Tơ drong krê pơ ngơ\t đơ\ng Hnam kơ măy u\nh điên: Truh pơ yan đei dơ\ng

            Pơyan ‘mi kial hơbu\t hơbông đak lip sơnăm 2013, lơ hnam kmăi đak tơle\ch u\nh hơyu\h tơ\ Tơring To\k bo\k păng Tây Nguyên hrơ\p m^nh ‘măng pơcho\h đak pơm pơ răm kơtang găh bơngai păng mu\k drăm. Hơdro# tơ\ Tây Nguyên, tơdrong chă pơcho\h đak tơ\ hnam ikmăi đak tơle\ch u\nh hơyu\h An Khê – Kang Nak lơ\m pơyan ‘mi hơbu\t hơbông [ơ\t ‘măng kial hơbu\t kơso# 15 hlôi pơm pơra\m kơtang ăn kon pơle\i oe\i tơ\ pơbăh đak kroong P. Sơnăm au, pơyan ‘mi hlôi tru\h, mă le\i tơdrong ve\i lăng hnam kmăi đak tơle\ch u\nh hơyu\h pơcho\h đak oe\i đe\i lơ tơdrong kăl vă chă pơma pơm ăn kon pơle\i oe\i tơ\ tơring pơbăh đak to\k bo\k tơtăm hlo\h dơ\ng.

Lơ\m ‘măng ‘mi tih yoa đơ\ng ‘mi kial kơ so# 15 sơ năm 2013, th^ xăh An Khê j^ 1 lơ\m 2 tơ ring lơ\m dêh char Gia Lai hiong răm lơ hlo\h yoa đơ\ng Hnam kơ măy u\nh điên An Khê – Kang nak pơ cho\h hut đak. Đak tih truh ưh kơ tom băt, pơm ăn đak lâp hlo\h 140 to\ hnam, lơ tơ mam drăm, phe [a tơ mam xa kơ kon pơ lei đak hoch pơ đ^. Dang 900 to\ kơ pô, rơ mo, nhu\ng ie\r ku\m hăm pơ gar pơ tăm ‘long, ‘nhot xa răm kơ đak lâp tơ jro\h. Lơ dơ nâu đak tơ\ th^ xăh pơ chăh păng hơ lih. Ako\m đ^ đăng hiong răm to\k hlo\h 13 ty hlak jên.

Tơ drong pơm ăn kơ hre\ng ‘nu kon pơ lei ku\m nhen Khul kơ dră th^ xăh An Khê ble\k jơ hngâm ‘no\h j^ tơ drong jang ưh tơ năp đơ\ng Hnam kơ măy u\nh điên An Khê – Kang nak mưh pơ cho\h đak mă lei ưh đei tơ roi ăn tơ ring băt hrôih. Tơ to\ đon hlo\h dơ\ng ‘no\h j^, tơ ring ưh kơ băt hnam kơ măy pơ cho\h hut đak dôm yơ ‘năi. {ok Nguyễn Công Tuấn, Pho\ kơ dră An^h vei lăng jang mu\k drăm – lăm jang, trong nơ năm th^ xăh An Khê tơ roi:“Tơ drong pơ cho\h đak xơ năm âu ki đei lơ tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng., Mă 1, đe ư\h kơ pơ jing la kak tơ ring đak lơ\p. Ưh kơ đei la kak ‘no\, mư\h đei [o#h pơ cho\h đak nhen âu ki đak lơ\p an^h hơ yơ ‘no\h kon pơ lei ư\h kơ băt vă kơ dâu o#h. ‘No\h j^ tơ drong mă tru\h dang ei An^h vei lăng hnam kơ măy u\nh điên 7 oei tam mă jang đei. 1 hnam kơ măy u\nh điên tôch kơ t^h, đei tơ drong xar bar dahư mă pơ cho\h đak ‘no\h j^ tơ\ pơ băh ư\h kơ băt ôn tơ\ yơ. Mă 2, lơ\m khei ‘năr ‘mi đak t^h ‘no\h ư\h kơ tơ roi tơ băt pơ cho\h đak tôch kơ mơ mat, an^h pơ gơ\r jang ‘nâu ư\h kơ ke\ vă tơ roi tơ batư tơ tom tru\h tơ\ xăh, phường, đang kơ ‘no\h xăh, phường tơ roi tru\h tơ\ kon pơ lei va ưkơ batư tơ drong”. 

