VOV4.Bahnar - {ok Hnhơt, kră pơ lei Plei Piơm, thị trấn Đak Đoa, de#h char Gia Lai, sơ năm ‘nâu đ^ hlo\h 80 sơ năm ‘no\h j^ [ơ\r hon đon tai lơ\m tơ drong jang xek tơ lang kơ na đei kon pơ lei lui yom, pôk pơm kră pơ lei dôm j^t sơ năm kơ âu. Hăm đon tơ năp, gơ\h pơ ma lơ nơ\r kon kông Tây Nguyên [ok xek đei lơ tơ drong t^h ie\ ăn kơ kon pơ lei pơ la, tơ gu\m ăn pơ lei pơ la vei kơ jăp tơ drong tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon, oei kơ d^h kâu [ok ‘no\h hơ nơ\ng đei kon pơ lei chu yom.

Lơ\m dôm j^t sơ năm đei kon pơ lei pôk pơm kră pơ lei, [ok Hnhơt tơ\ Plei Piơm, thị trấn Đak Đoa hlôi xek tơ lang, hơ met pơ ‘lơ\ng kơ hre\ng tơ drong t^h ie\ lơ\m pơ lei, ‘ngoăih kơ xăh, apu\ng đơ\ng tơ drong ư\h kơ lăp băl lơ\m u\nh hnam, tru\h tơ drong tơ gar băl te\h, pơ lôch bơ ngai yua đơ\ng jâu deng, mơ lai…[ok adoi jang đang sơ nong jang đơ\ng bơ ngai vei lăng tơ drong pơ lei.   

{o#h hơ dăh nhen tơ drong tơ dăm Bahnar păng Jarai tơ\ Plei Piơm păng Plei Thung Dôr, xăh An Phú, pơ lei tơm Pleiku, de#h char Gia Lai yua kơ pơ ma tơ ble\k băl hlôi pơm ăn lôch bơ ngai lơ\m sơ năm 2009. Dôm năr blu\ng đei [o#h pơ lôch bơ ngai, [ơ\t an^h jang kơ pal to\k bo\k dăr hơ len vă tơ kêng yoch, tơ drong tơ ‘mong tơ ble\k đơ\ng tơ dăm 2 pơ lei tôch kơ hret. Hli kơ 2 păh tơ tre\n băl, prăt măng prăt năr [ok ku\m hăm kang [o# pơ lei kơ dâu v^h vơ\t, ‘ma ‘ngieo chă trong hơ met pơ ‘lơ\ng ding rim tơ drong đei sơ đơ\ng ‘mơ\i.

Gle\h hrat ‘no\h thoi no\h mă lei “tơ mam hơ păh” ‘no\h io\k đei 1 ‘măng xek tơ lang ke\h đang lăp 2,3 hre\ng rơ bâu hlak jên, dăh mă lăp “ 1 tơ drô ge, 1 pôm ie\r”, [ơ\p lăp, lăp tơ tap ti đơ\ng kon pơ lei ‘măn ăn kơ [ok đe\ch! Mă lei [ok tôch kơ chhôk hơ iă lăp đon yua kơ “ Hlôi hơ nhăk ăn tơ drong ‘lơ\ng, tơ drong 1 jơ hngơ\m đon ăn kơ kon pơ lei”. {ok Hnhơt pơ ma: “ Tơ drong xek tơ lang tơ\ rim pơ lei pơ la ư\h kơ đei pơ kue\l jên kiơ o#h. Tơ drong g^t kăl ‘no\h j^ tơ gu\m tơ gu\m hăm kơ rim ‘nu tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon, tơ gu\m băl, ư\h kơ che re băl. Đ^ đăng tơ drong ư\h kơ lăp băl t^h ie\ tơ\ plei Jarai, Bahnar dăh mă Sơ dang mư\h đei kon pơ lei gơ nang ^nh adoi năm xek tơ lang, ^nh ư\h kơ hơ gei kiơ o#h mă lei yua kơ kon pơ lei lui yom, tơ chă tru\h athei hơ drin, ư\h kơ je# plei hơ tăih, plei je#, tơ\ Mang Yang dăh mă Đức Cơ, ‘mi to\ ku\m ư\h kơ ‘nhoen, ^nh adoi năm xek lang mư\h kon pơ lei kăl…”

Hơ drin đ^ jơ hngơ\m hăm đon tơ che\ng tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon đ^ đăng kon pơ lei, kơ na [ơ\t khu\l Fulro ar^h sa tơ\ te\h đak đe chă tơ roi kư\ kă, pơ ma kơ ne# kơ Đảng, te\h đak, pơ tru\t kon pơ lei iung jreo vă pơm tơ klăh gru\p tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon hơ dre\ch hơ dru\ng [ok Hnhơt tôch kơ lăp đon. Kơ tă tơ\ Plei Piơm kơ [ok ku\m đei 1,2 ‘nu bơ ngai [ônh kơ lui, hlôi mơ\ng kiơ\ nơ\r pơ hlu\ đơ\ng bơ ngai kơ ne# pơm ư\h kơ 1 jơ hngơ\m đon.

