VOV4.Bahnar - Jing m^nh lơ\m dôm hơdrung măt bơngai kơtoe\i hlo\h lơ\m te\h đak bơ\n, bơngai Rơmâm er^h sa ako\m lơ\m pơle\i Le, tơring Măng Mrai, apu\ng Sa Thầy, dêh char Kon Tum. Lơ\m dôm sơnăm tơ je# au, đe\i tơdrong lăng ba đơ\ng Đảng, Te\h đak, mă lă; đơ\ng mă đe\i Tơdrong tơchơ\t Hop ako\m mă 7 Khu\l kơdră che\p pơgơ\r Đảng jăl 9 găh bơ\ jang ve\i lăng kon kông, păng Khu\l kơdră te\h đak tơle\ch jang kiơ\ tơdrong vă jang tơgu\m djru, ato\k tơ iung rim hơdrung măt bơngai kơtoe\i, cho\h jang sa, tơdrong er^h sa kơ bơngai Rơmâm đe\i tơ pl^h ‘nao tôch hơdăh.

Lơ\m pơyan phang Tây Nguyên, trong năm tơ\ pơle\i Le kơ bơngai Rơmâm oe\i tơ\ tơring Măng Mrai, apu\ng Sa Thầy, dêh char Kon Tum oe\i tơnap tap. Vă đe\i pơma dơnu\h hăm kră pơle\i [ok A Glă, 68 sơnăm, sơ\ jang Kơdră che\p pơgơ\r Đảng tơring Măng Mrai, m^nh ‘nu kon hơ ‘lơ\p hơdring Rơmâm, nhôn yak kơte\ch 5 jơ yak hlo\h jăl trong 70km. Chro tơ\ hơbon kông chhing chhang tơ\ anăp, [ok A Glă tơbăt: Dôm sơnăm tơblăh vang sơ\, pơle\i Le kơ bơngai Rơmâm bơ\n oe\i tơ\ no\h văi, tơ je# hăm sơlam te\h đak Campuchia. Kon pơle\i kơ\m tôm tơdrong păng tơdrong er^h sa tơnap tap hrat hr^n. Sơngon hloh lơ\m dôm ‘năr ‘no\h j^, kon pơle\i hui chă mơt le\ch hăm rim hơdring anai lơ\m tơring kơ yuơ lơ lo\h ngăl đe\i tơdrong io\k u\nh om lơ\m kơtum kơto\ng. Kơ yuơ lơ lo\h, bơngai Rơmâm tơ jră mu\h măt hăm tơdrong vir hơdre\ch hơdrung.

            Tơroi găh tơdrong er^h sa hre\i au kơ bơngai Rơmâm, [ok A Glă pơma pơ pak, đe\i Đảng păng Te\h đak lăng ba, bơngai Rơmâm băt oe\i m^nh dơnơ\ng dơ\ng pơle\i m^nh an^h pơ v^h jang sa. Lơ u\nh hnam kon pơle\i đơ\ng tơnap tap hre\i au hlôi yak hlo\h dơnu\h hin, đe\i u\nh hnam jang sa đe\i [o#h. Pơm ju\k yu\k trong hơlau, u\nh hnam [ok A Glă hre\i au đe\i 7ha ksu, hlo\h 4 hektar tơ [a\r, chu\n na [a đak, mir [a kông păng mir [um [lang. {ok A Glă chơt hơ iă pơma: j^ bơngai mơ\t jang đang ne\i, ba pơm hơlau vă kon pơle\i [o#h păng pơm kiơ\. Gơnơm băt chă mơ\ng păng hơdrin ho\k pơ hrăm, tơdrong er^h sa kơ bơngai Rơmâm đe\i lơ tơ pl^h ‘lơ\ng hơ iă. {ok A Glă tơroi tơbăt: “Kon pơle\i cho\h jang sa tơ pl^h tơpă mơ\n. Găh lơ hre\i au kon pơle\i chă pơtăm dôm ‘long pơtăm kăp g^t. Te\h đak lăng ba tôm tơdrong găh oe\i sa jo\h ayo\, pơ đ^ găh mu\k drăm, er^h sa tơ pl^h tơpă bơih. Te\h đak lăng ba kơ jăp, kon pơle\i je\i hơdrin jang sa vă ato\k tơ iung mu\k drăm”

