VOV4.Bahnar - Pơm liơ va\ kơ klak kon pơ lei ph^? Klak ph^ ‘no\h kơ\l ‘ngok gô hơ dăh ‘no\h j^ đon tơ che\ng bơ ngơ\t đơ\ng kră pơ lei A Gin – bơ ngai Bí thư chi bộ mă blu\ng kơ xăh Rờ Kơi, apu\ng Sa Thầy, de#h char Kon Tum.

Tơ drong năm jur tơ\ kông [e\nh tơ drong mơ mat tat đơ\ng kon pơ lei Hà Lăng (tơ\ xăh Rờ Kơi, Sa Thầy, Kon Tum) mă đơ\ng đ^ hlo\h 35 sơ năm, oei [o#h kơ năl lơ\m jơ hngơ\m đon lơ bơ ngai. “ Yak hlo\h nơ\r sơ kat” đơ\ng me\ [a\ yă [ok sơ\ vă kơ đei tơ drong ar^h sa dang ei, ư\h kơ đei bu hiơt kơ tơ drong jang đơ\ng [ok A Gin – bơ ngai Bí thư mă blu\ng kơ xăh.

Mơ ti me\ [a\ 14 sơ năm, oei hăm ma sư mơ mat tat de#h, Gin kle\nh kơ hnam sư năm tơ chă Kach mang. Hơ tuch dôm sơ năm 1970, hlôi jing đại úy bơ\ih, Gin "hôp kon pơ lei ‘no\h j^ vă pơ ma dơ nu\h 1 tơ drong kăl: Jur tơ\ kông oei jang sa kiơ\ tơ drong jang đơ\ng Te\h đak...”. Mơ\ng bơ ngai bí thư chi bộ pơ ma, năr et tơ drô to\k bo\k rơ ông rơ ang ding măh thơ the\ng. Jur tơ\ kông, đon kơ tơ\ng hăm hơ vơ\l ư\h? Đơ\ng sơ\ tru\h dang ei te\h ar^h kơ bơ ngai Hà Lăng ‘no\h j^ to\k bo\k kông. Tơ\ hơ la ‘no\h j^ te\h hơ tâu. Bí thư ‘me\h ăn kon pơ lei mơ\t lơ\m an^h lôch hă? Kơ hre\ng to\ [ơ\r vang ôr. Đei bơ ngai pơ ma tô bơ lô....

            Gô jing rim ‘nu bơ ngai hoei pă ble\k, tuch luch Bí thư mă iung pơ ma. “A Gin ap^nh: Sơ\ m^h ma duch kiơ\ kach mang hăm tro\ vă kơ hiôk [iơ\ ư\h de\h? Jur tơ\ hơ la đei gre ô tô chơ rim tơ mam tru\h tơ\ pơ lei, đei u\nh điên tơ\k hơ dăh, lăng ti vi, đei trong vă kơ m^h ma duch nă năm chă ngôi, thoi no\h hiôk [iơ\ dăh mă no\ng kơ nhen prok lơ\m hơ gơp thoi âu hiôk hlo\h?

            ‘No\h thơ the\ng dơ\ng. Tơ drong to\k bo\k kơ hret tôch kơ tang đang kơ ‘no\h rơ du he# dơ\ng...Mư\h lei ‘no\h ku\m chu kiơ\ hu\t tơ drong joăt đơ\ng [ok yă sơ\ pơ long lăng?. “ Kơ plăh do\h ^nh chă pơ ma kư\ kă va\ kơ rim ‘nu bơ ngai ch^u le\ch đơ\ng pơ lei mă lei dôm tơ drong u\nh điên, trong tơ che\ng tru\h oei hơ tăih hlo\h kơ [ok yă hơ po pơ kao [a hơ to\ dang kie\ng kơ pô”, [ok A Gin hie\k chhôk. Thoi no\h dang ei athei ‘mong plơ\! Jur tơ\ kông tam mă tơ no\ an^h rim pơ lei đ^ pơ jăh băl. U|nh điên pă [o#h đ^ pă băt, bri ‘no\h ư\h kơ đei vă mu\ih mir.  

Vơ\t hơ lơ\k tơ\ kông ư\h kơ gơ\h, oei kơ tă ‘no\h pơ ngot. Tu\n rim bơ ngai lơ\m tơ drong ‘nâu ‘no\h j^ yoch đơ\ng A Gin! Plei hơ yơ ku\m nhen đak to\ đei kơ t^t tơ nglơ\p. Đei bơ ngai athei tơ chă pơ lôch A Gin vă hoei kơ ble\k. “ Tơ drong tru\h thoi âu bơ\ih mă tơ sul tơ săl ‘no\h lôch. Athei tơ chă [lep an^h tơ goăt mă yăih pơ ‘lơ\ng”. Tơ che\ng lơ trong, A Gin [o#h tơ drong mă hơ drol ‘no\h j^ athei pơm ăn klak kon pơ lei ph^. Klak ph^ ‘no\h kơ\l ‘ngok gô hơ dăh... Vă hơ met ăn kơ kon pơ lei jur oei sa tơ ring ‘nao, hơ drol ‘no\h bộ đội Sư đoàn 10 hlôi mu\ih ro\h cho\h klăng tơ gu\m kơ dơ chu\n đak 50hec tar. Lăp kăl kơ pơ tăm [a ‘no\h đei sa mă lei dôm ‘măng A Gin krao hơ vơn, pơ ma pă ke\ jăng ku\m ư\h kơ đei bu ch^u.

