Kiơ̆ kơ Anih tơm vei lăng găh jang pơgang, Việt Nam jing 1 lơ̆m dôm teh đak đei kơsô̆ ưh kơ đei kon lơ, dang 7,7%. Lơ̆m noh, kơsô̆ ưh kơ đei kon đơ̆ng rŏng kơ đĭ đei kon lơ̆m klak) kŭm tŏk đơ̆ng 15-20% rim sơnăm. Kăl kơ lăng truh, đei dang 50% klo kăn lơ̆m kơsô̆ ưh kơ đei kon hơla kơ 30 sơnăm, sơnăm hiôk vă đei kon kiơ̆ tơchĕng tơchĕng hơlen đơ̆ng y hŏk. Thụ tinh trong ống nghiệm ‘noh jĭ ki thuơ̆t tăh hơdai đak ŏk klo hăm kơtăp hơkăn lơ̆m hơnih hơlen lăng vă pơm pơjing pơm kơ toăl nge. Pham kơtoăl nge đơ̆ng rŏng ‘noh đei tăh tơmơ̆t lơ̆m tơpu kon bơngai drŏ kăn vă pơtơm jing nge.

Klo kăn mŏ H (43 sơnăm) oei tơ̆ pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Đắk Lắk hlôi đei 1 ‘nu kon drŏ kăn sơnăm ‘nâu 18 sơnăm. Lơ sơnăm kơ âu, măr sư ling lang hơdrin vă rơneh dơ̆ng 1 ‘nu kon, kŭm đĭ năm lơ hơnih, yua kơ trong tơgŭm rơneh mă lei oei ưh kơ đei. Ding truh sơnăm 2023, băt kơtơ̆ng ang Hnam pơgang đa khoa Thiện Hạnh, dêh char Đắk Lắk gơh pơm ki thuơ̆t Thụ tinh trong ống nghiệm, mă đơ̆ng sơnăm đĭ kơ jung, mă lei klo kăn mŏ H khŏm chă kon 1 ‘măng dơ̆ng. Mŏ akhan tơdrong đei iŏk yua ki thuơ̆t y hŏk hơgei kơtă hloi tơ̆ dêh char kơdih ‘mơ ‘met đei jên hai pơm ăn jơhngơ̆m hơđơ̆ng hiôk hai păng ‘nâu jĭ 1 lơ̆m dôm tơdrong ‘lơ̆ng gĭt kăl tơchơ̆t kơsô̆ jơnei. Đei ƀôh, đơ̆ng rŏng tăh kơ toăl pham nge mă 3, mŏ H hlôi gei nge. Mŏ H tơroi:

Ƀơ̆t năm pơm IVF, athei pơm lơ trong đơ̆ng iŏk kơ tăp, tăh kơ tăh, tơmơ̆t kơtoăl pham nge ‘măng mă 1, ‘măng mă 2 tă ưh kơ gơh ngăl, truh ‘măng mă 3 kŭm jing 2 kơtoăl pham nge hơtuch păng tôch kơ pŭn đei đăi 1 nge. Ĭnh ‘meh tơtă hăm đe mĕ tŏk bŏk ‘meh đei kon thoi âu athei vei hơđơ̆ng jơhngơ̆m hiôk păng ling lang lui kơdih gô đei kon ‘noh pă jor gô jơnei.

Trong pơm đơ̆ng 1 ‘nu Thụ tinh trong ống nghiệm đa yak hloh 7 trong ‘noh đei:

1- Hơmet ăn păng ƀet pơgang pơm pông tơpu kon: Đơ̆ng rŏng kơ đei ƀai si khăm, bơngai hơkăn gô pơtơm yua pơgang pơm hơtŏk tơpu kon lơ̆m năr mă 2 kơ ‘măng ƀôh hơbăn. Lơ̆m dang 10-12 năr, ƀak si gô răp hơlen lăng tôch kơ hơlen tơdrong tih vơ̆ đơ̆ng dôm kơtoăl pham siêu âm păng hơmet ming kơsô̆ pơgang mă lăp.

2- Ƀet pơgang pơm hơtŏk pơplei tơpu kon: Mưh pơplei tơpu kon đei tih ‘lơ̆ng, ƀak si gô ƀet pơgang tơgŭm jing tih vă hơmet ăn ƀet hyup iŏk.