           

A Bêu yak hlo\h dơnu\h

Tơle\ch jang kiơ\ jơne\i rim tơdrong jang, tơdrong vă jang đơ\ng Đảng păng Te\h đak hăm kon pơle\i kơ toe\i măt bơngai Rơmâm, tru\h dang e\i 122 u\nh hnam kon pơle\i lơ\m pơle\i Le hlôi pơ jing pơle\i m^nh dơnơ\ng pơdơ\ng hnam m^nh an^h ‘lơ\ng hơ iă, đe\i u\nh hơyu\h te\h đak pơ tru\h ăn păng đe\i đak tơnglang. Vă je# 4km trong nơnăm lơ\m pơle\i đe\i ming man ‘lơ\ng lie\m; m^nh lăm ho\k mâm non păng m^nh lăm ho\k jăl kơ đe\h đe\i te\h đak tơ iung pơ jing ăn. Vă sơđơ\ng măh mai đak chă pơro tơruih ăn ‘long pơtăm, 2 pơnơ\t đak hlôi đe\i tơ iung pơ jing. Atu\m hăm hơgăt te\h chu\n na [a kông, kon pơle\i kơ pơle\i Le pơtăm đe\in hlo\h 36ha ksu, 20ha ‘long tơ [a\r. Kon pơle\i je\i hơdrin chă rong bơ\n kơpô, rơmo pơih trong rơvơn ăntơ jur dơnu\h kơ jăp ‘lơ\ng păng tơche\ng tru\h pơm pơdro\ng. Tơbăt găh tơ pl^h lơ\m cho\h jang sa kơ kon pơle\i oe\i lơm pơle\i Le, [ok A Do\i, Thôn trơng chơt hơ iă, tơroi tơbăt: “Tôch chơt hơ iă, mă blu\ng tơdrong cho\h jang sa kơ kon pơle\i băt pơtăm ksu, băt pơtăm ‘long sa ple\i. Jang chu\n na sơ\ tim mă băt dang e\i băt đ^ bơih. Băt chă cho\h, rơ uơ, băt re\i, pơtăm [a, băt ke\ch yoă, đe\i u\nh hnam jang sa đơ\ng 1 tru\h 3 tân [a”

Tơgop lơ\m ato\k tơ iung kơ bơngai Rơmâm kăl pơma tru\h tơdrong vang tơgop t^h tên đơ\ng kang [o#, [o# đo# kơđông ve\i lăng sơlam te\h đak hăm kang [o# ko\ng nhân Ko\ng ty 78- an^h jang kơ {o# đo#i jang mu\k drăm lơ\m tơring. Gơnơm đe\i “nơ\r pơma tơ ‘ngla jang hloi” đơ\ng no\h pơtho ăn kih thuơ\t păng tơgu\m ăn hơdre\ch ‘long pơtăm, yo\ng kon tơrong tơ pl^h ‘long pơtăm, kon tơrong, bơngai Rơmâm đe\i dơ\ng trong jang sa ato\k tơ iung mu\k drăm u\nh hnam. Gơnơm đơ\ng tơdrong lăng ba kơ jăp au, u\nh hnam ‘nho\ng A Be#u hlôi yak hlo\h dơnu\h hin rim sơnăm tăm kơ rach: “Sơ\ u\nh hnam nhôn dơnu\h, tr\h sơnăm 202 u\nh hnam nhôn hlôi yak hlo\h dơnu\h ‘no\h j^ gơnơm đơ\ng rim m^h ma [o# đo#i kơđông ve\i lăng sơlam te\h đak chă pơtho ăn, tơmơ\t kon jên răt ăn bơ\n hơdre\ch ‘long pơtăm g^t kăl, ‘long bri. Dang e\i, u\nh hnam nhôn hlôi đe\i 1ha ksu, tơ [a\r, [um [lang, mir kông, chu\n na vă u\nh hnam nhôn jang sa ato\k tơ iung mu\k drăm”

