Tơring tơrang ‘nao tơ\ groi kông Lâm Ðồng

Dar de\h pơm hơ to\k khul bơ ngai jang rơ gei, pơ yoa ăn tơ drong jang hăm kơ măy kơ mo\k lơ\m tơ drong cho\h jang xa, kon pơ lei jang chu\n mir, tơ ring tơ rang tơ\ pơ lei pơ la. Dôm sơ năm âu ki, Lâm Đồng, tơ le\ch jang ‘lơ\ng tơ drong pơ tho tơ drong jang ăn kon pơ lei kon kông, vang tơ gop ‘lơ\ng ăn tơ drong jang pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao tơ\ tơ ring atăih yăih kơ dêh char Lâm Đồng. {ai chih tơ\ hơ la âu ră roi truh tơ drong ‘nâu.

Hơ la jơ\ng kông LangBiang, apu\ng Lạc Dương hrei ‘nâu đei [o#h lơ hnam kơ m^l pơ tăm ‘nhot, pơ kao hăm kơ măy kơ mo\k ‘nao đơ\ng kon pơ lei kon kông. To\k bo\k kăt io\k dôm pơ kao hông, hơ met tơ mam kiơ\ hla ar răt io\k tơ mam, ‘nho\ng Păng Ting Sin, bơ ngai Kơ Ho tơ\ plei Bon Ðơng 1 tơ roi: "Gơ nang đơ\ng hlo#h vao kiơ\ dôm lăm ho\k tơ drong jang, ku\m hăm tơ drong ho\k pơ hrăm tơ drong hlo#h vao yan âu tơ\ dôm pơ lei pơ kao Ðà Lạt, kơ na ^nh mă pơ\n jang. Dang ei ‘no\h tơ drong tơ pl^h đơ\ng ^nh ư\h pă jing tơ drong ư\h kơ gan lui đơ\ng pơ lei pơ la dơ\ng bơ\ih”.

Lơ\m te\h pơ gar hơ drol xơ\ pơ tăm [a đak đơ\ng me\ [a\ pơ sư\ ăn dang 5.000 m2, Păng Ting Sin hlôi pơ\n to\k io\k jên pơm hnam kơ m^l pơ tăm pơ kao. Đ^ đăng trong jang pơ tăm pơ kao hồng adoi hre\p ngăl, đei đing tơ ru\ih đak păng tơ ru\ih pho\ng kơ d^h. Dang ei, pơ gar pơ kao hồng kơ Păng Ting Sin hlôi ăn io\k yua kơ hre\ng triệu hlj 1 xơ năm. Păng tơ drong jang sa âu hlôi jing an^h năm tru\h ăn kơ rim kon pơ lei kon kông lơ\m păng ‘ngoăih de#h char ho\k pơ hrăm. Pho\ kơ dră an^h jang vei lăng kon pơ lei apu\ng Lạc Dương Nguyễn Quốc Kỳ tơ roi tơ băt: "Lạc Dương đei hlo\h 75% kơ so# bơ ngai kon kông ar^h sa. Tơ drong jang đơ\ng apu\ng ‘no\h j^ pơ tho tơ drong jang athei kiơ\ yan âu. Mư\h ho\k đang, kon pơ lei athei hơ to\k tơ iung đei lơ\m kơ d^h chu\n so kơ đe sư”.

