TƠDRONG KƠTƠ|NG ANG NĂR 30-5-2014

Kơtơ\ng ang lơ\m te\h đak:

1/ ‘Năr âu, Kuôk ho#i pơtoi ‘măng hop ako\m mă 7 hăm lơ tơdrong kăp g^t. Kiơ\ tơdrong pơkăp jang, pơgê âu, Kuôk ho#i tơmơ\ng kdră anih jang găh bngai tang măt ăn Kuôk ho#i Nguyễn Thị Nương đo\k tơbang chih ako\m kơluơ\t pơgơ\r jang kơ Kuôk ho#i (đei tơplih). Kdră anih jang Chih ako\m kơluơ\t kơ Kuôk ho#i Phan Trung Lý tơbang Tơchơ\t hơlen chiha ko\m kơluơ\t pơgơ\r jang kơ Kuôk ho#i (đei tơplih) păng Tơroi tơblang, chih hơmet kơluơ\t Haih kuan (đei tơplih). Khei năr oei lăi ăh pơgê, Kuôk ho#i pơma đam tơ\ hnam ako\m găh minh [ar tơdrong kăl oei đei nơ\r pơma phara băl kơ tơdrong chih ako\m kơluơ\t Haih kuan (đei tơplih). Kxơ\ âu, Kuôk ho#i drơ\ng nơ\r hơlen Tơchơ\t găh tơdrong chih ako\m kơluơ\t xkơ\t ăh xơnăm 2015, hơmet Tơdrong chih ako\m kơluơ\t xkơ\t jăl 13 păng xơnăm 2014 kơ Kuôk ho#i.

2/  Năr bre\i, năr 29/5, Dơno\ an^h tơm pơma tơbôl Việt Nam hăm Dơno\ an^h tơm pơma tơbôl Hàn Quốc vang che\p pơgơ\r Hop ako\m An^h mơdro sa Me Kông-Hàn Quốc ‘măng mă 2 tơ\ Hà Nội. Hăm anăn “Ato\k kơtang rim tơmam drăm te\ch măt-te\ch mơdro tơring Me Kông”, Hop ako\m an^h mơdro sa Me Kông-Hàn Quốc ‘măng mă au hlôi pơm ăn lăng ba kơ jăp đơ\ng rim an^h mơdro sa kơ Hàn Quốc păng rim te\h đak Me Kông. Iung pơma lơ\m hop ako\m, Kơ ie\ng Kơdră chă pơma tơbôl Việt Nam Bùi Thanh Sơn pơma hơdăh, hop ako\m đe\i pơgơ\r lơ\m khe\i ‘năr tôch g^t kăl. Sơnăm 2014 ‘no\h jing sơnăm mơ\t hơdoi Me Kông-Hàn Quốc păng je\i jing sơnăm mă blu\ng rim te\h đak Me Kông păng Hàn Quốc tơ iung pơ jing păng jang kiơ\ tơdrong vă jang iung jang Me Kông-Hàn Quốc, tơche\ng hơlau đe\i pơdrơ\ng kiơ\ lơ\m Hop ako\m Khu\l kơdră Me Kông-Hàn  Quốc, ‘măng mă 4 lơ\m khe\i 7 tơ\ Seoul. Tơdrong pơgơ\r Hop akp\m An^h mơdro sa Me Kông-Hàn Quốc ‘măng mă 2 ư\h khan vă tơbăt hơdăh ăn rim nơ\r pơkăp kơ Việt Nam hăm jang hơdoi tơring Me Kông-Hàn Quốc, mă le\i oe\i tơbăt hơdăh nơ\r pơma pơkăp đơ\ng Khu\l kơdră te\h đak Việt nam ato\k kơtang pơma dơnu\h, ato\k kơtang tơgoăt tơgoăl hăm tơdrong jang te\h đak tơmơ\t jên jang, pơ jing cham char rơvơn ăn rim an^h mơdro sa tơm tơgop lơ hlo\h dơ\ng lơ\m pơ tru\t ato\k kơtang đe\i jơne\i lơ\m tơgoăt tơgoăl d^h băl.

