Kăp gĭt mul meo pơsat kơ bơngai Bahnar
Chủ nhật, 07:00, 06/04/2025 Lan chih tơblơ̆ Lan chih tơblơ̆
VOV4.Bahnar – Lơ̆m mŭk drăm joh ayŏ kơ kon pơlei kon kông tơ̆ Tây Nguyên, chrah mul meo đei lăng jĭ tơdrong joh ayŏ kăp gĭt hloh. Mul meo pơsat kơ kon pơlei Bahnar tơ̆ Tây Nguyên ưh hơdrô̆ jĭ dôm tơmam drăm chrah ƀônh ƀŏ ôh, mă kiơ̆ đơ̆ng noh oei tơƀôh hơdah đon lui kơ tơdrong hơrih.

Jĭ hơdrung bơngai hơrih oei xa đunh đai tơ̆ tơring bri kông Tây Nguyên, hơrih tơguăt hăm cham char plenh teh, bơngai Bahnar hơnơ̆ng lui akhan kon bơngai noh đơ̆ng bri mă đei păng ah lôch noh athei chôt vih hăm bri. Bơngai Bahnar lui, lôch noh tam mă đĭ ôh. Atŭm hăm tơdrong hơrih hmă, adoi oei đei tơdrong hơrih nai noh jĭ tơring teh kơ bơngai lôch, kơ yang hơpang. Đơ̆ng tơdrong lui ou, bơngai Bahnar đei minh khôi kăp gĭt noh et brư̆ (et tơklah hăm bơngai lôch vih hăm tơring teh kơ yang hơpang).

Adoi đei tơdrong gĭt thoi ăi, brư̆ ưh kơ đei nhơ̆m hmoi, mă kon pơlei akŏm tôn chĭng chêng, et tơdrô, hơri hơsuang nhen minh khôi tơklah mă hơtuch luch. Păng minh lơ̆m dôm tơmam ưh gơh kơƀah lơ̆m brư̆ noh chrah mul meo. 'Nou đei lăng jĭ minh tơdrong tơbang đon bơnôh đơ̆ng bơngai oei hơrih hăm bơngai hlôi lôch. Bơngai bieh čhơ̆ Đinh Tiến Hải, akŏm lơ khei năr hơlen gah joh ayŏ kăp gĭt kơ Tây Nguyên ăn tơbăt: "Ah mă minh 'nu bơngai lôch, noh đe akhan tam mă lôch ôh, mă tơplih đơ̆ng tơdrong hơrih jing oei minh hơnih. Kiơ̆ khôi kră sơ̆, tôm mŭk tơmam kơ bơngai Bahnar, đei yă kiơ adoi asong minh pah ăn bơngai lôch, mă lei tơmam drăm noh đei pơm pha, dah mă pơhlôh lê̆ dăh mă pơm ăn kơ hăp vĕ vŏng. Truh ah brư̆, đe akhan, bơngai lôch gô hlŏng hloi tơklah hăm tơring kon bơngai, noh bơngai hơrih akŏm đon bơnôh po vă chrah mul meo. Rim mul meo ou đei pơtăm ah pơsat pơtăl ăn kơ bơngai hơrih kiơ̆ bơngai lôch truh tơ̆ tơring nai, apŭng plenh teh kơ yang hơpang. Brư̆ đang noh mul meo ou oei hơnơ̆ng tơ̆ ‘noh".

Vă chrah mul meo, ‘nhŏng oh lơ̆m unh hnam păng kơtum kơtŏng ‘nhăk tơgăk năm tơ̆ bri koh ‘long, chrah mul. Đe rơih ‘long tih dang 30 cm tŏk tơ̆ kơpal ‘măn chrah mul. Hăm săng tơgăk đe, đe ngê̆ nhơ̆n păng kon pơlei chrah mul meo ưh đei kiơ̆ pơkăp tih iĕ, mă hơdrô̆ hăm đon tơchĕng, đe akŏm đon băt vă pơjing đei um rŭp pơtih dah mă tơƀôh dôm tơdrong kăp gĭt lơ̆m tơdrong hơrih. Kơlih thoi noh, đei bơngai chrah mul hơdrô̆ lơ̆m tơdrong hơrih păng đơ̆ng mă noh, pơm ăn mul meo tơ̆ pơsat jing kăp gĭt đei um rŭp phara kơdih.

