Lơ̆m dôm ‘măng pơgơ̆r et sa tơƀơ̆p muh măt blŭng pơyan Puih mak păng akŏm băl pơyan lêh.... đa ling lang đei hơlăk ƀier păng dôm nơ̆r ôr re huch đĭ. Rŏ lăng ưh kơ đei lơ bơngai lăng găh dôm get chai hơlăk bơ̆n huch hăm trŏ kơ hơlăk tơ pă dăh ưh, đei tơm a pơm tơlĕch rơđăh dăh ưh. Lăp truh ƀơ̆t huch lơ dêh hnang, athei ƀĭch tơ̆ hnam pơgang hơmet, pơm đơ̆ng kôn Methanol. ‘Nâu jĭ nơ̆r tơroi đơ̆ng 1 ‘nu bơngai jĭ pơnhŭl yua đơ̆ng tơdrô hơlăk:

“Lơ̆m ‘măng et sa chơt, ĭnh păng đe ‘nhŏng oh bôl buăl tơ oei huch hơlăk. Ưh kơ đeu bu lăng truh tơm a pơm tơlĕch. Huch đang, hơkâu lap, jĭ kơ̆l tôch kơ dêh, plei nuih tơteh hrĕnh, măt lăng bơ bul. Ŭnh hnam ba năm tơ̆ hnam pơgang, đơ̆ng rŏng ‘noh mă băt hơyuh kôn Methanol lơ̆m ‘noh 58mg/dL.”

Kŭm ƀơm truh pơnhŭl kôn Methanlol, ‘nao âu hloh, 2 ‘nu bơngai teh đak đe lôch tơ̆ pơlei tơm Hội An (Quảng Nam) yua đơ̆ng huch ƀơm hơlăk pơm đơ̆ng kôn pơgang ya. Dăh mă tơ̆ Hà Nội, gơmăng 13/1, bơngai jĭ Nguyễn Văn Cảnh 40 sơnăm măh năm kơ̆p kư̆u tơ̆ Hnam pơgang Bạch Mai, hăm hơyuh kôn Methanol ‘noh 153 mg/dL, lơ hloh vă jê̆ jĭt ‘măng kơsô̆ tôm pơm ăn pơnhŭl. Dôm sơnăm tơ jê̆ âu, đe y ƀak si Hơnih Tơjră pơnhŭl, Hnam pơgang Bạch Mai lăng ƀôh kơ hrĕng ‘nu bơngai lôch yua đơ̆ng pơnhŭl hơlăk ya đei kôn Methanol, mă đơ̆ng hlôi đei hơdrin hơmet, hlŏng pham ră.

Ƀlŏk hli tơ̆ hơnăp dôm tơdrong lôch yua đơ̆ng pơnhŭl Methanol, Tiến sĩ, ƀak si Nguyễn Trung Nguyên, Kơdră vei lăng Hơnih tơ jră Pơnhŭl păng dôm bơngai jang lơ̆m lăm hơlen lăng tơ̆ Hơnih jang âu hlôi vei răk kơhrĕng get chai đak đei kôl Methanol vă kơ mưh đei jơ hiôk ‘noh tơroi tơbăt ăn Anih vei lăng jang pơgang păng Anih tơm vei lăng Kŏng an găh tơdrong hơlăk ya đei kôl Methanol hlôi păng tŏk bŏk jing tơ ‘ngla pơm ăn dôm tơdrong lôch ưh kơ tom băt ăn lơ bơngai.

“ ‘Nâu jĭ dôm get chai kôn mă bơngai ŭnh hnam bơngai jĭ tơƀôh ăn kơ nhôn ƀơ̆t ba bơngai jĭ năm ƀĭch tơ̆ hnam pơgang hơmet. Kiơ̆ kơ hơlen lăng đơ̆ng nhôn ‘noh hơyuh kôn Methanol đa đei truh 60%, vă đĭ đăng dôm bơngai jĭ âu tă kơ lôch ngăl. ‘Nâu lăp jing kơsô̆ tŏ sĕt, oei găh lơ ‘noh bơngai jĭ ưh kơ vei răk get chai kôn.”