3/ Pơgê năr brei, tơ\ plei tơm Pleiku (Gia Lai), Anih tơm xkơ\t axong jang, anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai păng Anih mong jên apu\ng plenh teh (WB) pơgơ\r hop ako\m pơtơm tơdrong jang tơjur hin dơnuh tơ\ tơring Tây Nguyên (đei 6 dêh char axong jang noh Kon Tum, Gia Lai, Dak Lak, Dak Nông păng 2 dêh char tơring to\k bo\k noh Quảng Nam păng Quảng Ngãi). Kiơ\ xkơ\t hơlen đơ\ng bngai tang măt ăn Anih mong jên apu\ng plenh teh (WB), tơdrong tơjur hin dơnuh kơ lơ khul bngai kon kông lơ\m tơring Tây Nguyên oei adar pơtêng hăm tơdrong tơjur hin dơnuh atu\m kơ ja#p teh đak. Vă je# 74% ‘nu kon pơlei kon kông lơ\m tơring đei tơdrong erih tơ\ hơla xkơ\t hin dơnuh đơ\ng jơnu\m pơgơ\r teh đak, kxo# hơ ioh hiang hiơp păng hơke\ hơkong kơ tơring noh kdra#m hloh kơ ja#p teh đak, kxo# hơ ioh mơ\t ho\k jăl tiểu học duh to\ xe\t hloh. Yuơ noh, Tơdrong jang tơjur hin dơnuh tơ\ tơring Tây Nguyên mă anih mong jên apu\ng plenh teh jing anih jang tơgu\m 159 triu đôlar lơ\m kxo# jên 165 triu đôlar kơ tơdrong axong jang jing minh tơdrong jang vă tơbang tơdrong tơjur hin dơnuh đơ\ng jơnu\m pơgơ\r teh đak Việt Nam, tơroi tơnăp tơchơ\t jang hadoi đơ\ng Gru\p jang lơ\m Anih mong jên apu\ng plenh teh. Lơ\m noh, tơdrong tơm axong jang tơjur hin dơnuh ăn tơring pơxe\l păng rim gru\p bngai kon kông tơ\ tơring.

4/ Khu\l bơ\ jang Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơle\i dêh char Dak Lak kơ yuơ Kơdră che\p pơgơ\r Hoàng Trọng Hải pơm kơdră khu\l ‘nao năm dăr lăng m^nh [ar an^h tơmang pơ hiơ\ đe\i [ơm tru\h tơ iung pơ jing Tơdrong vă jang ato\k tơ iung tơmang pơ hiơ\ apu\ng Lak. Vă ato\k tơ iung tơmang pơ hiơ\ ‘moi kiơ\ tôm tơdrong, kơ jăp ‘lơ\ng păng jơne\i, au ki, Kơdră che\p pơgơ\r dêh char Dak Lăk hlôi athe\i apu\ng Lăk hro#ih pơ jing trong jang ato\k tơ iung tơmang pơ hiơ\ tru\h sơnăm 2020, lăng tru\h 2030. Hre\i au, tơring to\k bo\k dăr lăng an^h tơmang pơ hiơ\ păng tơle\ch jang tơ iung pơ jing m^nh [ar an^h jang nhen: hơnơ\ng tơmơ\t jên jang trong hnam; ato\k kơtang pơ tru\t jang, tơbăt tơmang pơ hiơ\, pơm tơle\ch tơmam drăm tơmam pơ hiơ\ kơ tơring păng rim trong jang vă yak tru\h sơnăm 2030, Lăk jing 1 lơ\m dôm an^h tơmang pơ hiơ\ cham char pơdơ\h pơde\\i kơ dêh char păng te\h đak.