Rŭp mul meo tơ̆ pơsat phŏ noh rup kon sem, kon bri brah dah mă tơmam yua rim năr. Mă lei lơ noh đei hloi um rŭp lơ̆m tơdrong hơrih, đei rŭp bơngai dơ̆ng, tơ oei, rŭp bơngai krôp dih băl nhen khei năr oei hơrih, rim tŏ rŭp đei muh măt phara kơdih. Rŭp mă lơ hloh tơ̆ pơsat noh krĕ kôm, măt bang hĕl sơ-‘ngon tơƀang lăng gah tơring nai. Đei đe akhan: rŭp ou pơtăl ăn ‘nhŏng oh lơ̆m unh hnam măng năr tơ-oei ah pơsat pơma dơnuh, nhơ̆m hmoi.

Mă lei atŭm hăm noh adoi đei lơ mul meo tơbang um rŭp sô̆ hơ-iă kơ kon bơngai nhen: mul tôn hơgơ̆r, tôn chĭng chêng, tơ̆p ƀa, bơngai drăkăn oei hơnăp, phŏ đei rŭp pơtih ăn tơdrong tơ-oei unh om... Lăng dôm mul meo ou, bơngai lăng ưh đei mơn chă hli hơmơt ou to, mă oei tơbăt hơdah truh tơdrong hơrih kon bơngai. Lôch noh tam mă đĭ ôh, mă oei pơtơm ăn tơdrong hơrih ‘nao. Tôm tơrĕk truh tơdrong hơpơi ‘meh, noh jĭ găn hloh tơdrong hơrih pơkăp dih băl, đang kơ noh chôt vih hăm tơdrong jing kon bơngai. Bơngai bieh čhơ̆ Đinh Tiến Hải akhan: Rim bơngai chrah mul hrei ou gơh chă pơm tơlĕch mul ‘lơ̆ng, mă lei vă chrah mul meo gơh ‘lơ̆ng thoi noh ưh kơsĭ bơngai ayơ adoi gơh pơm. Kơlih đe chrah mul meo ưh hơdrô̆ kơyươ mŭk drăm, mă oei đei đon lui lơ̆m noh. Đe sư akŏm tôm tơdrong hơrih đon bơnôh lơ̆m mul meo, kơyươ noh mul meo nhen đei pơhngol tơpă.   

Rim bơngai chrah mul kră sơ̆ hlôi akŏm tơdrong tơguăt hăm tơdron ghơrih lơ̆m tơmam joh ayŏ pơm đei ‘lơ̆ng. Ah nhem lăng mul meo, bơ̆n băt hơdah gah joh ayŏ kơ tơring tơrang adoi nhen khôi juăt kăp gĭt. Bơngai lôch ah oei hơrih um ai hơkou jăn thoi yơ, jang tơdrong kiơ, đon bơnôh thoi yơ... đon bơnôh unh hnam hăm bơngai lôch thoi yơ.... minh pah đei tơbang kiơ̆ rŭp mul meo. Yă Lương Thanh Sơn,  sơ̆ jang Kơdră Anih Pơdah Tơmam so kon kông Đăk Lăk ăn tơbăt: "Pơđĭ tơring Tu păng Pơbah Tây Nguyên, đe tơgĭt gah tơdrong chrah mul meo. Đe chrah tôch kơchăng, pơjing đei mul guawng ‘lơ̆ng hloh ăn bơngai lôch. Mă lei adoi đei tơdrong phara dih băl: tơring Tu Tây Nguyên, mă tơm noh chrah mul kon bơngai, lơ̆m kơplah noh tơring Pơbah Tây Nguyên, pơga pơsat noh chrah rŭp kon tơrong juăt jue, tơguăt hăm kon bơngai".

Rim mul meo pơsat kơ bơngai Bahnar tơpă jĭ dôm tơmam đei chrah đơ̆ng ‘lơ̆ng kăp gĭt tơƀôh tơdrong gơh hơgei hơbĕch hơbal păng đon lui hăm tơdrong hơrih kơ kon pơlei. Mul meo kơ bơngai Bahnar tơgop vei răk tơƀăk mong um ai joh ayŏ kră sơ̆ kăp gĭt tơ̆ Việt Nam.

Lan chih tơblơ̆

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

Ƀô̆ đô̆i Ƀok Hô (Bộ đội Bác Hồ)
Trưng cốc (Giữ rẫy)
03/08/2024
Têt ta Wêu yơ
31/07/2024
Chuyện kể già làng
29/06/2024