Pơgê ou, năr 10/3 âm lĭch, kon pơlei bơngai Xdang oei lơ̆m pơlei Kon Klốc, tơring Đăk Mar, apŭng Đăk Hà, dêh char Kon Tum akŏm tơ̆ hnam Chuà Tháp Kỳ Quang vă vang Pơm lêh Yôk Ƀok dơnơm Hùng Vương. Sơnăm ou, atŭm hăm tơdrong hơmet ăn tơmam drăm pơm lêh ƀĕng chưng, ƀĕng dày glơng soi tơbeh ăn rim pơtao Hùng ... hloh 30 ‘nu bơngai lơ̆m khul joh hơri pơlei Kon Klốc oei chă tôn chĭng chêng-hơsoang lơ̆m prăt jơ ‘năr pơm lêh. Tơdrong pơm lêh tơm ‘noh soh hlôt nhang, glơng gơvang pơkao, glơng tơmam drăm pơm lêh ƀlŏk hơdơ̆r kơ rim Ƀok pơtao Hùng. Kiơ̆ đơ̆ng rŏng ‘noh rim tơdrong pơgơ̆r ‘lơ̆ng hơ iă nhen pơlong nŭng pai ƀĕng chưng, joh hơri … Nghệ nhân ưu tú Y Kha tơroi tơbăt, kon pơlei ling lang lăng truh tơm a la chă hơdrĕch hơdrung:“Pơlei Kon Klốc, tơring Đăk Mar nhôn, rim sơnăm jei vang năm pơgơ̆r ƀlŏk hơdơ̆r păng hôn bơnê tơdrong tơgop tih tên đơ̆ng mĕ ƀă yă ƀok bơ̆n đơ̆ng sơ̆. ‘Ngoăih kơ ‘noh, oei tơbăt ăn jơhngơ̆m đon tơgoăt tơgoăl, jơhngơ̆m đon ‘mêm kơ eng Teh đak păng hưch hanh hơmanh bơnê kơ mĕ ƀă yăk ƀok bơ̆n đơ̆ng sơ̆. Pơlei Kon Klô̆k nhôn vang chă tôn chĭng chêng, hơsoang tơ̆ Hnam chùa Tháp Kỳ Quang, ‘nou jĭ năr gĭt kăl hloh hăm rim jơhnơr bơ̆n vă ƀlŏk hơdơ̆r păng pôk pơ ư hôn bơnê kơ mĕ ƀă yă ƀok hlôi tơgop tih tên hăm pơlei pơla, teh đak”.

Năr soi tơƀeh kơ ƀok pơtao tơm dơnơm Hùng Vương jĭ năr gĭt kăl vă kon pơlei  Việt Nam, mă đơ̆ng oei tơ̆ yơ, kŭm hơdai băl lăng truh pơlei pơla tơm dơnơm. Hăm kon pơlei Jarai, mă đơ̆ng hơrih sa tơ̆ tơring Tây Nguyên hơtăih hơtŏ, ‘nâu oei jing tơdrong hiôk vă kon pơlei pơtho băl hơrih tơgoăt pôm nơ̆r ƀơ̆r đon, ‘mêm kơ eng, vei răk tơdrong joh ayŏ ‘lơ̆ng hơiă, vang hơdai băl pơjing tơdrong hơrih sa ‘lơ̆ng hơiă hloh. ‘Nhŏng  Rơ Chăm Tốt, plei Ut, xăh Ia Hrung, apŭng Ia Grai, dêh char Gia Lai, tơroi: “Lơ̆m plei nhôn kŭm tôch kơ chơt sơng kơ kuh năr lêh soi kơ ƀok pơtao tơm dơnơm Hùng Vương. Nhôn kŭm pơgơ̆r ngôi pơchơt, đei iĕr sa ‘ier, đei nhŭng ‘noh sa nhŭng. ‘Meh kon pơlei vei kơjăp tơdrong sơđơ̆ng chĭnh trĭ, jang sa mŭk drăm roi ‘năr roi hơtŏk tơiung, hơdrin vei kơjăp grŭp tơgoăt pôm nơ̆r ƀơ̆r đon, ‘nĕ kơ che re. Năr lêh soi kơ ƀok pơtao tơm dơnơm Hùng vương ‘noh nhôn ngôi chơt măk ai, đei kiơ sa ‘noh, sơng lêh chơt hơiă, sơđơ̆ng”.

Ƀok Y Khen Byă, oei lơ̆m buôn Ju, tơring Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lăk tơbăt, năr Yôk Ƀok dơnơm Hùng Vương rim sơnăm jei ƀlep hăm “pơyan et sa” kơ bơngai Êđê sơ̆. Lơ̆m jơ ‘năr ou, chĭng chêng đei chă tôn dơ̆ng, tơƀlŏk ăn tơdrong gĭt kăl joăt joe kơ hơdrĕch hơdrung. Chĭng chêng ‘noh tơklep kơjăp hăm tơdrong kơ̆m kang kơnang giĕng bơngai Êđê. Jơva chĭng chêng pơchoh trong mơ̆t hơdoi kơ kon bơngai hăm yang hơbang mĕ ƀă yă ƀok đơ̆ng noh pơjing đei tơlei tơgoăt kơjăp jơhngơ̆m đon tơgoăt tơgoăl dih băl pơlei pơla. Ƀok Y Khen Byă, tơbăt:“Dôm tơdrong tôn chĭng chêng đei tơbăt ăn tơdrong gĭt kăl phara dih băl, pơtih gia nhen ƀai tôn chĭng chêng et jur sa ‘noh lăp kon pơlei chă kĕch yoă ƀa đang, kon pơlei chơt hơ iă ‘noh pơgơ̆r tôn chĭng chêng. Mă ƀar chă tôn chĭng chêng  vă chă hơsoang chơt hơ iă. Mă pêng ‘noh tôn chĭng chêng vă et tŏk Kpan. Sơ̆ lơ̆m pơyan et sa đe tung hơtŏk kpan ‘nao tơ̆ hnam, pơjing hơnih tơ oei ăn dôm bơngai tôn chĭng chêng lơ̆m jơ ‘năr kơ̆m kang kơnang giĕng”.