Hăm dôm trong hlo#h vao g^t kăl đei ‘moi kiơ\ lơ\m tơ drong ar^h sa, [ok hlôi năm tơ\ rim hnam tơ blang hơ dăh, pơ tho tơ [o#h dôm tơ drong hơ iă, tơ drong [lep ăn kơ kon pơ lei, pơ tho akhan kơ kon pơ lei ‘ne\ mơ\ng, ‘ne\ kơ lui, ‘ne\ kơ kơ pơm kiơ\ nơ\r bơ ngai kơ ne# pơ hlu\ pơ hlôm, pơ tru\t; ‘ne\ kơ pơm dôm tơ drong glăi hăm khôi luơ\t, đei glăi hăm Đảng, hăm te\h đak. Hơ dai hăm ‘no\h, tơ roi tơ băt tơ gu\m ăn kơ kon pơ lei hlo#h hơ dăh rim trong jang đơ\ng Đảng, te\h đak. {ok Hnhơt tơ roi tơ băt: “ Plei Piơm đei lơ hơ dre\ch hơ dru\ng vang ar^h sa hơ dai, bơ ngai Bahnar, Jarai đei, yuăn đei… Kon pơ lei ku\m kiơ\ lơ lui pha ra băl nhen: Lui Tin lanh, Ko\ng ya\o păng hmă ku\m đei kơ l^h thoi no\h athei vei kơ jăp tơ drong tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon, ư\ưh kơ che re băl. Sơ\ bơ ngai kơ ne# tơ chă trong pơ hlu\ pơ hlôm  kon pơ lei kiơ\ Ksor Kơk phă te\h đak pơm ư\h kơ sơ đơ\ng, ^nh hlôi pơ tho akhan kơ kon pơ lei ‘ne\ kơ lui nơ\r bơ ngai kơ ne#, athei tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon kiơ\ Đảng, [ok Hồ păng đei kon pơ lei mơ\ng kiơ\. Dang ei ư\h pă đei bu kiơ\ nơ\r bơ ngai kơ ne# dơ\ng bơ\ih. Tơ drong ar^h sa kơ kon pơ lei ku\m đ^ tơ pl^h, đ^ đăng pơ lei bu bu ku\m đei gre hon đa, gre ko\ng no\ng, hnam man kơ jăp, rơ go\h ‘lơ\ng….”

Mă đơ\ng dang ei sơ năm đ^ kră, jơ hngơ\m jăn pă gan jăng pă ăn [ok Hnhơt tru\h kiơ\ năm xek tơ lang tơ\ rim apu\ng Đak Đoa, Mang Yang, Đức Cơ… nhen hơ drol sơ\ bơ\ih, mă lei [ok oei tơ che\ng akhan “ kră ‘no\h bơ\ jang ‘mơ\ng kiơ\ kơ jơ hngơ\m ko\h, athei đei đon păng băt kơ d^h hăm pơ lei pơ la”, kơ l^h thoi no\h [ok oei đei măt mư\h kon pơ lei chă gơ nang. Hăm kon pơ lei Đak Đoa, đei đăi [ok kră pơ lei tôch kơ hơ drin, pơ năm, pơ hăl, hơ gei ‘no\h j^ 1 tơ drong tôch kơ chhôk hơ iă. {ok Chưm tơ\ thị trấn Đak Đoa, apu\ng Đak Đoa, de#h char Gia Lai, chhôk hơ iă pơ ma: “ {ok Hnhơt hơ gei de#h! Pơ ma klo\h kle\ch lơ nơ\r dơ\ng. Mư\h xek tơ lang ăn kơ bơ ngai Jarai ‘no\h pơ ma nơ\r Jarai, xek tơ lang ăn kơ bơ ngai Bahnar ‘no\h pơ ma nơ\r Bahnar…Đơ\ng sơ\ tru\h dang ei rim tơ drong t^h ie\ lơ\m pơ lei, dăh mă tơ\ rim plei nai đei ư\h kơ lăp băl ‘no\h adoi athei [ok chă xek tơ lang nga\l. {ok xek tơ lang tôch kơ hơ gei, bu bu ku\m lui yom kơ [ok”.

Hăm [ok Hnhơt, kră pơ lei hơ gei tơ\ plei Piơm, thị trấn Đak Đoa, apu\ng Đak Đoa, de#h char Gia Lai tơ drong dơ\ng lăng kon pơ lei ar^h sa tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon, ph^ tơ no\, hiôk hian rơ nu\k rơ noa, ư\h kơ pơm tơ drong glăi ‘no\h j^ 1 tơ drong chơt hơ iă t^h hlo\h. Dôm tơ drong vang tơ gop đơ\ng [ok ăn tơ drong tơ goăt 1 jơ hngơ\m đon hơ dre\ch hơ dru\ng ku\m nhen tơ drong jang xek tơ lang tơ\ tơ ring hlôi đei rim kơ dră tơ ring ch^h răk păng pôk hơ păh bằng khen, hla ar pơ ư… {ok Hnhơt tơ găl ‘no\h j^ bơ ngai kră tơm, j^ an^h gơ nang jơ hngơ\m đon kơ jăp đơ\ng kon pơ lei Bahnar, Jarai tơ\ tơ ring

                                                                                           Thuem tơ blơ\