            Ku\m kơ l^h đơ\ng tơ roi tơ băt pơ cho\h đak đơ\ng hnam kơ măy u\nh điên An Khê – Kang nak ưh kơ tơ tom, ư\h kơ [lep tơ drong jang păng ư\h kơ đei kiơ vei lăng đei tơ drong tơ păt hlôi pơm ăn lơ tơ ring tơ ter kiơ\ đak krong Pa tơ\ găh pơ băh ch^u hiong răm kơ tang. {ok Ksor Pớ, Kơ dră jơ nu\m vei lanưg kon pơ lei apu\ng Krông Pa, akhan hnam kơ măy u\nh điên An Khê – Kang nak pơ cho\h đak ‘no\h j^ tơ drong tơm g^t kăl pơm ăn hơ to\k tơ drong hiong răm tơ\ tơ ring:“Io\k đơ\ng đei hnam kơ măy u\nh điên An Khê – Kang nak, đak ro ư\h kơ hơ nơ\ng nhen hơ drol xơ\, pơ yan ‘mi pơ cho\h đak pơm ăn đak tơ\ng, lơ\p xă. Athei de#h char păng Trung ương ku\m tơ che\ng hơ len tơ drong pơ cho\h đak pơm liơ vă kơ vei lăng sơ đơ\ng ‘lơ\ng”.

Pơ yan ‘mi hơ bu\t xơ năm 2013 hlôi đei kơ hre\ng to\ hnam tơ\ tơ ring gahư pơ băh đak Krong Pa đei đak lơ\p, lơ mu\k drăm hoch kiơ\ đak lo\k, lơ chu\n na [a, hơ [o pawk tơ gơ\ yua đơ\ng đei đak jro\h. Dôm tơ ring tơ\ găh pơ băh đak krong Pa vang tơ kêng hnam kơ măy u\nh điên An Khê – Kang nak hlôi pơ cho\h đak pơm ăn hiong răm tru\h mu\k drăm păng tơ drong ar^h sa kơ kon pơ lei tơ ter đak krong. {ok Trần Biểu, Kơ dră an^h jang vei lang jên hu apu\ng Kong Chro, pơ ma: “Hnam kơ măy u\nh điên tơ roi tơ băt ăn kơ an^h jang tang găn ‘mi kial hơ bu\t ku\m nhen an^h jang vei la\ng kon pơ lei apu\ng ‘no\h tơ drong pơ cho\h đak ku\m đ^ tru\h bơ\ih, kơ na tam mă tơ tom. Tơ dăh tơ drong ‘nâu hơ nơ\ng đei [o#h ‘no\h đơ\ng ro\ng âu kơnh dôm ‘ma\ng ‘mi t^h’no\h hiong tôch kơ de#h.”

Tơ\ hop ako\m “ Vei la\ng kơ jăp te\h păng đak tơ jră hăm to\ phang, ‘mi kial đak lơ\p păng hơ yu\h to\ ‘mi tơ pl^h tơ ring Tây Nguyên” yua đơ\ng An^h jang hàn lâm khoa học panưg kơ măy kơ mo\k Việt Nam jang hơ doi hăm rim an^h jang kơ pal kơ 5 de#h char Tây Nguyên pơ gơ\r khei 11/2013 tơ\ pơ lei tơm Pleiku, de#h char Gia Lai, tơ drong đak lơ\p pơ tăl dơ\ng đak lơ\p dăh mă oei krao ‘no\h j^ đak lơ\p pơm kơ d^h yua đơ\ng tơ drong pơ cho\h đak đơ\ng rim hnam kơ mayư pơm tơ le\ch u\nh điên ro tơ\ tơ ring găh pơ băh hlôi đei rim bơ ngai tang măt tơ roi tru\h nhen jing 1 tơ drong pơ răm ư\h kơ ê. {o#h hơ dăh ‘no\h j^ lơ\m ‘mi kial hơ bu\t kơ so# 15 kơ sơ năm 2013, rim hnam kơ ma\y pơm tơ le\ch u\nh điên tơ\ Tây Nguyên, lơ\m no\h đei hnam kơ măy u\nh điên An Khê – Kang nak hlôi vang tơ gop t^h pơm ăn tơ ring găh pơ băh đei đak lơ\p jru\ hlo\h dơ\ng, khei ‘năr pơ dui đunh hlo\h panưg hiong răm ku\m lơ hlo\h.  