          Lơ̆m pơyan et sa kơtĕch kơ khei kơ dôm hơdrĕch kon kông tơ̆ dêh char Kon Tum kŭm pơgơ̆r lơ lêh lăng găh pơlei tơm dơnơm. ‘Moi kiơ̆ tơdrong lêh ƀơm truh tơpôl dăh mă lăp lơ̆m ŭnh hnam, tơdrong joh ayŏ đei tơƀôh hơdăh nhen: tơdrong joăt oei sa; dôm tơdrong joh ayŏ kơdŏ soang kră sơ̆; tơdrong ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng tơmam sa... Bơngai tơchĕng hơlen găh joh ayŏ kră sơ̆ A Jar, Plei Đôn, phường Quang Trung, pơlei tơm Kon Tum, roi tơbăt, bơngai Ba Na, Xơ Đăng dăh mă dôm hơdrĕch hơdrŭng Tây Nguyên mă đơ̆ng đei dôm tơdrong tơchĕng pha ra băl găh tơm a hơdrĕch hơdrŭng kơdih ‘noh kŭm tă kơ đei tơdrong atŭm ‘noh jĭ kŭp yom, băt bơnê kơ ƀok yă tơm dơnơm sơ̆ păng ling lang đei đon băt kơchăng pơjing hue lăng truh dôm tơdrong ‘mêm mơnat ‘lơ̆ng hơiă.

“Đơ̆ng sơ̆ khơ̆ dang ei, mă khan bơngai Ba Na dăh mă Xơ Đăng, bơ̆n tă kơ jing kon sâu ƀok Kai Dêi păng yă Kai Ke ngăl, dôm bơngai năm hơdrol sơ̆ hlôi đei kŏng tơiung pơjing, vei lăng tơpôl păng teh đak. Đơ̆ng sơ̆, yă ƀok hlôi rơneh kon hơ ‘lơ̆p, pơtho ăn dơ̆ng tơdrong joăt joe kiơ̆ rim jơhnơr, đơ̆ng chăl mĕ ƀă, yă ƀok, đang kơ ‘noh truh bơ̆n hrei ‘nâu. Mă đơ̆ng năm tơ̆ yơ, jang kiơ, mă đơ̆ng tơdrong hơrih sa ƀơ̆t lăp mơmat tat, bơ̆n oei ling lang chĕp lơ̆m hơkâu pham đơ̆ng ƀok yă tơm dơnơm sơ̆. Hloh kơ ‘noh dơ̆ng, jơhngơ̆m đon tơpôl oei ling lang kơjăp, hơnih kon bơngai ‘mêm kơ eng, tơgoăt pôm nơ̆r ƀơ̆t đon, tơgŭm băl, vang lăng truh 1 tơdrong hơrih sa phĭ tơnŏ, hiôk chơt”.

Vang tơbăt jơhngơ̆m đon lăng truh hơdrĕch hơdrung grung iu, lăng truh tơdrong hơrih sa ‘lơ̆ng rŏ hloh dơ̆ng, năr ou, kon pơlei rim hơdrung tơring sơlam teh đak Tuy Đức, dêh char Dak Nông, pơgơ̆r pơm lêh Yôk Ƀok dơnơm tơ̆ Hơnih soi tơbeh Ƀok pơtao Hùng tơ̆ tơring Đắk Bu So. Atŭm hăm rim bơgai hơmet ăn pơm lêh soh hlôt nhang, oh Thị Mến (hơdrung M’nông) tơbăt, tôch bơnê kơ rim Ƀok pơtao Hùng, ĭnh oei hơdơ̆r nơ̆r Ƀok Hô chă pơtho pơkă hăm kang ƀô̆, ƀô̆ đô̆i Đại đoàn quân Tiên Phong tơ̆ Hơnoih soi tơbeh Đền Giếng lơ̆m bro Hơnih soi tơbeh pơtao Hùng (dêh char Phú Thọ) sơnăm 1954. “Ƀok Hô pơtho: “Rim Ƀok pơtao Hùng hlôi pơjing teh đak, ƀok sou bơ̆n hơdrin vei kơjăp teh đak”. Ba gô hơdrin hŏk pơhrăm hloh dơ̆ng  vă mưh lĕch đơ̆ng hnam trương jăl pêng, ba gơ̆h mơ̆t hŏk đăi hŏk, păng mưh lĕch ‘măng khoă, tơgop tŏ sĕt lơ̆m tơdrong jang tơ iung pơjing păng vei lăng năng tông Teh đak.”