{o# đo#i ve\i lăng sơlam te\h đak pơtho kon pơle\i kơ pơle\i Le ve\i lăng ksu

Atu\m hăm tơdrong tơmơ\t jên jang ato\k tơ iung mu\k drăm, tơdrong er^h sa jo\h ayo\ jơhngơ\m đon kơ kon pơle\i bơngai Rơmâm je\i đe\i Đảng, Te\h đak păng rim an^h bơ\ jang lăng ba kơ jăp. Tru\h dang e\i, 100% đe hơ io\h lơ\m pơlei đe\i năm tơ\ hnam trương ho\k pơ hrăm. Kon pơle\i đe\i [ơk ăn kơtheh [ao hiêm y te# vă khăm ming hơmet j^ jăn. Gơnơm đe\i mơt le\ch hăm rim hơdrung anai lơ\m tơring, tơdrong io\k u\nh om hơgăm hlôi pă đe\i, măt bơngai roi năr roi lơ. Er^h sot jo# atu\m kơ bơngai Rơmam đơ\ng tim mă tru\h 60 sơnăm lơ\m sơnăm 2005 tru\h dang e\i hlôi đe\i to\k tru\h 65 sơnăm. Măt bơngai đơ\ng 300 ‘nu hlôi to\k tru\h 500 ‘nu. ‘Nho\ng Nguyễn Văn Them, kang [o# ve\i lăng joh ayo\ er^h sa tơring Măng Mrai, apu\ng Sa Thầy tơroi tơbăt:  “Hơdrung Rơ Mâm hre\i au hlôi ato\k tơ iung kơ tang [iơ\ bơih. Dôm tơdrong joăt joe ư\h kơ ‘lơ\ng hơ iă nhen chă j^ jăn le# tơ\ hnam chă roi tơbe\h ư\h kơ năm tơ\ [ok thây pơgang, mă le\i dang e\i pă đe\i bơih. Dôm tơdrong kơ\m kang kơnang gie\ng ‘lơ\ng hơ iă oe\i ve\i kơ jăp. Kon pơle\i hlôi băt chă jang chu\n na [a đak ư\h khan chă jang sa kơ d^h nhen sơ\ bơih mă le\i hlôi jang sa tơ che\ng tru\h tơdrong chă te\ch mơdro hloi”

Sơng Tết Nguyên đán Ất Mùi sơnăm au, bơngai Rơmâm lơ\m tơring Măng Mrai, apu\ng Sa Thầy, dêh char Kon Tum đe\i lơ tơdrong chơt hơ iă. Sơnăm au ki, lơ\m pơle\i đe\i dơ\ng lơ u\nh hnam jang sa io\k đe\i đơ\ng m^nh [ar tr^u j^t tr^u hlak jên năm tơ\ lơ. Hăm 5 u\nh hnam kon pơle\i ‘nao yak hlo\h dơnuh hin kơ jăp ‘lơ\ng, pơ đ^ pơle\i Le hre\i au lăp pă 12 u\nh hnam dơnu\h. Hăm tơdrong lăng ba kơ jăp đơ\ng Đảng, Te\h đak hăm khu\l kơdră che\p pơgơ\r dêh char Kon Tum, m^nh pơyan puih mak ‘nao hơnhăk ba tơdrong chơt hơ iă ‘nă hal, ph^ tơto\ dơno\ ‘lơ\ng dơ\ng kơ jăp tru\h hăm bơngai Rơmâm.

Bơngai tơblơ\ nơ\r: Amazưt