Ku\m hăm ‘no\h, an^h jang hàn lâm khoa học păng kơ măy kơ mo\k Việt Nam oei tơ roi 1 tơ drong krê hơ mơt ư\h kơ ê lơ\m pơ yan ‘mi t^h ‘no\h j^ tơ drong ư\h kơ pu\n ai yua đơ\ng pơ chăh pơ nơ\ đak hnam kơ măy u\nh điên, mă loi ‘no\h j^ hăm rim hnam kơ măy u\nh điên păh lăp păng ie\. Tơ drong pơ chăh pơ nơ\ đak hnam kơ măy u\nh điên Ia Krêl 2 tơ\ xăh Ia Dom, apu\ng Đức Cơ, de#h char Gia Lai lơ\m khei 6 xơ năm 2013 ‘no\h j^ 1 tơ drong tơ [o#h hơ dăh.

Lăng [o#h dôm tơ drong kơ tang [ơm tru\h rim hnam kơ măy pơm tơ le\ch u\nh điên, lơ\m jơ bơ\ jang ‘nao âu đơ\ng Khu\l kơ dră che\p kơ\l an^h pơ gơ\r jang Tây Nguyên hăm an^h jang Đảng de#h char Gia Lai, [ok Trần Việt Hùng – Phó kơ dră an^h pơ gơ\r jang Tây Nguyên tơ roi tơ băt, An^h pơ gơ\r jang Tây Nguyên gô jang hơ doi hăm rim an^h tơm, an^h jang trung ương păng kơ dră tơ ring vă dăr hơ len, tru\h tru\h hu\t le# rim hnam kơ măy u\nh điên tam mă vei lanưg sơ đơ\ng ki thuơ\t ding tru\h hơ met pơ ‘lơ\ng đang đ^ dôm tơ drong [ơm kơ ne# tru\h tơ drong ar^h sa kon pơ lei: “Dôm tơ drong jang hơ met ăn tơ mơ\t jên jang, hơ met ăn tơ le\ch jang mă lei [o#h [ơm kơ ne# t^h tru\h cham char, tru\h tơ\ te\h, tru\h tơ\ tơ drong ar^h sa kơ kon pơ lei păng trong hru\ ‘mong, chưk pơ ‘ngoăih, pa\ng tơ roi tơ băt  [ơm kơ ne# tru\h cham char ‘no\h ư\h kơ gơ\h jang. An^h pơ gơ\r jang Tây Nguyên vă vang jang hơ doi hăm rim an^h tơm, an^h jang kơ pal vă je# tru\h âu kơnh gô ap^nh hăm an^h tơm vei lăng găh kơ măy kơ mo\k- mơ dro sa sathei đei pơ gơ\r jang đ^ đăng, mă ‘ne\ kơ le# lon rim hnam kơ măy kơ u\nh điên păh lăp păng ie\ yua đơ\ng tơ ring vei lăng”.  

Dôm tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng lơ\m vei lăng, dăr hơ len bơ\ jang rim hnam kơ may pơm tơ le\ch u\nh điên hlôi panưg to\k bo\k pơm ăn dôm tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h tơ ring Tây Nguyên păng rim tơ ring tơ je#, tơ ring gahư pơ băh đơ\ng rim đak krong. Pơ yan ‘mi t^h xơ năm 2014 tơ\ Tây Nguyên hlôi pơ tơm [o#h lơ tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng đơ\ng xơ năm xo oei gô đei hơ met pơ ‘lơ\ng.