To\k bo\k hơ met đing tơ ru\ih đak kơ d^h lơ\m hnam kơ m^l pơ tăm ‘nhot hăm kơ ma\y kơ mo\k ‘nao kơ u\nh hnam, ‘nho\ng Cil Nôm, bơ ngai Kơ Ho tơ\ Bon Ðơng 1, apu\ng Lạc Dương tơ roi: "Yua đơ\ng đei hlo#h vao to\ xe\t kiơ\ đơ\ng ho\k tơ drong jang, ^nh pơ\n tơ pl^h đơ\ng pơ tăm [a jing pơ tăm ‘nhot hnam kơ m^l, dâu tây. ‘No\h j^ tơ drong io\k jang hơ dăh ‘lơ\ng”. 1 trong hnam kơ m^l tơ til băl tơ ter plei Bon Ðơng 1, Cil Nôm tơ roi tơ băt: Pơ găr đe Krajan Théo hăm 4 sào pơ kao cúc, cẩm chướng; pơ gar K'Bét hlo\h 2 sào pơ kao hồng…adoi đei pơ tăm kiơ\ trong kơ măy kơ mo\k ‘nao ngăl.

Xơ năm 2013 păng 6 khei blu\ng xơ năm 2014, apu\ng Lạc Dương pơ gơ\r 26 lăm pơ tho tơ drong jang pơ tăm, vei lăng ‘long che\h phe, ‘nhot, pơ kao ăn kơ vă je# 1 rơ bâu ‘nu bơ ngai ho\k, găh lơ ‘no\h j^ kon pơ lei kon kông. Kơ dră an^h vei lăng găh cho\h jang sa- bri ‘long Lạc Dương Hoàng Xuân Hải tơ roi tơ băt: "Kiơ\ lơ\m tơ drong hlo#h vao, tơ drong joăt cho\h pơ tăm, nhôn rơ\ih trong pơ tho “ che\p ti tơ [o#h tơ drong jang”, hăm 80% kơ so# tơ drong jang kơ tă lơ\m pơ gar jang, [ônh kơ [lo\k păng [ônh kơ tơ mơ\t yua”.

{ok Ha Ban tơ\ xăh Mê Linh, apu\ng Lâm Hà ‘no\h tơ roi: "Dôm héc-ta che\h phe hnam nhôn dang ei io\k yua lơ de#h, ‘long ư\h kơ găn đei j^…gơ nang đơ\ng kang [o# pơ tho trong vei lăng, hu\t trong jang thoi kră sơ\ bơ\ih’. ‘Nho\ng Nông Văn Cửu tơ\ xăh Lộc Thành, apu\ng Bảo Lâm chhôk hơ ia\ pơ ma: "’Ngoăih jang cho\h jang sa, plei Mông nhôn oei đei ho\k tơ drong jang chơ cho\h bơ\n hơ băn ao hăm kơ măy kơ mo\k, săk bơ\n ao, môk tơ\k âu to păng săk tơ ley reng. Gơ nang đơ\ng no\h, tơ drong ar^h kơ kon pơ lei [rư\ [rư\ đei hơ to\k ‘lơ\ng"...

‘Nao âu, an^h jang vei lăng kon pơ lei de#h char Lâm Ðồng đhlôi k^ ăn tơ drong jang pơ tho tơ drong jang ăn kơ bơ ngai jang tơ ring tơ rang tơ\ Lâm Ðồng, jăl jang đơ\ng xơ năm 2014 - 2020". Hăm tơ drong tơm, rim xơ năm pơ tho dang đơ\ng 7 tru\h 10 rơ bâu ‘nu bơ ngai jang tơ ring tơ rang. Lơ\m no\h, lăng kăl tơ gu\m rim bơ ngai te\h đak tơ gu\m, u\nh hnam dơ nu\h hin, kon pơ lei kon kông….Kiơ\ hơ len lăng đơ\ng an^h jang vei lăng găh tơ drong jang linh j^ rơ ka păng tơ pôl de#h char Lâm Ðồng, tơ drong jang pơ tho tơ drong jang hơ nơ\ng tơ klep hăm tơ drong ‘me\h vă kon pơ lei cho\h jang sa păng rim tơ drong jang hơ to\k tơ iung mu\k drăm, tơ pôl tơ ring. Đơ\ng ro\ng kơ vang ho\k rim lăm ho\k tơ drong jang, kon pơ lei kon kông hlôi đei dôm hơ yak hơ dăh ‘lơ\ng đơ\ng hlo#h vao, tơ drong gơ\h jang, tơ drong ke\ pơm tơ ‘ngla kơ măy kơ mo\k, tru\h tơ drong bơ\ jang. Gơ nang đơ\ng no\h, đei hlo\h 81% kơ so# bơ ngai ho\k đei tơ drong jang đơ\ng ro\ng le\ch ‘măng khoă ho\k dăh mă pơ gơ\r dơ\ng cho\h jang sa, trong jang sa ‘nao kơ tă hloi lơ\m pơ lei pơ la kơ d^h.