3-Ƀet hyup iŏk păng hơmet ăn đak ŏk: 34-36 jơ đơ̆ng rŏng kơ ƀet pơgang pơm tih pơplei tơpu kon păng tơpu kon đei ăn tơmơ̆t lơ̆m hơnih pơlong lăng. Hơdai hăm ‘noh đak ŏk bơngai klo gô đei iŏk păng hơmet ăn vă pơm ki thuơ̆t thụ tinh trong ống nghiệm;

4-Thụ tinh păng pơm kơtoăl pham nge: Lơ̆m hơnih hơlen lăng, tơpu kon păng đak ŏk gô đei ; Kơtoăl pham gô đei rong păng răp hơlen lăng truh năr mă 3 dăh mă năr mă 5 vă rơih iŏk dôm kơtoăl pham nge ‘lơ̆ng hloh.

5-Gơih kơtoăl pham nge păng tăh pơkrăl tơngiĕt: Kơtoăl pham nge gô đei tăh lơ̆m tơpu mưh tơpu đei ‘lơ̆ng. Dôm kơtoăl pham uơ oei dơ̆ng gô đei tăh pơ krăl tơngiĕt lơ̆m kơchai, vă hơmet ăn dôm ‘măng tăh kơtoăl pham nge mong răk đơ̆ng rŏng ‘noh, ‘măng tăh kơtoăl pham nge hơdrih ưh kơ jơnei.

 6-Tơgŭm pơm hơtŏk tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng rŏng kơ tăh kơtoăl pham nge: Đơ̆ng rŏng kơ tăh kơtoăl pham nge, ƀak si gô chih hla ar pơgang nội tiết tơgŭm kơtoăl pham nge pơm tơpu păng tih vơ̆.

7-Pơlong lăng tam đei nge ưh păng răp hơlen nge hrôih: 10-14 năr đơ̆ng rŏng kơ tăh kơ toăl pham nge, bơngai hơkăn gô đei pơm hơlen lăng pham (beta HCG) vă kơ băt hơdăh đei nge dăh ưh. Tơdăh đei nge, ƀak si gô hơnơ̆ng răp hơlen păng chih ăn hla ar pơgang nội tiết tơgŭm nge pơm tơpu păng tih vơ̆.

Kiơ̆ kơ ƀai si Trần Xuân Trường, Phŏ Kơdră vei lăng khoa hơmet jĭ găh drŏ kăn (Hnam pơgang Đa khoa Thiện Hạnh), đei lơ tơdrong ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng truh jơnei đơ̆ng Thụ tinh trong ống nghiệm nhen: sơnăm klo kăn, kơtăp, đak ŏk ‘lơ̆ng ưh, tơdrong ưh kơ đei kon; trong sŏng sa, oei sa; tơdrong gơh hơgei y, ƀak si, tơdrong pơm kiơ̆ hơmet, đon tơchĕng.... , Ths. Ƀak si Trần Xuân Trường roi tơbăt:

Kiơ̆ tơchĕng hơlen, hrei ‘nâu tơdrong tăh kơ toăl pham nge jơnei tơ̆ dôm hơnih pơm IVF dang 40-60%. Tơ̆ hnam pơgang Thiện Hạnh, mă đơ̆ng ‘nao pơtơm pơm kiơ̆ ki thuơ̆t âu, kơsô̆ bơngai jĭ tam mă lơ vă tơbăt hơdăh kơsô̆ jơnei, mă lei kiơ̆ hơlen lăng đơ̆ng nhôn ‘noh kơsô̆ jơnei kŭm vă hơtŏ dôm hơnih pơm IVF nai. Kŭm kiơ̆ kơ tơchĕng hơlen, tơdăh sơnăm pơm IVF hơla kơ 35 sơnăm, kơsô̆ kơtoăl pham nge tôm vă tăh 3 ‘măng ‘noh kơsô̆ đei kon gô tŏk truh 70-80%.

Hrei ‘nâu tơ̆ teh đak bơ̆n, ƀao hiêm pơgang tam mă kla jên ăn tơdrong hơmet ưh kơ đei kon, hơvŏng, jô̆ hloi thụ tinh trong ống nghiệm, yua thoi noh, jên pơm ki thuơ̆t âu tôch kơ lơ, dang 70-90 triệu hlak jên ( tơdăh hiôk tơ̆ ‘măng tăh kơtoăl pham nge mă blŭng), ƀơ̆t mă kơsô̆ jơnei dang 40-60%. Đei lơ klo kăn athei hiong vă jê̆ 10 ‘măng tăh kơtoăl pham mă đei gei. Yua thoi noh, tơdrong iŏk yua dôm trong hơmet răk hiă ưh kơ đei kon ‘noh tôch kơ gĭt kăl hăm pơđĭ drŏ nglo păng drŏ kăn lơ̆m sơnăm rơneh.

