin tang găn jĭ grŏnh hăm hơioh đơ̆ng 6 khei truh 10 sơnăm tơ̆ dêh char Đắk Lắk đei hlŏh 96%.

Kiơ̆ tơdrong tơdra đơ̆ng anih jang pơgang, tơ̆ hơnăp kơnh tơdrong jĭ grŏnh oei tơpŏh dêh đĕch kơna kon pơlei athei kơchăng tang găn. Hrei ‘nâu, ƀet vắc xin tang găn jĭ grŏnh đei năng jĭ trong tang găn jĭ ‘lơ̆ng hlŏh. Dôm bơngai tam mă đei ƀet bơ̆ng tôm lơ̆m lơ sơnăm gô pơm tơjur tơdrong kĕ tang găn jĭ lơ̆m tơpôl tơdăh jĭ tơpoh lanh. Kơchăng tang găn jĭ grŏnh kiơ̆ đơ̆ng ƀet vắc xin ưh lăp vei lăng ‘lơ̆ng jơhngâm pran ăn hơioh đĕch mă oei jing hơnăp jang đơ̆ng tơpôl lơ̆m tơdrong tang găn jĭ tơpoh. Rim bơngai, rim unh hnam athei bơ̆ jang mă ‘lơ̆ng kiơ̆ nơ̆r tơtă đơ̆ng anih jang pơgang, khul kơdră tơring lơ̆m tơdrong tang găn jĭ grŏnh; tơtom roi tơbăt ăn anih jang pơgang jê̆ hlŏh mưh đei bơngai jĭ nhen thoi jĭ grŏnh.

 Trong tang găn jĭ grŏnh đei yua ‘lơ̆ng

Vă hlôh hơdăh hloh găh jĭ grŏnh păng dôm trong tang găn jĭ, bơngai chih kơtơ̆ng ang apĭnh Tiến sĩ, ƀak sĩ Trần Thị Thuý Minh, Kơdră Khoa hơmet Hơioh jĭ, Hnam pơgang Đa khoa tơring Tây Nguyên.

Ƀak si ăi. Jĭ grŏnh ‘noh tơdrong jĭ thoi yơ mă ƀônh kơ tơpoh lanh păng gô đei ƀôh tơdrong jĭ ăl pơm ăn lôch tơ̆ hơioh?

Ƀak si Minh: Jĭ grŏnh ‘noh tơdrong jĭ yua đơ̆ng yŏng jĭ pơm ăn păng sư gơh tang găn yua đơ̆ng vắc xin. Dôm hơioh tam mă đei ƀet vắc xin mă ngôi tơjê̆ hăm bơngai jĭ grŏnh ‘noh đei hơmơt ƀơm jĭ âu lơ hloh. Ưh kơsĭ đĭ đăng dôm bơngai jĭ grŏnh tă kơ tơplih jing jĭ dêh ngăl ôh, lăp đei 1,2 ‘nu lơ̆m kơsô̆ ‘noh đei ƀôh jĭ ăl, pơtih gia: jĭ tơsoh, jĭ đon, jĭ ‘ngok, jĭ trong dui jơhngơ̆m đei ƀôh hrĕnh yua đơ̆ng jĭ tơsoh dăh mă yua đơ̆ng pơchŭng đơ̆ng rŏng jĭ tơsoh. Tơ̆ khoa nhôn tơƀơ̆p lơ bơngai jĭ grŏnh păng đơ̆ng rŏng hơmet jĭ grŏnh ƀĭch tơ̆ hnam pơgang ƀơ̆t jĭ dêh nhen jĭ tơsoh dêh păng tôch kơ dêh. Hăm dôm bơngai jĭ ‘noh athei yua tơgŭm dui jơhngơ̆m nhen lĕ trong hơmet gĭt kăl vă hơmet jĭ.

Mưh lei bơ̆n kăl kơ pơm kiơ̆ dôm trong tang găn thoi yơ vă gơh tang găn đei jĭ grŏnh, hă ƀak si?

Ƀak si Minh: Jĭ grŏnh ‘noh 1 lơ̆m dôm tơdrong jĭ krê hơmơt păng tơpoh lanh tôch kơ hrĕnh, ƀơ̆t lăp tơpoh lanh hrĕnh hloh kơ jĭ COVID-19. Mă lei, đei 1 tơdrong pŭn ai ‘noh jĭ gah lơ jĭ grŏnh đĭ ƀet vắc xin ‘noh ưh kơ đei jĭ. Yua thoi noh, ‘nâu jĭ tơdrong jĭ gơh tang găn hăm vắc xin păng đei yua tôch kơ ‘lơ̆ng. Tơdăh ưh kơ đei ƀet bơ̆ng vắc xin ‘noh mưh tơpoh jĭ ƀônh kơ jing dêh păng đei tơdrong jĭ nai kŭm tôch kơ dêh.

Yua thoi noh, tơdrong mă blŭng vă hoei kơ đei jĭ grŏnh ‘noh athei ƀet vắc xin tang găn jĭ grŏnh. Đe mĕ, đe ƀă kăl kơ ba kon năm tơ̆ dôm hơnih ƀet  vắc xin vă ƀet ăn kơ hơioh dăh mă kiơ̆ tơdrong roi tơbăt đơ̆ng kang ƀô̆ jang pơgang xăh, phường. Dôm bơngai đĭ ƀet vắc xin bơih, tôm 2 jrŭm bơih mă đei jĭ grŏnh hŭi đĕch. Yua thoi noh, vắc xin jĭ trong tang găn jĭ sơđơ̆ng hloh, đei yua hloh vă tang găn jĭ grŏnh.

Hrei ‘nâu, anih jang pơgang tŏk bŏk pơgơ̆r ƀet vắc xin jĭ grŏnh ăn kơ hơioh. Tơdăh tơdrong jang đei 1 jơhngơ̆m đon đơ̆ng đĭ đăng kon pơlei ‘noh hơmĕng akhan đĭ khei ‘nâu đe mon ‘lơ̆p gô đei ƀet tôm vắc xin păng lơ̆m khei đơ̆ng rŏng jĭ grŏnh gô tơ jur rơđăh hloi. Păng bơ̆n gô tang găn đei jĭ grŏnh tơ̆ hơnăp kơnh.

Vắc xin gô đei yua ưh kơ đei tơdrong jĭ đơ̆ng rŏng kơ ƀet đơ̆ng 10 truh 20 năr vă vei lăng hơioh hoei kơ đei jĭ grŏnh, mă lei tơdrong đei yua đơ̆ng vắc xin pơ mơ̆ng lơ̆m hơkâu rim ‘nu. Mă lei tơdăh ƀet đei 1 jrŭm  vắc xin ‘noh tơdrong jĭ grŏnh oei đei dang 50%. Hơioh ‘meh đei sơđơ̆ng vă hoei kơ đei jĭ grŏnh ‘noh tŏ sĕt hloh athei ƀet đei 2 jrŭm vắc xin. Bơngai đei athei ƀet pơklăm dơ̆ng kiơ̆ athei đơ̆ng bơngai joăt jang pơgang ‘noh athei ƀet pơklăm dơ̆ng vă vei sơđơ̆ng tơdrong pran 1 trong đei yua hloh.

PV:  Lei ah, bơnê kơ ih ƀak si hơ!