5/ Đơ\ng xơnăm 2007 truh dang ei, hơgăt teh pơtăm [um [lang lơ\m ja#p dêh char Kon Tum ato\k hơnơ\ng, đơ\ng 35.000ha, truh xơnăm 2014 to\k truh je# 55.000ha. Blu\ng pơyan ‘mi, dang ei tơ\ minh [ar apu\ng xơlam teh nhen Đăk Glei, Sa Thầy, kon pơlei to\k bo\k hơmet pơchoh teh vă pơtăm [um [lang. Tơre\k hloh noh, tơ\ tơring ‘ngoaih kơ pơgar xkơ\t kơ teh đak noh Chư Mang Mrai (apu\ng Sa Thầy, dêh char Kon Tum), hơgăt [um [lang roi năr roi đei pơih xă. Adro# jo# tơ\ plei Bar Gok, xăh Sa Sơn (apu\ng Sa Thầy), lơ\m 153 unh hnam kon pơlei kon kông tơ\ âu, nhen le\ rim unh hnam pơtăm đơ\ng 1ha [um [lang to\k tơ\ kpal. Duh đơ\ng tơdrong mă âu hlôi pơjing tơdrong tơnap tih tên hăm tơdrong vei lăng bri tơ\ pơgar Chư Mang Mrai.

6/ Tơ\ pơle\i tơm Nha Trang, dêh char Khánh Hòa, Dơno\ an^h tơm ve\i lăng jang pơgang pơgơ\r Hop ako\m ‘măng mă 9 kơ tơdrong jang “Yak tru\h pơra\m ke\ pơlo\ le\ch đe” hăm đe\i vang năm đơ\ng 50 ‘nu bơngai jang khoa ho\k đơ\ng 9 te\h đak vang jang kiơ\ tơdrong jang au. Iung pơma lơ\m hop ako\m, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h tơm ve\i lăng jang pơgang Nguyễn Thanh Long, tơbăt: Tơ\ Việt Nam, pơrang j^ pơlo\ le\ch đe to\k bo\k jing tơdrong long t^h tên hăm an^h jang pơgang. Pơrang j^ au hơnơ\ng đe\i [o#h lơ\m sơnăm păng mă kăl pơrang kơtang lơ\m đơ\ng khe\i 7 tru\h khe\i 10; jo# hơto\ lơ\m m^nh sơnăm đe\i 100.000 ‘nu bơngai j^, lơ\m au đe\i 100 ‘nu bơngai lôch. Kơ yuơ lơ lo\h, Việt Nam lăng ba kơ jăp tru\h rim trong jang tang găn hơlau, tơ jră tang găn j^ pơlo\ le\ch đe đe\i jơne\i kơ jăp vă pơm tơ jur tơdrong tơpo\h j^ păng lôch răm kơ yuơ đơ\ng tơdrong j^ au pơm ăn.

7/ Anih jang atu\m Việt - Nga Vietsovpetro jing anih jang đei lơ bngai  pơm jang, hăm hloh 8.300 ‘nu bngai, lơ\m noh đei 80% to\k bo\k oei jang tơ\ dôm anih jang lơ\m đak dơx^. Hăm tơdrong mă Trung Quốc ‘măn glăi kmăi koer đak dâu Hải Dương 981 păng tơxu\l tơxa\l tơ\ tơring jang mu\k drăm kơ teh đak Việt Nam, Jơnu\m jang Đảng kơ anih jang atu\m Việt Nga Vietsovpetro hlôi tôm tơroi truh tôm kang [o#, đảng viên, athei lui kjăp hăm trong jang, oei xa đơ\ng Đảng, jơnu\m pơgơ\r teh đak Việt Nam lơ\m khei năr dang ei. Atu\m hăm noh, pơm kiơ\ nơ\r hơvơn đơ\ng Anih jang găh đak dâu hơyuh xoh kơ teh đak Việt Nam, anih jang atu\m Việt Nga – Vietsovpetro hlôi tơgop păng axong ăn khul Kanh sát hơlen đak dơx^ Việt Nam păng Khul hơlen jang rôp ka hơdang Việt Nam kxo# jên 2 tih hlj. 