Vă băt hơdăh ƀiơ̆ găh tơdrong hơvŏng, ưh đei kon hơ ‘lơ̆p hrei ‘nâu kŭm nhen dôm tơdrong chă kon hăm đing ống nghiệm, đơ̆ng rŏng âu nhôn pơma nuh hăm thak si, ƀak si Trần Xuân Trường, Phŏ Kơdră vei lăng Khoa rơnĕh kon (Hnam pơgang đa khoa Thiện Hạnh).

-Ƀak si ăi! Ƀar ‘nu klo kăn thoi yơ đei năng jĭ bơngai hơvŏng, ưh đei kon păng yoa kiơ mă pơm ăn lơ bơngai hơvŏng hrei ‘nâu hă ƀak si?

-Ƀak si Trần Xuân Trường: Nơ̆r tơblang đơ̆ng Anih vei lăng jang pơgang apŭng plenh teh, 2 ‘nu klo kăn ngôi hơdai hơnơ̆ng lơ̆m 12 khei mă ưh đei kon đei năng jĭ bơngai hơvŏng, ưh đei kon. Hăm dôm bơngai mă loi jĭ kơpal kơ 35 sơnăm, đei tơdrong khăm hơmet tơpu kon khei ‘năr tơjur ƀiơ̆ pă 6 khei. Đei 2 kơloăi hơvŏng ưh đei kon. Mă mĭnh ‘nŏh ưh đei kon mă đơ̆ng ngôi băl hơnơ̆ng lơ̆m 12 khei. Mă ƀar ‘nŏh ưh đei kon yoa adrol kơ ‘nŏh năm gơ̆ hŭt nge.

Tơdrong ưh đei kon tơ̆ drŏ nglo păng drŏ kăn vă dang ăi băl. Kiơ̆ kơsô̆ chih jô̆, dang 40% ‘nŏh yoa drŏ nglo, 40% ‘nŏh yoa drŏ kăn, 10% ‘nŏh yoa pơđĭ klo kăn, 10% ‘nŏh ưh kơbăt yoa kiơ, vă akhan 2 ‘nu klo kăn pran jăng ngăl ră mă lei ưh đei kon đơ̆ng rŏng 12 khei oei băl. Găh ưh đei kon yoa drŏ kăn, ‘nŏh yoa đei tơdrong jĭ, kơchĭl lơ̆m tơpu kon. Mă 2 ‘nŏh yoa đei jĭ pơplei lăm tơpu kơtăp. Mă 3 ‘nŏh jĭ pơ ‘ngĕh lơ̆m tơpu kon, polyp lơ̆m tơpu kon. Hăm drŏ nglo, ‘nŏh yoa đak ok tŏ sĕt, ưh kơ lơ, ‘ngoăih kơ ‘noh yoa đei tơdrong jĭ adrol sơ̆ nhen jĭ bŏ, pơm ăn bŏng tih iĕ, kơchĭl đing lĕch đak ŏk, ‘ngoăih kơ ‘nŏh yoa anih oei xa, hơnơ̆ng iŏk yoa kơchơ̆t ranh jơhngâm nhen tơdrô, ƀier, hât. Vă hơlen năng mă trŏ yoa kiơ ‘nŏh klo kăn tơdăh hơnơ̆ng gô chang kon truh 12 khei bơih mă ưh đei ‘nŏh jăh năm khăm hơlen năng, vă gơ̆h băt yoa đơ̆ng kiơ, đơ̆ng noh đei trong hơmet.

- Adrol kơ chă kon hăm đing ống nghiệm, klo kăn athei pơm kiơ̆ dôm tơdrong khăm hơlen jơhngâm pran thoi yơ?

- Ƀak si Trần Xuân Trường: Hăm klo kăn ‘mĕh chă kon kiơ̆ IVF, blŭng 2 ‘nu klo kăn athei khăm hơlen jơhngâm pran, lăng năng rim tơdrong, set hơlen bơ̆n pham, lăng năng hăm đei tơdrong kiơ hlĭch đơ̆ng mĕ ƀă yă ƀok, vă găn ƀiơ̆ gen ưh ‘lơ̆ng mưh pơm IVF. Mă 2 ‘nŏh dôm tơdrong jĭ jăn ƀơm truh tơ̆ klơm, plei lĕn, bŏng ko lăng năng hăm gơ̆h ƀet iŏk kơtăp dăh mă vă răih. Hăm drŏ nglo athei set hơlen năng đak ŏk, dôm tơdrong hlĭch đơ̆ng đak ok vă gơ̆h pơm IVF dăh mă ưh. Hăm drŏ kăn, athei hơlen năng kơtăp lơ̆m tơpu kon kiơ̆ đơ̆ng siêu âm, set hơlen AMH vă lăng năng tơdrong ‘măn răk kơtăp lơ̆m tơpu kon, dôm tơdrong hơlen năng pha ƀơm truh nhen phĭm tơpu kon, đing kon, siêu âm âu to, ‘ngoăih kơ ‘nŏh oei khăm hơlen găh jĭ plei nuih, jĭ bŏng ko, hơlen năng klơm, plei lĕn vă vei lăng ‘lơ̆ng hlŏh mưh ƀet iŏk kơtăp.