Kôn Methanol ‘noh jĭ kơchơ̆t đak, đei yua lơ̆m tơdrong jang pơm tơlĕch kơmăy kơmŏk nhen đak tơsơng, đak xăng, đak dâu diezen… păng đei băt truh nhen 1 kơchơ̆t pơnhŭl ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng truh jơhngơ̆m pran kơ kon pơlei. Ƀak si Hoàng Tiến Nam, Hnam pơgang Nhân dân Gia Định, pơlei tơm Hồ Chí Minh hlôi hơmet ăn lơ bơngai pơnhŭl hơlăk ya đei kôn Methanol tơroi:

“Mưh kôn Methanol mơ̆t lơ̆m hơkâu,hrơm tôch kơ hrĕnh, tơplih jing phoc-man-đê-hít, đơ̆ng rŏng ‘noh tơplih jing axit phoc-mic, pơm kơchĭl tŏk tơ̆ ‘ngok, pơm ăn hơkâu gơ̆, ưh kơ hơdơ̆r, ƀơ̆t lap lôch. Đei dôm bơngai oei mong tŏk tơ̆ klong măt, pơm ưh kơ ‘lơ̆ng tơ̆ măt, pơm ăn măt tol.”

Dôm bơngai pơnhŭl kôn Methanol kiơ̆ trong huch ‘noh jĭ bơngai ưh kơ pơrơ̆ng huch ƀơm kơloăi tơmam huch pơnhŭl âu dăh mă dôm bơngai dư, hơmui kơ hơlăk pơrơ̆ng huch hơlăk ya đơ̆ng kôn Methanol vă kơ hrăp. Tôch kơ hmach ‘noh jĭ dôm bơngai ưh kơ pơrơ̆ng huch ƀơm hơlăk ya đei Methanol ‘noh lơ hloh kơsô̆ bơngai pơrơ̆ng. Kŭm jing kơmâu kok, ƀâu đơ̆ng hơlăk tơpă păng hơlăk ya đei kôn Methanol tă kơ lei lăi băl ngăl. Hăm măt hmă păng huch lăng, ưh kơ băt hơ yơ ‘noh hơlăk tơpă, hơyơ ‘noh hơlăk ya đei kôn Methanol.

Tơdrong tôch kơ sơ ‘ngon ‘noh hrei ‘nâu, kôn pơgang kŭm đei pơm ya, hăm trong pơm đơ̆ng kôn Methanol, đang kơ ‘noh pơgơ̆m bơngai ưh kơ hlôh vao hăm hơnăn “Kôn pơlôch pơrang” pơm ăn lơ bơngai hơvơ̆l ‘ngeh kơ ‘nâu jĭ kôn pơgang đei Ethanol. Kŭm đơ̆ng âu, dôm bơngai ‘meh tơ tĕnh đei hơlăk vă tĕch, đei lơi lơ hlôi pơm đei dôm get chai hơlăk ya đei kôn Methanol, pơm hiong răm truh hơkâu jăn păng jơhngơ̆m pran ăn bơngai huch ƀơm tơmam pơnhŭl âu.

Tiến sĩ, ƀak si Nguyễn Trung Nguyên, Kơdră Hơnih tơ jră pơnhŭl, Hnam pơgang Bạch Mai athei:“Kăl athei vei lăng kơjăp kôn Methanol. Đei dôm teh đak lơ̆m apŭng plĕnh teh hơgăt athei tah kơchơ̆t pơm kơmâu lơ̆m kôn Methanol vă lăng băt, pơtih gia tăh kơchơ̆t xanh-mê-thy-len vă đei kơmâu jơk, oei hrei ‘nâu, kôn Methanol kơmâu kok ƀônh kơ hơvơ̆l hăm hơlăk kok. Hơdai hăm ‘noh kăl kơ vei lăng mă kơjăp  tơdrong pơm tơlĕch kôn pơgang vă hoei đei pơm ya.”

Dôm get chai kôn pơgang ya pơm ăn dôm ‘măng pơnhŭl Methanol mă Hơnih tơjră pơnhŭl Hnam pơgang Bạch Mai vei răk vă roi tơbăt lê̆ hơdrol hăm tơpôl oei roi năr roi lơ. Mă lei truh dang ei, anih jang kơpal oei tam mă đei trong jang đei yua tơgŭm kon pơlei lăng băt đei đak đei kôn Methanol, kŭm tam mă sek phak kơhret, tang găn jơ nei tơdrong pơm tơlĕch kôn pơgang ya. Găh paih kon pơlei, vă hoei kơ huch ƀơm hơlăk đei kôn Methanol, lăp kăl kơ yua dôm hơlăk đei tơm a pơm tơlĕch rơđăh, ‘nĕ huch hơlăk ƀier dêh hnang vă vei sơđơ̆ng jơhngơ̆m ăn kơdih.