Tơ drong lăp ‘no\h j^ đơ\ng sơ\ bơ ngai Hà Lăng lăp joăt kơ jang [a mir. Pơ hngol [a mir đ^ oei joăt lơ\m go\, lơ\m klak. Dang ei jang [a đak, pơ hngol [a so, [a ‘nao tơ te\h băl ‘no\h bơ ngai j^ pơ lo\ lôch...Thoi âu ‘no\h athei măt [o#h, [ơ\r sa đe mă hu\t le# đon tơ che\ng ư\h kơ hlo#h vao thoi sơ\ âu. A Gin krao hơ vơn A Bó, A Nhỏ, 2 ‘nu kang [o# pơ dơ\h hưu atu\m hăm sư le\ch jang.

            Mă tơ pă lơ tơ drong mơ mat tat yua kơ A Gin ku\m lăp ‘nao vă băt kơ tơm [a đak [ơ\t oei tơ\ bộ đội. Mă lei nhen [rơ\m đ^ tăh lơ\m hră bơ\ih, tơ drong kiơ ư\h kơ băt ‘no\h gơ nang kơ bộ đội tơ [o#h. Mơ mat ‘no\h năm tơ\ apu\ng... {ok yă akhan “ tơ drong mơ mat ư\h kơ jung hlo\h kơ kơ\l kon bơ ngai”, đei thoi no\h tơ pă. Hơ tuch sơ năm ‘no\h A Gin io\k đei tru\h 5 tấn [a. Tơ drong kơ tơ\ng ang A Gin pơ dro\ng đei [a lơ hlo\h kơ tơ ‘ngla pơ lei sơ\ pơm ăn kơ rim pơ lei hơ iă. A Gin ăn ot đ^ [a đang kơ ‘no\h tơ roi tơ băt: Bu\ kăl ‘no\h năm io\k sa ă. To\k bo\k pơ ngot tôch kơ de#h mă lei ư\h kơ đei bu pơ\n năm. Hli kơ tơ drong joăt đơ\ng [ok yă sơ\ ku\m đei mă lei tơ drong tơm ‘no\h j^ kơ dơ\ mơ lâu. Dôm hnam pơ ngot hlo\h, A Gin jing athei che\p phe năm ba.

            “Pai sa pơ long lăng ă. A Gin ư\h kơ lôch ‘no\h rim ‘nu bơ ngai ku\m ư\h kơ đei kiơ o#h!”. {ơ\r hiơ hie\k ư\h kơ pơ\n ôn le# tơ drong kơ dơ\ mơ lâu. đei bơ ngai nhâm “ ư\h kơ đei A Gin ‘no\h ch^u lôch kơ pơ ngot bơ\ih...” Sơ đơ\ng đei tơ drong sa ăn kơ rim hnam đơ\ng ro\ng pơ yan jang sơ năm ‘no\h, A Gin pơ tơm jang lơ\m tơ drong che\ng hơ met te\h pơ lei. Bơ ngai Hà Lăng pơ đ^ dôm jơ hnơr ku\m atu\m lơ\m 1 pôm hnam kơ jung, ‘no\h kơ\m kơ oei tơ je# trong dơ\ng, ư\h kơ pơ tăm bơ\n ‘long kiơ lơ\m pơ gar. Ư|h kơ tơ pl^h tơ drong joăt so âu ‘no\h ư\h kơ ke\ jang mu\k drăm pơ gar, tơ pl^h ‘lơ\ng tơ drong ar^h sa... Mơ\ng A Gin tơ le\ch tơ drong tơ chơ\t, bơ ngai kră ‘no\h nhơ\m yua kơ athei hơ tăih kơ kon sâu, yua kơ pơm trong mơ\t lơ\m pơ lei hơ tâu băt kơ trong gô kiơ\ mơ\t rôp. Bơ ngai mơ lo#h ‘no\h ble\k ư\h kơ đei oei tơ je# băl...Thoi no\h ‘no\h [ơ\t kơ măy chưk mơ\t lơ\m pơ lei, lơ bơ ngai le\ch đang kơ ‘no\h 1 ‘nu bơ ngai lôm hơ kâu lơ\m hơ kok [^ch tơ glăng le\ch găn. Kơ dâu năm hăt hot, A Gin kơ năl kơ bơ ngai pơ găn ‘no\h j^ A Nít - “{ok Nít ơi, trong âu kơ dâu kle\ch hnam A Gin hơ drol. Tơ dăh hơ tâu năm, sư gô rôp Gin hơ drol hlo\h. Mư\h sư chă rôp Nít, Gin âu gô ‘mong hơ kâu, mư\h ư\h ‘no\h Nít athei ch^u phak, hăm gơ\h ư\h?” Đe tơ dăm kơ tơ\ng ‘no\h hie\k he#. A Nít [o#h rim ‘nu bơ ngai ư\h kơ bơ ngơ\t jing kơ ‘m^n hơ kok năm hloi...

            &nh pơ rơ\ng tơ chă 1 tơ drong [o#h oei đei dơ\ng đơ\ng xăh Rờ Kơi pơ ngot dơ nu\h hin, ư\h kơ băt kiơ ‘nao âu mă lei ư\h. Rờ Kơi dang ei pă đei pha kiơ kơ 1 thị trấn ie\ gơ nang băt tôm tơ drong jang [a đak, pơ tăm kơ su, che\h phe. Dôm tơ drong joăt so ‘nao âu oei jing tơ drong jang mơ mat tat đơ\ng A Gin dang ei hlôi jing tơ drong tơ roi kră sơ\ bơ\ih...   (Thuem tơblang nơ\r Bahnar)