-Mưh chă kon hăm đing ống nghiệm, đe klo kăn athei pơm kiơ̆ trong yơ vă ƀônh đei kon hă ƀak si?

- Ƀak si Trần Xuân Trường: Vă rim bơngai đơ̆ng rŏng kơ tăh phôi lơ̆m hơkâu đa tơchĕng athei ƀich kơtă 1 ƀôt yoa hli phôi huŏng. Mă lei, kiơ̆ lơ tơdrong tơchĕng hơlen tơdăh đơ̆ng rŏng kơ tăh phôi lơ̆m hơkâu mă ƀich kơtă 1 ƀôt ‘nŏh roi pơm tơjur tơdrong nge gei. Yoa thoi noh đơ̆ng rŏng kơ tăh phôi, bơngai drŏ kăn lăp kăl pơdơ̆h ngôi tơ̆ hnam 1 – 2 năr blŭng, đơ̆ng rŏng kơ ‘nŏh chă yak vih vât dơdar, sŏng xa nhen thoi bơngai hmă, lê̆ jang trăp, hơvât hơkâu jăng; sŏng xa mă tôm kơchơ̆t, xa ‘nhot, plei ‘long mă lơ, nhă đak mă tôm, lê̆ et bơ̆n tơdrô, ƀier, hât, cheh phe.

Vă hơtŏk tơdrong ƀônh đei kon mưh chă kon kiơ̆ trong IVF, klo kăn athei oei xa, pơdơ̆h ngôi mă lăp, sŏng xa tôm kơchơ̆t ‘lơ̆ng. Mă 2 ’nŏh athei hơnơ̆ng năm khăm jơhngâm pran kiơ̆ khei vă tơtom chă ƀôh dôm tơdrong hlĭch găh đak ok, kơtăp, ADN vă đei trong hơmet hrôih. Mă 3 athei hơmet khei ‘năr chă kon, hơnăp mă lăp, hrei ‘nâu lơ drŏ kăn gơ̆t lê̆ ‘mơ̆i tơdrong hơnăp, chă kon, pơm ăn sơnăm hơnăp roi tŏk, kơpal kơ 35 sơnăm. Yoa thoi noh kơna dôm bơngai âu athei năm khăm, hơlen năng tơdrong ‘măn răk kơtăp kon. Tơdăh ‘mĕh gơ̆t lê̆ ‘mơ̆i khei ‘năr chă kon, drŏ kăn gơ̆h rơih trong ‘măn răk kơtăp ƀât sơnăm oei mơlôh vă đei kơtăp ‘lơ̆ng hlŏh, pơm ‘lơ̆ng ăn tơdrong chă kon kiơ̆ trong IVF đơ̆ng rŏng kơnh.

-Ƀak si hăm đei nơ̆r tơtă kiơ hăm bôl boăl oei mơlôh, lơ̆m sơnăm oei rơnĕh vă gơ̆h tang găn ƀiơ̆ tơdrong hơvŏng, ưh kơ đei kon ưh?

- Ƀak si Trần Xuân Trường: Khăm hơlen jơhngâm pran kiơ̆ khei vă tơtom hơmet pơ ‘lơ̆ng dôm tơdrong ưh kơ ‘lơ̆ng ƀơm truh tơdrong chă kon tơdăh đei; ngôi băl sơđơ̆ng ‘lơ̆ng, tang găn dôm tơdrong jĭ tơpŏh kiơ̆ trong ngôi băl, ƀât lăp jing pơm tơlĕch tơdrong jĭ, kơchĭl đing đak ok, ‘nâu jĭ dôm tơdrong jĭ đa đei hăm drŏ kăn hrei ‘nâu; đei trong sŏng xa lăp ‘lơ̆ng, găn ƀiơ̆ tơdrong iŏk yoa kơchơ̆t iung ranh; đei trong chă kon, hơnăp mă lăp, adrol kơ 35 sơnăm, yoa đơ̆ng rŏng kơ sơnăm âu, chă kon roi pơmat, yoa thoi noh kơsô̆ bơngai hơnăp roi jur păng tơdăh hơnăp ‘nŏh nge đa đei lơ tơdrong ưh kơ ‘lơ̆ng.

- Lei a, bơnê kơ ih ƀak si!