VOV4.Bahnar – Gie\ng âu ki, lơ\m tơ drong jang chih pơ jing luât, Kuo#k ho#i ‘măn jơ pơ ma nuh găh Luât tơ kêng sek duh (oei hơ met ming). Lơ tơ drong đei dôm bơ ngai tang măt pơ ma nuh nhen: An^h sek tơ lang ưh gơ\h pơ jăng plơ\ nơ\r athei sek tơ lang đơ\ng kon pơ lei yoa akhan tam mă đei luât vă sek; tơ drong jang đơ\ng An^h dăr hơ len kon pơ lei, drơ\ng nơ\r ăn tơ drong sek tơ lang dơ doă tơ\ ‘ngoăih kơ an^h sek tơ lang…

Pơ ma nuh lơ\m hop ako\m, lơ nơ\r lăp đon hăm tơ drong ‘nao tơ le\ch lơ\m Luât âu ‘no\h An^h sek tơ lang ưh gơ\h pơ jăng plơ\ nơ\r athei sek tơ lang đơ\ng kon pơ lei yoa akhan tam mă đei luât vă sek. Dôm nơ\r pơ ma akhan, tơ drong pơih xă tơ drong gơ\h sek tơ lang đơ\ng an^h sek tơ lang kon pơ lei ‘no\h j^ hơ yak to\k g^t kăl lơ\m tơ drong pơ jing Te\h đak che\p kơ\l pơ gơ\r kiơ\ khôi luât tơ\ te\h đak bơ\n, lăp hăm tơ drong tơ chơ\t đơ\ng khôi luât tơm sơ năm 2013 găh tơ drong bơ\ jang đơ\ng An^h sek tơ lang kon pơ lei “an^h sek tơ lang kơ te\h đak Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bơ\ jang găh tơ drong jang tư phap”.

Kiơ\ bơ ngai tang măt Trần Ngọc Vinh, khul Hải Phòng, tơ drong tơ chơ\t âu tơ [ôh trong vă dôm khôi luât nai lăng kiơ\ tơ le\ch trong sek vă vei lăng ‘lơ\ng tơ drong tro\, tơ drong gơ\h pơm kơ kon bơ ngai, gơ\h pơm đơ\ng kon pơ lei păng tơ drong đei yoa tro\ luât đơ\ng khul gru\p, rim bơ ngai. Bơ ngai tang măt Trần Ngọc Vinh pơ ma:

“Găh tơ drong tơ blang hơ dăh kơ te\h đak hăm khul kơ dră che\p kơ\l pơ gơ\r păng khôi luât ‘no\h vă hơ met pơ ‘lơ\ng tơ drong pơ vei lơ\m tơ pôl, vei kơ jăp tơ drong tro\, mă lei yoa dôm tơ drong pơ vei mu\k drăm tơ pôl hơ nơ\ng dăr tơ plih, roi to\k kơ na [ât lăp khôi luât asong druh kiơ\ mă tom vă hơ met ming dôm tơ drong pơ vei mu\k drăm tơ pôl ‘nao đei, kơ plăh âu tơ drong ‘nâu găh te\h đak jang, ưh kơ s^ tu\n ăn kon pơ lei păng pơ ma akhan yoa tam đei luât vă sek kơ na pơ jăng ưh chu sek tơ lang tơ drong yoch sek duh.”

Lăp đon tơ drong ‘nâu mă lei bơ ngai tang măt Trần Đình Nhã, khul Thừa Thiên Huế oei tơ tăm: An^h sek tơ lang ưh gơ\h pơ jăng ‘no\h vă sek tơ lang thoi yơ? ‘Nâu j^ tơ drong athei set hơ len mă bre\. Bơ ngai tang măt Vũ Xuân Trường, khul Nam Định đei nơ\r pơ ma: lơ\m 4 tơ drong tơm vă sek tơ lang mưh ưh tam đei luât vă sek kiơ\ ‘no\h [ok lăp lăp đon hăm tơ drong sek ‘moi kiơ\ luât păng phak kiơ\ luât đe\ch. Oei tơ drong tơ mât yoa tơ drong juăt păng tơ drong tro\ hơ to\ hơ nơ\ng, bơ ngai tang măt Vũ Xuân Trường athei, kăl chih tơ le\ch hơ dăh păng đei nơ\r tơ chơ\t rơ đăh ‘mơ\i vă gơ\h pơ kăp:

 “Găh tơ drong juăt ‘no\h đei lơ tơ drong juăt pha ra băl, bơ ngai hlôh păng tơ mât yoa tơ drong juăt đơ\ng kơ dră pơ gơ\r sek tơ lang ku\m hlôh pha ra băl ‘năi. Yoa thoi no\h, athei chih hơ dăh [iơ\, mă kơ jăp [iơ\, tơ mât yoa tơ drong juăt yơ vă huei đei pha ra băl lơ\m tơ drong hlôh vao păng jang kiơ\. Găh tơ drong tro\, hơ to\ hơ nơ\ng ku\m pha ra băl ‘năi kiơ\ đon tơ che\ng kơ dih, ưh đei lei lăi băl. Rim kăn [o# mưh tơ mât yoa ku\m đei đon tơ che\ng pha ra băl găh tơ drong tro\, hơ to\ hơ nơ\ng”.

