Apŭng sơlam Tây Giang, dêh char Quảng Nam hơtăih kơ plt Đà Nẵng dang 110 km. Đơ̆ng rŏng hloh 3 jơ hao gre ô tô, tơmoi hlôi truh tơ̆ tơring teh âu. Bri ‘long Pơ Mu hăm kơhrĕng tŏ tơm ‘long tih, đei chih tơbăt jĭ ‘long tôch gĭt kăl, lơ kơloăi ‘long bri tih đei kơjăp hăm tơdrong juăt joh ayŏ kơ dŏ xoang kơ kon pơlei Cơ Tu… pơm ăn tơring sơlam Tây Giang jing anih truh chă tơmang lăng rơgŏh ‘lơ̆ng, chă tơmang lăng lơ̆m tơpôl tôch hơiă.

Lơ sơnăm âu ki, tơmoi lơ̆m teh đak păng đơ̆ng teh đak đe ưh pơngơ̆t trong hơtăih năm tơ̆ âu vă răp lăng ‘năr lĕch păng phĭn hơmơ̆l kơpal kông ‘long quế Tây Giang, anih đei năng jĭ “Sapa tok bŏk tơring Tŏk bŏk”. Mŏ Cheng Chi Lun, bơngai Đài Loan tôch hơiă mưh truh hăm cham char bri brăh tôch ‘lơ̆ng kŭm hăm lơ tơdrong jŏh ayŏkơ dŏ xoang tôch hơiă đơ̆ng bơngai Cơ Tu tơ̆ âu. Mŏ Cheng Chi Lun tơroi:“Kon pơlei tơ̆ âu tơroi hăm nhôn akhan, roi đunh roi đei lơ tơmoi đơ̆ng teh đak đe truh tơ̆ Tây Giang. Nhôn tơchĕng akhan, mưh khul kơdră tơring đei trong atok tơiung chă tơmang lăng đei yoa ‘lơ̆ng ‘nŏh gô đei lơ tơmoi truh, păng kon pơlei đei tơdrong ‘lơ̆ng vă pơm hơtŏk iŏk yoa”.

‘Ngoăih kơ 2 anih gru groa jŏh ayŏ kơ dŏ xoang kơ apŭng plenh teh, dêh char Quảng Nam hlôi pơjing lơ anih chă tơmang lăng tơ̆ bri brăh, pơih xă păng iŏk yoa anih chă tơmam lăng tơ̆ găh Pơmât Quảng Nam. Dôm bri ‘long kơdrơ̆ng oei đei đăi tơ̆ groi kông Trường Sơn, kŭm hăm ‘nŏh jĭ pơlei ‘lơ̆ng hơiă tơƀôh hơdăh tơpôl kon pơlei Cơ Tu đei pơtih jĭ “Hu măih tŏk bŏk bri ‘long”. Tơ̆ apŭng groi kông Đông Giang, Anih chă tơmang lăng bri brăh ‘măng jang plenh teh Đông Giang jĭ tơdrong jang găh chă tơmang lăng tôch tih, pơih đei lơ tơdrong hơmĕng vă dôm bơngai tơmât jên jang hơnơ̆ng truh hơlen năng tơ̆ tơring groi kông kơ dêh char Quảng Nam. Hlŏh 80% bơngai jang tơ̆ anih chă tơmang lăng âu jĭ bơngai Cơ Tu tơ̆ tơring.

‘Măng mă blŭng truh tơmang lăng tơ̆ âu, mŏ Trần Thị Thu tơ̆ plt Đà Nẵng ƀôh tôch hơiă hăm cham char bri brăh, đei chơkơi đak lơ hlŏh tơ̆ Việt Nam âu: “Tơdrong pơm ăn inh ƀôh hơiă ‘nŏh jĭ đe vei kơjăp bri ‘long, pơjao ăn kon pơlei vei lăng. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh, inh kŭm ƀôh chơt hơiă hăm tơdrong et soi đơ̆ng kon pơlei tơ̆ âu, hơxoang Tung tung da dá pơm ăn tơmoi tôch lăp đon, inh truh akŏm lơ vât bơih păng nhôn vang mât hơdai hăm đe sư lơ̆m tơdrong hơxoang ‘nŏh".

Quảng Nam dang ei đei dôm jĭt anih chă tơmang lăng tơ̆ bri brăh, chă tơmang lăng tơ̆ pơlei đei tơdrong jang so lơ̆m tơpôl tơ̆ tơring tơrang păng tơring groi kông. Tơdrong iŏk yoa bơngai jang kơtă tơ̆ tơring, hơtŏk tơdrong roi tơbăt dôm anih tơmang lăng ‘lơ̆ng rŏ, dôm tơdrong joh ayŏ kơ dŏ xoang hơiă ‘nŏh jĭ trong chă tơmang lăng tôch đei yoa păng kơjăp đunh, tơgŭm pơm hơtŏk kơjă ăn dôm anih truh. Đơ̆ng rŏng kơ jĭ Covid 19, dêh char Quảng Nam akŏm jơhngâm tơgŭm pơtho pơhrăm ăn bơngai jang găh tơmang lăng.