8/ {lep lơ\m năr tơbăt 73 sơnăm năr tơ iung pơ jing Khu\l Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, 60 sơnăm năr pơ jing [a\o Thiếu niên Tiền phong, 57 sơnăm tơdrong rapor Tơdrong jo\h hơri Hơ io\h Radiô Nơ\r pơma Việt Nam, An^h mong jên ho\k pơ hrăm Vừ A Dính, {a\o Thiếu niên Tiền phong păng Gru\p rapor jo\h hơri-Kơtơ\ng ang-Pơchơt (VOV3), kơ Radiô Nơ\r pơma Việt Nam vang jang hơdoi pơgơ\r ‘măng pơlong “Hơ io\h jo\h hơri păng hơri tơdrong kră sơ\” sơnăm 2014. ‘Măng pơlong  “Hơ io\h jo\h hơri păng hơri tơdrong kră sơ\” sơnăm 2014 ‘măn ăn đe hơ io\h, ho\k tro đơ\ng 7 tru\h 15 sơnăm to\k bo\k oe\i vang pơ hrăm jo\h hơri tơ\ rim Hnam jo\h hơri hơ io\h rim kuân, apu\ng, dêh char, pơle\i tơm; rim Radiô rapor hơdăh rup dêh char, rim an^h bơ\ jang, hnam trương ho\k pơ hrăm lơ\m te\h đak. Vang năm pơlong, rim đe o\h gô chă jo\h hơri, re\h t^ng n^ng ch^ng klơk au to kră sơ\ hăm trong gơlong nhen: hơri m^nh ‘nu, hơri [ar ‘nu, hơri lơ bơngai, chă re\h dôm tơdra hơri au to kơ hơdre\ch hơdrung.

Kơtơ\ng ang tơ\ te\h đak đe:

1/ {ok Pho\ Tổng thư ký Liên hợp quốc pơgơ\r găh tơdrong jang ch^nh tr^ noh [ok Jeffrey Feltman ăn tơbăt, teh tôn pham le\ch xe\ch huăng tơ\ tơring hle\ch teh đak Ucraina to\k bo\k oei ato\k kơtang, pơm rơka hơbur ăn 2 păh. Tơroi hăm Anih jang vei xđơ\ng tơpôl ăh năr (28/5) lơ\m tơdrong hopa ko\m mă blu\ng kơ anih jang âu đơ\ng ro\ng kơ Ucraina pơgơ\r pôk rơih kdră teh đak, [ok tổ chức bầu cử Tổng thống, ông Feltman hơvơn tơpôl apu\ng plenh teh io\k tơdrong jơnei đơ\ng pôk rơih âu vă tơguăt păng tơgu\m ăn khei năr xđơ\ng rơngei, jơnap păng drơ\ng minh kơ teh đak Ucraina. {ok Jeffrey Feltman vih tơbăt nơ\r hơvơn đơ\ng [ok Tổng thư ký Ban Ki Moon ‘meh vă [ok kdră ‘nao đei jơnei kơ teh đak Ucraina noh [ok Petro Poroshenko gô pơm xđơ\ng tơdrong tơpôl lơ\m teh đak.

2/ Libăng ‘nao pơ tru\t apu\ng ple\nh te\h athe\i te\h đak Israel pơdơ\h hloi pơm glăi tơdrong pơm tơm kơ d^h kơ te\h đak Arập au. Nơ\r krao hơvơn au hlôi đe\i Kơdră chă pơma tơbôl Libăng [ok Gebran Bassil pơma tơle\ch lơ\m ‘măng pơma dơnu\h tơ\ Hop ako\m rim Khu\l kơdră chă pơma tơbôl kơ Khu\l ư\h tơgoăt tơgoăl (NAM) ‘măng mă 17 đe\i pơgơ\r tơ\ An^h tơm Algier kơ Algeri năr 28/5.Tơ\ Hop ako\m rim Kơdră chă pơma tơbôl kơ khu\l ư\h tơgoăt tơgoăl ‘măng mă 17, Kơdră chă pơma tơbôl Libăng pơma hơdăh, gô ư\h kơ đe\i rơnge\i hiôk hian tơdăh ư\h kơ đe\i jơhngơ\m đon ‘lơ\ng tơpăt păng ư\h kơ đe\i jơhngơ\m đon ‘lơ\ng tơpăt ayơ đe\i ge\i kơ jăp tơdăh đe\i tơdrong tơble\k d^h băl păng tơblăh pơje\i io\k.

