Tŏk bŏk pơyan ‘mi 2025, kơsô̆ bơngai jĭ pơlŏ lĕch đe tŏk lơ tơ̆ xăh Chư Sê, dêh car Gia Lai păng tơring jŭm dăr. Mŏ Siu Phier, tơ̆ plei Del, xăh Chư Sê, oei lăng 2 ‘nu kon jĭ pơlŏ lĕch đe, hơmet jĭ tơ̆ Hnam pơgang xăh Chư Sê ăn tơbăt, kŭm nhen rim ‘măng đei bơngai jĭ pơlŏ tŏ hơkâu, mŏ hơnơ̆ng năm tơ̆ hnam pơgang. Mŏ hơđơ̆ng jơhngâm yoa tơ̆ hnam pơgang đei ƀak si, bơngai jĭ đei khăm tôch hơlen.

“Hnam đei 6 ‘nu bơngai, klo kăn măr nhi păng 4 ‘nu kon. Rim ‘măng jĭ jăn, hnam nhôn hơnơ̆ng năm tơ̆ hnam pơgang hơmet, tơ̆ âu đei ƀak si Rah Lan H’Phương. Tơdăh jĭ pơlŏ lĕch đe, ƀak si khăm, ăn huch pơgang păng ƀich tơ̆ hnam pơgang; gô klăih jĭ ‘nŏh brŏk. Hơmet jĭ tơ̆ âu tôch hiôk ăn unh hnam. Ƀak si Rah Lan H’Phương dôm tơdrong jĭ hmă hơmet klăih đĭ, ưh đei chơ năm tơ̆ hnam pơgang kơpal hơtăih păng huach jên.”

Ƀak si Rah Lan H’Phương mă mŏ Siu Phier pơma truh hei ‘nŏh jĭ 1 lơ̆m dôm ‘nu ƀak si đei iŏk năm hŏk kư tuyên kơ dêh char Gia Lai. Đơ̆ng rŏng 7 sơnăm hŏk tơ̆ Khoa Y Dược, Đại học Tây Nguyên, mŏ apinh vih dơ̆ng tơ̆ tơring bơ̆ jang, vei lăng jơhngâm pran ăn kon pơlei tơ̆ pơlei pơla. Ƀak si Rah Lan H’Phương ăn tơbăt, tơdrong tơgŭm ăn hŏk kư tuyên tôch lăp hăm tơring kon kông pơmat tat. Bơngai tơ̆ pơlei, băt hơdăh pơlei pơla, năm hŏk păng vih pơvih ăn pơlei kơ na tôch hiôk hian:

“Tơdrong ƀônh hiôk đơ̆ng oh ‘nŏh gơ̆h nơ̆r yoăn păng nơ̆r Jarai hai, kơna oh apinh vih tơ̆ Hnam pơgang tơring vă bơ̆ jang. Mă đơ̆ng tơ̆ hnam pơgang oei đei lơ tơdrong pơmat tat găh tơmam jang pơting dôm hnam pơgang tih, mă lei kon pơlei oei xa tôch ‘lơ̆ng, ba gơ̆h nơ̆r pơma kơ na chă pơma nuh tôch ƀônh, tơgŭm ăn kon pơlei roi đei yoa. Mih ma duch nă ‘mĕh năm tơ̆ hnam pơgang jê̆ vă chă khăm hơmet hiôk ƀiơ̆, da ƀiơ̆ huach jên, yoa năm tơ̆ hnam pơgang kơpal vih vât tôch pơmat păng huach jên dơ̆ng.”

Kŭm đei pơtho hŏk kiơ̆ trong kơ tuyên, đơ̆ng rŏng kơ hŏk đang, ƀak si Siu Phơm, bơngai Jarai vih jang tơ̆ Hnam pơgang xăh Ia Hrú, dêh char Gia Lai. Đơ̆ng rŏng 10 sơnăm bơ̆ jang, ƀak si ưh lăp khăm hơmet rim tơdrong jĭ ăn kon pơlei đĕch mă oei pơma nuh, roi tơƀôh ăn mih ma duch nă trong oei xa rơgŏh, tang găn jĭ jăn, vei lăng ‘lơ̆ng jơhngâm pran. Ƀak si Siu Phơm ăn tơbăt, ƀak si kư tuyên đei tơdrong ‘lơ̆ng ‘nŏh hlôh vao hơdăh đon hơpơi ‘mĕh đong kon pơlei păng roi tơbăt tôch đei yoa:

“Ba jĭ bơngai kon kông kơtă tơ̆ tơring kơna băt hơdăh tơdrong ‘mĕh vă đơ̆ng kon pơlei mưh ưh đei jên năm tơ̆ hơtăih vă khăm hơmet jĭ. Yoa mih ma duch nă oei mơmat tat, kơna ba băt hơdăh jơhngâm đon đe sư. ‘Nŏh kŭm jing tơdrong mă inh rơih hŏk tơdrong jang pơgang vă vei lăng jơhngâm pran ăn mih ma duch nă. Rim ‘măng mih ma duch nă năm khăm, iŏk pơgang tơ̆ hnam pơgang dăh mă kơdih kâu inh jur khăm tơ̆ pơlei hơnơ̆ng tơtă ăn rim bơngai hơtŏk đon vei lăng jơhngâm pran blŭng a, vang răt ƀao hiêm pơgang tôm, vă mưh đei jĭ jăn ‘nŏh da ƀiơ̆ huach jên ăn unh hnam păng đei khăm hơmet ‘lơ̆ng ƀiơ̆.”   

Kiơ̆ ƀok Trần Minh Tâm, Kơdră vei lăng kon pơlei xăh Ia Hrú tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng hlôh vao jơhngâm đon tơpôl, roi tơbăt trŏ tơdrong đơ̆ng đe ƀak si năm hŏk kiơ̆ trong kư tuyên tôch tôch rơđăh. Tơdrong 'nâu ưh lăp hơtŏk tơdrong đei yoa đơ̆ng khăm, hơmet jĭ đĕch mă oei tơgŭm ăn dôm tơdrong tơgŭm, nơ̆r tơbăt đơ̆ng anih jang pơgang đei bơ̆ jang đei yoa 'lơ̆ng đơ̆ng pơlei pơla hloi.

“Tơdrong juăt kŭm nhen trong tang găn jĭ jăn, vei lăng jơhngâm pran ăn kon pơlei đei ƀak si Siu Phơm băt tôch hơdăh. Kơlih thoi noh, tơdrong jang khăm, hơmet jĭ, roi tơƀôh ăn kon pơlei đơ̆ng ƀak si Siu Phơm ling lang hơnhăk ba tơdrong đei yoa ‘lơ̆ng, hơtŏk đon hlôh vao ăn kon pơlei pơm kiơ̆ ‘lơ̆ng dôm trong tang găn jĭ. Kon pơlei lui kiơ̆ tơdrong khăm hơlen jĭ kiơ̆ khei, hơmet jĭ tơ̆ hnam pơgang xăh, vang tơgop vei lăng ‘lơ̆ng jơhngâm pran blŭng a kơ kon pơlei lơ̆m xăh roi ‘lơ̆ng ƀiơ̆.”

Đơ̆ng đei tơlĕch jang sơnăm 2008, Gia Lai jĭ dêh char groi kông jang ‘lơ̆ng tơdrong pơtho hŏk păng hơmet anih jang ăn ƀak si kư tuyên jur jang tơ̆ hnam pơgang tơring. Gơnơm đơ̆ng noh, kơsô̆ ƀak si jô̆ kiơ̆ kơsô̆ măt kon pơlei dar dĕh vă tŏk truh 4 'nu ƀak si lơ̆m 10.000 'nu kon pơlei, tơgŭm pơm hơtŏk tơdrong 'lơ̆ng mưh vei lăng jơhngâm pran păng pơm tơjur ƀiơ̆ kơsô̆ bơngai jĭ hơnơ̆k hơdrap, jĭ pơlŏ tŏ hơkâu. Mă loi, đơ̆ng 2020 – 2021, jĭ hơbuh Covid-19 tơpŏh ranh, Gia Lai đei bơngai jĭ păng lôch lăp tŏ sĕt đĕch, tơdrong 'nŏh ăn ƀôh tôch đei yoa đơ̆ng hnam pơgang tơring păng khul ƀak si kư tuyên bơ̆ jang tơnăp 'lơ̆ng hăm pơlei pơla.

Tơdrong tơgŭm pơtho ƀak si kiơ̆ đơ̆ng hŏk kư tuyên tơ̆ Gia Lai hlôi păng tŏk bŏk ăn ƀôh tôch đei yoa, mưh “Ƀok thây pơgang nhen thoi bơngai mĕ iâm” tơ̆ pơlei pơla vih pơvih dơ̆ng ăn mih ma duch nă kơdih. Tơdrong jang tơnăp đơ̆ng đe ƀak si mơlôh nhen Rah Lan H’Phương, Siu Phơm, đon lui đơ̆ng kon pơlei hăm hnam pơgang tơring roi đei hơmet kơjăp. Gơnơm thoi noh, tơdrong jang pơgang tơ̆ tơring hơtăih yăih kơ Gia Lai roi đunh roi tŏk 'lơ̆ng, hơnhăk ba um ai 'nao ăn tơdrong vei lăng jơhngâm pran tơpôl./.