VOV4.Bahnar – Pho\ng ya, ưh kơ ‘lơ\ng ‘no\h j^ đon pơ ngơ\t tôch dêh hăm kon pơ lei jang chu\n mir. Ưh lăp pơm hiong răm mu\k drăm, pho\ng ya oei pơ răm đunh, pơm ăn pơ gar ‘long jing kơ ne#, [ât lăp ưh đei xa kiơ mă đơ\ng hu\t ko\ng jang vei rong tôch dêh ră. Tơ drong pho\ng ya tơ\ Dak Lak oei pơm ăn kon pơ lei tôch pơ ngơ\t păng pơm mơ mat tat mưh sek tơ lang đơ\ng an^h jang kơ pal:

U|nh hnam [ok Đào Trọng Tài tơ\ plei Tân Lập 2, xăh Pơng Drang, apu\ng Krông Buk, dêh char Dak Lak đei 3 ha che\h phe pơ tăm đơ\ng sơ năm 1992. Đunh kơ âu 3 sơ năm,[ôh pơ gar che\h phe tôch plei, hli ưh măh mơ\r, [ok Tài năm răt pho\ng săy thim. Đei tơ bang akhan, pho\ng ‘nao tôch lăp hăm che\h phe, (ưh đei pơ klem kơ mak kiơ), [ok răt săy ăn pơ gar ‘long. {ok tơ roi, [ât ‘nao săy, [ôh pho\ng đei găr, kơ mâu kơ kok, săy tơ\ te\h truh 1 puăt khei đơ\ng ro\ng oei ưh kơ hach. M^nh khei ‘năr đơ\ng ro\ng ‘long che\h phe jing kră krut, plei hơ lu\ng tôch lơ. Pơ yan phe\ sơ năm ‘no\h păng dôm sơ năm đơ\ng ro\ng plei che\h phe lăp 1 puăt đe\ch, [ât lăp đei tơm vă jô kro, hiong kơ băt dôm yơ ko\ng, jên hơ met. {ok Đào Trọng Tài kơ hiôk jơ hngâm pơ ma: “Mưh pho\ng ya bơih ‘no\h sư ưh lăp pơm ưh ‘lơ\ng truh plei pơ yan ‘no\h đe\ch mă oei pơ răm truh dôm pơ yan đơ\ng ro\ng dơ\ng. Đang kơ ‘no\h j^ pơ gang ya, pơ tih gia nhen pơ gang sơ drông, dang ei ba le\ch tơ\ an^h đe te\ch, đe pơ ma thoi yơ bơ\n răt thoi ei, răt pruih ưh s^t ‘no\h răt pơ gang nai dơ\ng. ‘No\h j^ dôm tơ drong tôch hơ mơt lơ\m tơ drong jang xa, rei pơ tăm ‘long. Hrei ‘nâu tơ\ dôm an^h đei te\h đak vei kơ jăp đe tơ tă chă trong te\ch ôn tơ\ tơ ring atăih yăih, chă hơ le\nh pơ lei tơ\ âu yoa đe ưh kơ băt. Đơ\ng no\h athei Đảng, te\h đak đei trong sek tơ lang ‘lơ\ng tơ drong ‘nâu.”

Ưh lăp hơ dro# hnam [ok Tài đe\ch, lơ kon pơ lei tơ\ Dak Lak, mă loi j^ kon pơ lei tơ\ tơ ring atăih yăih ku\m răt [ơm pho\ng ya, pho\ng kơ ne# ‘năi. Kiơ\ an^h vei lăng te\ch tơ mam, An^h tơm vei lăng jang kơ măy, te\ch mơ dro dêh char Dak Lak, lơ\m sơ năm 2015, kiơ\ đơ\ng pơ gơ\r dăr lăng tơ\ 95 an^h te\ch mơ dro ‘no\h sek tơ lang đei 50 tơ drong glăi yoa pơm tơ le\ch, te\ch mơ dro pho\ng ya, pho\ng ưh ‘lơ\ng; sek phak vă je# 1 ti 400 triu hlak jên. Mă lei mă tơ pă, kơ so# tơ drong glăi oei lơ hlo\h dơ\ng, kơ lih yoa tơ drong jang hơ doi oei mơ mat tat đơ\ng dôm an^h jang kơ pal kơ na tơ drong hơ len năng, sek tơ lang pho\ng ya tam gan đei yoa ‘lơ\ng. {ok Trương Văn Nhương, Pho\ kơ dră Anih vei lăng te\ch tơ mam ăn tơ băt: “Lơ\m tơ drong jang dăr lăng tơ\ an^h te\ch pho\ng ‘no\h vă băt pho\ng ya dăh mă pho\ng ưh ‘lơ\ng ‘no\h athei chup io\k pho\ng vă hơ len năng ‘mơ\i, mă lei hrei ‘nâu ưh tam đei bơ ngai gơ\h io\k set hơ len pho\ng kiơ\ tơ drong tơ chơ\t kơ na tôch mơ mat vă gơ\h chă [ôh tơ tom păng sek tơ lang tro\ luât”.

