VOV4.Bahnar – Bơ ngai tăh hla dôm dêh char Tây Nguyên, hơ pơi ‘me\h Khul kơ dră te\h đak, Kuo#k ho#i đei tơ drong tơ gu\m hơ dro# ăn tơ ring kon kông păng vei lăng mă kơ jăp mưh bơ\ jang dôm tơ drong tơ gu\m âu.

            Lơ\m 5 sơ năm âu ki, dôm tơ drong tơ gu\m jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ\ tơ ring kon kông păng tơ ring groi kông tơ mât vă je# 10.000 ti hlak jên vă man hnam oei, che\ng song te\h cho\h jang xa, man đak tơ ‘nglang, tơ gu\m ăn tơ drong cho\h jang xa păng asong u\nh hnam tơ nuh to\k io\k jên. Hăm kơ so# jên âu, dôm tơ ring lơ\m te\h đak hlôi jang ke\h 41 pơ lei oei xa m^nh [ôt, 107 tơ drong jang pơ jing pơ lei oei xa hơ dai păng lơ tơ drong tơ gu\m nai hai. Đơ\ng no\h, pơ jing tơ drong ‘lơ\ng vă hơ to\k tơ drong jang mu\k drăm, tơ pôl, sut pơ đ^ pơ ngot tơ jur tơ nuh hin, vei sơ đơ\ng chinh tr^ păng hơ to\k tơ drong tơ guăt đ^ đăng hơ dre\ch hơ drung. Lơ\m no\h, Tây Nguyên j^ m^nh lơ\m dôm tơ ring đei xa yoa lơ hlo\h.

Mă lei, mưh tơ le\ch jang, lơ tơ drong jang tơ gu\m hơ drom băl, ưh đei hơ ko\m m^nh [ôt, jên tơ le\ch jang răh rai kơ na ưh tam mă io\k yoa lơ, [ât lăp đei tơ drong jang ưh đei yoa kiơ, hu\t hơ chăng le#, tôch ‘mêm jên te\h đak. “Pơ tih gia đe tơ le\ch jên man đak kuay, đe khoan đang ‘no\h hu\t le#. Đơ\ng sơ năm 2012 truh dang ei, 2 to\ đak kuay ‘no\h ‘ngie\t chăt [e\nh, ưh đei bu yoa, tôch kơ huach jên te\h đak man đak kuay âu. Nhôn ưh băt đak kuay âu man vă pơm kiơ, ăn kơ bu yoa, nhôn ưh kơ đei băt kiơ. ‘Nâu j^ tơ drong tôch tơ to\ đon, nhôn tôch ‘me\h tơ roi tơ băt.”  K’Sam, bơ ngai tăh hla tơ\ xăh Dak Som, apu\ng Dak Glong, dêh char Dak Nông pơ ma thoi no\h:

Nhen thoi âu mơ\n, tơ\ dêh char Lâm Đồng, ku\m hăm lơ tơ drong jang tơ gu\m hơ to\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ ring kon kông păng dôm kơ so# jên nai đơ\ng te\h đak, khei ‘năr âu ki Lâm Đồng oei tơ le\ch jên jang ăn kon pơ lei tơ\ tơ ring atăih yăih, tơ ring kon pơ lei kon kông hlo\h 10.000 ti. Kiơ\ bơ ngai tăh hla Võ Văn Phương, tơ\ xăh N’Thol Hạ, apu\ng Đức Trọng, yoa tơ le\ch jang ưh ‘lơ\ng hơ nơ\ng, tơ mât jên jang hăt hot, mă loi ưh đei vei lăng kơ jăp kơ na đei lơ tơ drong jang ưh đei yoa ‘lơ\ng. Bơ ngai tăh hla Võ Văn Phương, pơ ma: “Ap^nh kơ Kuo#k ho#i lơ\m jăl jang âu tơ re\k hlo\h dơ\ng truh tơ drong tơ gu\m ăn bơ ngai tơ nu\h, mă loi j^ jên jang dôm tơ drong jang 30a, 134, 135… Pơ ma atu\m hlôi đei lơ tơ drong jang đơ\ng te\h đak tơ jur ăn bơih, mă lei, ‘me\h tơ jur tơ nuh hin kơ jăp ‘no\h athei hơ len mă hơ dăh, đei trong jang lăp ‘lơ\ng [iơ\. Oei dang ei ‘no\h tơ le\ch jên jang mă ưh đei trong vei lăng, tơ le\ch jang hăt hot lơ tơ drong, tơ drong vei lăng đơ\ng tơ ring ưh kơ jăp, đơ\ng no\h lơ tơ drong jang jing ưh kơ gan đei yoa.”