3/ Khul linh teh đak Thái Lan ăh năr brei tơbang gô đei dôm trong jang kjăp hloh dơ\ng hăm dôm bngai ako\m pơm greo đơ\ng ro\ng kơ khul linh tơle\ch tơhuăng jơnu\m pơgơ\r teh đak ăh [lon adrol ky. Pơma lơ\m hop ako\m hla bar tơroi, pho\ kdră juăt rapor ăn khul linh Thái Lan noh Winthai Suvaree ăn tơbăt: "Nhôn gô đei trong jang tro\ [lep đơ\ng rơdu truh kơtang. ‘Ngoaih kơ noh, nhôn pơtơm pơma đam hăm bngai ako\m pơm greo vă ako\m tơdrong hlôh vao. Nhôn duh tang găn bngai pơm greo chă ako\m bôl lơ, mưh kăl noh gô yua trong kơtang hloh vă tơklăh rim bngai ako\m pơm greo".

4/ ‘Măng pôk rơ\ih Nghị viện Châu Âu (EP) au ki hlôi sơkơ\t hơdăh dơ\ng tơdrong g^t kăl kơ rim kon pơle\i Châu Âu. Trong gơlong [o#h hơdăh đe\i hơlen kiơ\ đơ\ng ‘măng pôk rơ\ih EP au ki [ônh [o\ đe\ch ‘no\h: hơmet pơ ‘lơ\ng jơhngơ\m đon lui kiơ\ đơ\ng kon pơle\i Châu Âu lơ\m rim tơdrong vă jang kơ Jơnu\m atu\m Châu Âu (EU). Dôm bơngai Châu Âu lui akhan, ‘măng tăh hla au m^nh nơ\r tơbăt hơdăh hăm rim an^h bơ\ jang kơ EU hơlen hơdăh. Ro\ năng ‘nau ‘măng pôk rơ\ih tuch luch kơ Châu Âu tơdăh ư\h kơ đe\i tơ pl^h. EU kăl iung jang hơbe\ch hơbal hlo\h dơ\ng lơ\m tơdrong vang mơ\t hơdoi jang mu\k drăm păng tơpôl, mă kăl ako\m lơ\m dôm tơdrong jang đe\i io\k yua kơ jăp vă jang kiơ\ io\k đe\i jơne\i kơ rim tơdrong vă jang hơdăh.

5/ Năr brei, lơ kon pơlei Ai Cập hlôi pơgơ\r xo\ng xa hơ iă kơ tơdrong đei jơnei hăm [ok Bộ trưởng xo xơ\ kơ anih linh vei xđơ\ng tơpôl Abdel Fattah El-Sisi, lơ\m tơdrong pôk rơih [ok kdră mă blu\ng đơ\ng ro\ng kơ ‘măng tơxu\l tơxa\l ch^nh tr^ ăh khei 7 xơnăm xơ\. Tơdrong đei jơnei đơ\ng pôk rơih tơ\ rim tơring kơ teh đak Ai Cập đei tơbang ăh ‘năr âu, hăm hloh 96% kxo# kph^u pôk đei jơnei ăn kơ [ok El Sisi. Kơtă đơ\ng ro\ng kơ tơdrong jơnei đei tơbang, dôm bngai tơgu\m [ok El Sisi tơ\ anih tơm Cairô hlôi pơnăh kmlă pơkao chơt hơ iă xo\ng xa. Đe xư jur tơ\ trong kpho# kơ vơih hla kơ, p^t keng gre hơyuh vă thơ thâu hơ iă hăm tơdrong jơnei kơ [ok El Sisi păng ‘meh vă đei tơdrong ‘lơ\ng hơ iă tơ\ anăp.