Hăm tơ drong jang đơ\ng An^h dăr hơ len kon pơ lei, Luât hơ nơ\ng pơ jao ăn An^h dăr hơ len bơ\ jang tơ drong jang đơ\ng an^h tơ kêng tơ hlâu. Dôm bơ ngai tang măt Huỳnh Nghĩa (khul Đà Nằng), Nguyễn Bá Thuyền (khul Lâm Đồng) păng Trần Tiến Dũng (khul Hà Tĩnh) akhan: hăm tơ drong jang âu ăn [ôh tơ drong jang, an^h dơ\ng đơ\ng An^h dăr hơ len kon pơ lei pha hăm an^h jang pơm “bơ ngai vang tơ kêng”. Yoa thoi no\h, tơ drong chih An^h dăr hơ len kon pơ lei j^ an^h tơ kêng tơ hlâu sư tro\ [iơ\. Găh no\h dơ\ng, athei tơ che\ng hơ len mă tôm găh tơ drong gơ\h jang đơ\ng An^h dăr hơ len. Bơ ngai tang măt Trần Tiến Dũng, khul Hà Tĩnh athei:

 “Inh ‘me\h bơ\n hơ nơ\ng tơ che\ng hơ len mă tôm tơ drong gơ\h jang đơ\ng An^h dăr hơ len hăm tơ drong jang đơ\ng pơ gơ\r dăr hơ len păng tơ drong gơ\h jang đơ\ng An^h dăr hơ len hăm tơ drong jang tơ kêng tơ hlâu kiơ\ đơ\ng 1 lơ\m 2 an^h jang ku\m hăm an^h sek tơ lang ‘no\h j^ an^h dơ\ng tang ăn tơ drong che\p kơ\l pơ gơ\r te\h đak, bơ\ jang tơ drong che\p kơ\l đơ\ng te\h đak lơ\m tơ drong tơ kêng sek phak. Đei thoi no\h na gơ\h bơ\ jang ‘lơ\ng păng đei yoa tơ drong jang ‘no\h”.

Găh tơ drong drơ\ng nơ\r ăn sek tơ lang ke\h tơ\ ‘ngoăih kơ an^h sek tơ lang, lơ nơ\r lăp đon hăm tơ drong ‘nâu đei chih lơ\m Luât tơ kêng sek dug (oei hơ met ming). Tơ drong ‘nâu lăp hăm trong jang hơ met ming Tư phap ‘no\h pơ lung sek tơ lang kiơ\ đơ\ng kơ dranh pơ ma nuh, an^h sek tơ lang tơ gu\m pơm hla ar tơ chơ\t mưh sek tơ lang ke\h tơ drong tơ gar băl ‘no\h. Tơ drong ‘nâu ku\m lăp hăm đon ‘me\h vă đơ\ng bơ ngai tơ gar băl, vang tơ iung tơ drong jang sek tơ lang kơ tă tơ\ tơ ring, pơm tơ jur [iơ\ tơ drong tơ kêng athei an^h jang kơ pal sek ăn. Mă lei, bơ ngai tang măt, Đặng Công Lý, khul Bình Định athei chih mă hơ dăh dôm trong sek tơ lang thoi yơ đei An^h sek tơ lang drơ\ng nơ\r păng chih hơ dăh trong pơm hla ar, tơ drong s^t đơ\ng hla ar tơ chơ\t sek tơ lang đei:

            “An^h sek tơ lang set lăng chih tơ băt tơ drong sek tơ lang đei dôm tơ drong ‘ngoăih kơ an^h sek tơ lang, đơ\ng dôm an^h jang, khul gru\p, rim bơ ngai yoa bơ ngai gơ\h pơm kơ dranh io\k sek kiơ\ tơ drong tơ chơ\t đơ\ng luât, pơ gơ\r sek tơ lang dơ doă. Mưh set hơ len dôm tơ drong tơ chơ\t ăn dôm tơ drong sek tơ lang đei tơ\ ‘ngoăih kơ an^h sek tơ lang, an^h sek tơ lang kon pơ lei athei lăng kiơ\ dôm tơ drong tơ chơ\t chih tơ\ păng 416, ‘ngoăi kơ ‘no\h tơ drong sek tơ lang đei gô đei an^h sek tơ lang chih tơ le\ch nơ\r tơ chơ\t păng an^h jang kơ pal năng nhen thoi tơ drong tơ chơ\t sek tơ lang đang tơ drong yoch sek duh vă pơm kiơ\.”

Tơ gop nơ\r ăn Luât tơ kêng sek duh (oei hơ met ming), lơ bơ ngai drơ\ng nơ\r păng athei chih hơ dăh trong pơ jăh băl lơ\m tơ drong tơ kêng sek duh mưh pơ gơ\r sek tơ lang hơ lơ\k dơ\ng tơ\ dôm an^h kơ pal. Lơ\m tơ drong sek tơ lang, rim hla ar chih, tơ mam đei [ơm truh athei set hơ len mă tôm, tơ păt ‘lơ\ng, ưh kơ ôn kiơ. An^h sek tơ lang pơ gơ\r sek, apinh hơ len dôm tơ drong tam mă rơ đăh păng lăng kiơ\ dôm nơ\r pơ ma vă tơ le\ch nơ\r tơ chơ\t mă hơ tuch.

Luât tơ kêng sek duh (oei hơ met ming) đei 10 jăl, 41 chăl, 509 păng đei pơ ma nuh tôch hơ len lơ\m hop ako\m mă 9. Tơ che\ng adrol, Kuo#k ho#i vă pơ drơ\ng nơ\r ăn Luât tơ kêng sek duh lơ\m ‘măng hop ako\m âu.

Dơ\ng: Tơ blơ\