            Kiơ\ bơ ngai tăh hla K’Tân, tơ\ th^ trơ\n Đinh Văn, apu\ng Lâm Hà, dêh char Lâm Đồng, jên jang kơ te\h đak ưh kơ lơ kơ na mưh bơ\ jang dôm tơ drong tơ gu\m ‘nao athei rơih đei dôm tơ drong kăl hlo\h nhen: ako\m pơ tho ăn bơ ngai jang, che\ng song te\h oei, te\h cho\h jang xa ăn bơ ngai ưh kơ đei te\h, mă ưh ‘no\h ako\m jơ hngâm jang hơ to\k kiơ\ tơ ring… tơ mât jên jang to\ se\t mă lei athei băt rơih tơ drong kăl thoi no\h vă gơ\h đei yoa ‘lơ\ng [iơ\. Ku\m kiơ\ bơ ngai tăh hla K’Tân mơ\n, Kuo#k ho#i athei tơ re\k truh tơ drong đei tơ pă tơ\ yăn âu păng tơ drong ‘me\h vă tơ\ rim tơ ring, đei thoi no\h tơ drong jang tơ gu\m gơ\h đei yoa hlo\h. K’Tân, pơ ma: “Hrei ‘nâu tơ\ rim tơ ring oei đei lơ tơ drong mơ mat tat kăl đei hơ met pơ ‘lơ\ng. Kon pơ lei oei đei lơ nơ\r pơ ma, apinh, lơ\m no\h kăl loi j^ dôm tơ drong găh te\h păng dôm tơ drong jang pơ yoa ăn tơ drong erih xa nhen u\nh điên, trong, hnam trưng, hnam pơ gang tơ\ tơ ring oei lơ mơ mat tat, brei drou tam mă tơ le\ch jên jang tơ găl... Hơ pơi ‘me\h, dôm bơ ngai tang măt kuo#k ho#i tơ\ dêh char hơ nơ\ng pơ ma tơ [ôh lơ\m hop ako\m Kuo#k ho#i dôm tơ drong ‘nâu.”

Kiơ\ hla ar chih tơ roi đơ\ng An^h vei lăng hơ dre\ch kon kông, đơ\ng sơ năm 2016-2020, tơ drong tơ gu\m jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ\ tơ ring kon kông păng groi kông ako\m lơ\m 3 tơ drong, ‘no\h j^: tơ gu\m te\h oei, te\h cho\h jang xa, đak yoa ăn u\nh hnam tơ nuh tơ\ xăh, pơ lei pơ la mơ mat tat dêh hlo\h păng u\nh hnam kon kông tơ nuh; hơ met ming pơ ‘lơ\ng an^h oei xa tơ\ tơ ring mơ mat tat; păng tơ gu\m asong to\k io\k jên vă jang xa… Ako\m đ^ đăng jên vă bơ\ jang tơ drong ‘nâu to\k vă je# truh 40.000 ti.

Vă tơ drong tơ gu\m âu đei tơ le\ch jang đei yoa ‘lơ\ng [iơ\, sek tơ lang đei dôm tơ drong mơ mat tat hlo\h ăn kon pơ lei tơ\ Tây Nguyên, bơ ngai tăh hla tơ\ âu apinh, ‘ngoăih kơ chih tơ le\ch dôm tơ drong tơ gu\m hơ dro# ăn rim tơ ring, Kuo#k ho#i athei tơ re\k hlo\h dơ\ng hăm tơ drong bơ\ jang dăr lăng đơ\ng kơ dih.

Dơ\ng: Tơ blơ\