Kiơ\ tơ drong jo# pơ hlom, rim sơ năm dêh char Dak Lak kăl đei 1 triu tân pho\ng rim kơ loăi vă săy ăn ‘long pơ tăm. Yoa tơ drong kăl đei pho\ng lơ, kơ na đe te\ch lơ kơ loăi pho\ng ăn lơ kơ loăi ‘long, pho\ng săy kiơ\ khei ‘năr ‘long chăt blu\h. Tơ\ hơ năp tơ drong ‘nâu, ku\m hăm lơ nơ\r tơ roi găh pho\ng ya, kon pơ lei oei tôch tơ tăm, ưh băt pho\ng yơ ‘lơ\ng păng lăp hăm pơ gar ‘long kơ dih. {ok Trần Hữu Quang, tơ\ thôn 3, xăh Ea Bhôk, apu\ng Cư Kuin, dêh char Dak Lak pơ tăm hlo\h 1,2 ha tiu. Hăm pơ gar âu, rim sơ năm [ok kăl đei pho\ng păng pơ gang pruih tôch lơ. Yoa thoi no\h, [ok Quang tôch pơ ngơ\t mưh năm răt pho\ng păng pơ gang vă yoa. {ok Trần Hữu Quang pơ ma: “Dang ei pơ gang hăm pho\ng đe te\ch lơ kơ loăi dêh, ưh kơ băt kơ loăi pho\ng yơ ‘lơ\ng tơ pă vă răt io\k, lơ kơ loăi pho\ng ưh kơ băt sư ‘lơ\ng thoi yơ. Kơ na hơ pơi ‘me\h An^h tơm vei lăng cho\h jang xa păng ato\k tơ iung tơ ring tơ rang tơ roi ăn kon pơ lei băt dôm kơ loăi pho\ng ‘no\h hăm ‘lơ\ng ưh vă đei jang gơ\h đei yoa ‘lơ\ng. Hăm pơ gang sơ drông ku\m thoi no\h bơ\n. Hrei ‘nâu đe te\ch lơ dêh.”

Ku\m đei đon pơ ngơ\t nhen [ok Quang, yă Nguyễn Thị Nhung, tơ\ plei Ea Bhôk, xăh Ea Bhôk, apu\ng Cư Kuin, dêh char Dak Lak pơ ma: “Hơ pơi ‘me\h đơ\ng kon pơ lei ‘no\h pơm thoi yơ đei tơ mam tơ pă, ‘lơ\ng. Dang ei pho\ng ya tôch lơ, đe te\ch lơ kơ loăi pho\ng mă kon pơ lei ưh kơ băt pho\ng yơ tuh, pruih sư đei yoa. Dôm bơ ngai jang khoa ho\k athei jur lăng năng mă tro\ tơ drong j^ kiơ vă gơ\h hơ met ‘lơ\ng”.

Tơ drong hơ pơi ‘me\h đơ\ng kon pơ lei âu tôch tơ găl. Vă jang đei tơ drong ‘no\h, khul kơ dră tơ ring păng rim an^h jang kơ pal đei [ơm truh athei vang jang mă tơ năp păng đei trong vei lăng kơ jăp hlo\h dơ\ng, tơ gu\m ăn kon pơ lei huei pu\ răm yoa đơ\ng săy [ơm pho\ng ya, pho\ng ưh kơ ‘lơ\ng.

H’Xíu H’Mok: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\