Mŏ A Rất Thị Tươi, bơngai jang tơ̆ Anih tơmang lăng bri brăh ‘Măng jang plenh teh Đông Giang chơt hơiă mưh đei iŏk yoa sơđơ̆ng kơtă tơ̆ pơlei kơdih: “Nhôn tôch hơiă mưh Anih chă tơmang lăng iŏk kon pơlei nhôn bơ̆ jang, nhôn ưh pă đei năm jang tơ̆ hơtăih bơih. Mĭnh anih chă tơmang lăng lơ̆m bri brăh tih đei kơtă tơ̆ pơlei kơdih thoi âu, nhôn ƀôh tôch hơiă”.

Kiơ̆ ƀok Arất Blúi, Phŏ Kơdră vei lăng kon pơlei apŭng Tây Giang, pơtăm ‘long bri iŏk tơ̆r, pơtăm ‘long pơgang tơ̆ hơla bri ‘long păng atŏk tơiung chă tơmang lăng đei năng jĭ 3 tơdrong jang tơm vă atŏk tơiung mŭk drăm tơ̆ tơring groi kông âu. Mă lei, atŏk tơiung chă tơmang lăng tơ̆ tơring groi kông kăl đei tơmât jên jang mă lăp păng jang trŏ trong vă iŏk yoa pơđĭ tơdrong ‘lơ̆ng tơ̆ noh: “Nhôn hơpơi ‘mĕh Trung ương păng dêh char Quảng Nam tơmât jên mă lơ ƀiơ̆ vă pơm trong nơnăm, anih jang, tơgŭm ăn tơdrong yak vih vât hiôk hian, đei lơ tơdrong jang, tơdrong tơgŭm atŏk tơiung jŏh ayŏ kơ dŏ xoang, tơplŏng kơdâu, chă tơmang lăng. Athei tơrek truh dôm kơjă kăp gĭt găh jŏh ayŏ kơ dŏ xoang đơ̆ng sơ̆ vă chĕp vei păng tưk tơiung sư".

Ƀât blŭng khei 3 âu ki, dêh char Quảng Nam roi tơbăt trong jang atŏk tơiung chă tơmang lăng ‘nao “Trong năm truh tơ̆ Anih gru groa Hội An - Mỹ Sơn – ‘Măng jang plenh teh Đông Giang”. Trong tơmang lăng âu tơmât hơdai tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng hnam so – chăl arih adrol sơ̆ - jŏh ayŏ kơ dŏ xoang. Hăm 1 trong yak - 3 anih truh (trong yak âu hơtăih vă jê̆ 100km), ‘nâu jĭ trong yak tôch ‘lơ̆ng vă chă hơlen năng kơjă kăp gĭt đơ̆ng bri brăh, kon bơngai păng dôm tơdrong juăt, jŏh ayŏ kơ dŏ xoang ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng sơ̆ kơ tơring Quảng.

Ƀok Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Đảng dêh char Quảng Nam akhan, trong yak truh hăm Anih gru groa Hội An – Mỹ Sơn – ‘Măng jang plenh teh Đông Giang jĭ trong tơmang lăng kơtă lơ̆m dêh char mă blŭng đei roi tơbăt lơ̆m trong jang vă atŏk tơiung chă tơmang lăng ‘nao đơ̆ng dêh char Quảng Nam. Trong jang atŏk tơiung chă tơmang lăng âu vă pơm hơtŏk tơdrong pơjing păng tưk tơiung lơ tơmam chă tơmang lăng, pơtruh lơ tơdrong pơvih ‘lơ̆ng ăn tơmoi lơ̆m teh đak păng đơ̆ng teh đak đe; pơjing dôm tơdrong chă tơmang lăng hăm lơ hơnăn pha ra băl, tơguăt dôm anih chă tơmang lăng tơ̆ 1 dăh mă lơ trong chă tơmang lăng.

Ƀok Lương Nguyễn Minh Triết, Bí thư Đảng dêh char Quảng Nam ăn tơbăt: “Vă dêh char Quảng Nam jing anih truh ‘lơ̆ng hơiă hăm tơmoi chă tơmang lăng, bơngai tơmât jên jang lơ̆m păng ‘ngoăih kơ teh đak, hơdai hăm dôm trong vă jang atŏk tơiung, pơjing trong jang, tơdrong tơgŭm, tơdrong jang atŏk tơiung chă tơmang lăng đunh đai, trong jang gĭt kăl ‘nŏh athei đei nơ̆r pơtho tơƀôh đơ̆ng Trung ương. Tôch kăl đei trong jang hơdoi, tơdrong tơgŭm đơ̆ng dôm anih jang lơ̆m teh đak păng lơ̆m apŭng plenh teh, tơdrong jang hơdoi đơ̆ng dôm tơring. Mă loi jĭ tơdrong vang yak hơdoi đơ̆ng dôm anih jang găh tơmang lăng ‘nŏh jĭ tơdrong tôch gĭt kăl”.

Sơnăm 2024, Quảng Nam sơng đei hlŏh 8 triu ‘nu tơmoi, lơ̆m noh đei 5,5 triu ‘nu tơmoi đơ̆ng teh đak đe. Tơdrong tơproh trong jang kơ dêh char Quảng Nam đơ̆ng sơnăm 2021 - 2030, trong vă jang truh sơnăm 2050 hlôi chih hơdăh, anih chă tơmang lăng jĭ anih jang tơm vă tưk tơiung tơdrong jang mŭk drăm tơpôl.