Tơ drong jang pơ tho ho\k tơ drong jang ăn kơ kon pơ lei kon kông kơ de#h char Lâm Ðồng hlôi đei tơ drong tơ pl^h hơ dăh ‘lơ\ng kiơ\ rim xơ năm, tơ drong ar^h sa kơ kon pơ lei tơ ring hơ tăih hơ to\ lơ\m de#h char roi ‘năr tơ pl^h ‘lơ\ng, pơ yan kon pơ lei rơ hơi hlôi pă găn đei bơ\ih…Mă lei, oei đei 1,2 tơ drong tơ hlăk tơ hl^n, nhen: tơ drong jang pơ tho ho\k tơ drong jang tam mă tro\ [lep hăm tơ pa\ yan âu tơ\ tơ ring, tơ mam drăm, kơ măy kơ mo\k pơ tho tơ drong jang tam mă lăp hăm tơ drong ‘me\h vă, 1,2 tơ ring pơ tho tơ drong ho\k tơ drong jang tam mă ‘lơ\ng, đei tơ drong hơ drom băl lơ\m trong jang tơ gu\m hăm kon pơ lei kon kông, pơm mơ mat tat lơ\m tơ drong dăr hơ len bơ ngai ho\k tơ drong jang, tơ drong jangpơ tho tơ roi tơ băt, chă tơ [o#h ho\k tơ drong jang tam mă tro\ [lep hăm  tơ ring kon pơ lei kon kông kơ na mơ mat kơ xơng io\k bơ ngai ho\k…” Pơ tho ho\k tơ drong jang ăn kơ kon pơ lei kon kông, blu\ng a athei kiơ\ tơ drong joăt joe, tơ drong joăt oei sa kơ đe sư, đang kơ ‘no\h [rư\ [rư\ hơ to\k ‘lơ\ng mă hơ mo\ kơ hơ nhăk ăn io\k yua jơ nei ‘lơ\ng”. Kơ dră an^h pơ tho ho\k tơ drong jang, kơ an^h jang vei lăng găh tơ drong jang, linh j^ rơ ka păng tơ pôl de#h char Lâm Ðồng Lê Quang Hân tơ roi tơ băt.

‘Me\h sut pơ ngot rơ ve\t tơ jur dơ nu\h hin kơ jăp, de#h char hơ drin pơ\ih xă bơ ngai ho\k tơ drong jang, pơ jing tơ drong hiôk ăn kơ kon pơ lei kon kông đei kiơ\ tơ drong jang tro\ [lep hăm tơ drong hlo#h vao, tơ drong hơ to\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ\ rim tơ ring. Păng vei răk, hơ to\k tơ iung rim tơ drong jang joăt joe đơ\ng sơ\ kơ kon pơ lei K’ho, Chu Ru nhen: tanh brai vei khăn, pơm bơ\n pơ han, bo#i, tơ khie\n hu…ku\m đei rim tơ ring pơ\ih lăm pơ tho tơ drong jang, mă lei nhen le\ ư\h pă lăp hăm jơ hnơr mơ lo#h bơ\ih, mơ mat tat ‘no\h tru\h dơ\ng hăm tơ drong jang “ vei răk păng hơ to\k tơ iung” tơ drong kăp g^t jo\h ayo\ kră sơ\.

                                                                                  Tơblơ\: Thuem