Nhiều người Mông chọn mặc váy may sẵn, áo phông, hoặc áo sơ mi. 

Ở không ít bản đồng bào Mông vùng cao bây giờ, hình ảnh chị em phụ nữ vừa đi bộ, tay vừa se lanh, hoặc tự thêu tay những bộ trang phục nguyên bản cho bản thân và các thành viên trong gia đình đã không còn phổ biến.

Thay thế những tấm vải được chị em kỳ công thêu dệt, tại các chợ phiên vùng cao, những tấm vải vải in công nghiệp được bày bán tràn lan. Vải công nghiệp vừa rẻ, vừa đa dạng về màu sắc, chủng lại nên nhiều chị em phụ nữ dân tộc Mông chọn mặc váy may bằng vải công nghiệp kết hợp với áo phông, hoặc áo sơ mi. 

Nguyên nhân thì nhiều. Từ việc dễ dàng chọn mua vải vóc, đến việc có thể mua các bộ đồ may sẵn mô phỏng trang phục dân tộc. Tuy nhiên, chính sự dễ dãi chấp nhận này đang dần khiến đồng bào DTTS mất dần bản sắc. Có thể cho rằng, đồng bào chưa nhận thức rõ trách nhiệm bảo tồn văn hóa, bảo tồn hồn cốt dân tộc mình; lớp trẻ mải du nhập cái mới, chưa quan tâm gìn giữ, phát huy những giá trị truyền thống trong trang phục. 

Mua các bộ trang phục "fake" được may sẵn ở chợ vừa đỡ mất công sức, thời gian lại vừa rẻ. Vì thế, không chỉ chị em phụ nữ, nhiều đàn ông dân tộc Mông cũng mặc đồ may sẵn thay thế những bộ trang phục thêu tay truyền thống. Ở nhiều nơi, lớp trẻ dân tộc Mông hiện không còn phân biệt được đâu là họa tiết dây lưng của nhóm Mông Trắng, đâu là họa tiết chân váy của nhóm Mông si, Mông Hoa. Thậm chí, không ít bạn trẻ giờ chỉ mặc quần âu, áo phông hoặc sơ mi.

Để những bộ trang phục truyền thống "thắm lại"

Trước nguy cơ mai một truyền thống văn hóa, nhiều người dân là đồng bào thiểu số đã bày tỏ những lo lắng của mình và đang có những việc làm cụ thể, thiết thực để níu giữ văn hóa dân tộc, để những bộ trang phục truyền thống "thắm lại". 

Ở bản Tà Xùa, xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La chị Lầu Thị Sông cho rằng, nếu không mặc đúng trang phục nguyên bản của dân tộc mình, người khác nhìn vào sẽ không còn biết mình thuộc nhóm dân tộc nào. Vì vậy, thay vì chọn mua những bộ váy áo có sẵn ở chợ, chị Sông vẫn miệt mài se lanh, nhuộm vải để kết lên những bộ trang phục truyền thống cho mình, cho chồng và các con. 

Tại xã Kiên Thành, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, những thành viên gia đình anh Giàng A Chư miệt mài với công việc thêu may vải thổ cẩm, vải lanh của đồng bào dân tộc Mông để bảo tồn. Không những thế, vợ chồng A Chư còn nhận thêu may cho nhiều người dân trong bản và nhận đơn đặt hàng oline trên zalo, facebook. 

Niềm đam mê, sự miệt mài với trang phục truyền thống dân tộc của gia đình A Chư đã lan tỏa, thu hút không ít chị em phụ nữ trẻ đến học cách thêu và may trang phục dân tộc mình. Theo anh A Chư, đây cũng là giải pháp hữu hiệu để gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Mông, vừa giúp cho gia đình nâng cao thu nhập. 

Cấp ủy, chính quyền nhiều địa phương cũng đang đẩy mạnh tuyên truyền, vận động bà con giữ gìn, bảo tồn những bộ trang phục truyền thống của các dân tộc nói chung và trang phục của đồng bào Mông nói riêng. 

Thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai đã và đang tập trung nguồn lực đầu tư 5 điểm du lịch cộng đồng theo tiêu chuẩn ASEAN tại 5 xã gắn với đặc trưng 05 dân tộc thiểu số trên địa bàn thị xã gồm dân tộc Mông, Dao, Tày, Giáy, Xá Phó. Theo đó, các làng nghề truyền thống, các nét văn hóa dân tộc, trong đó có trang phục truyền thống của dân tộc được khôi phục, phát triển để tạo điểm nhấn thu hút khách du lịch.

Tại xã Sin Suối Hồ, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu những năm gần đây, chính quyền xã luôn tuyên truyền, vận động bà con bảo tồn trang phục truyền thống; mở nhiều lớp dạy vẽ sáp ong trên vải để (một khâu quan trọng để tạo hoa văn trên vải thổ cẩm dân tộc Mông), trồng cây lanh, dệt vải, thêu may trang phục dân tộc. Do vậy, 100% đồng bào Mông trên địa bàn xã đều mặc trang phục nguyên bản.

Anh Sùng A Lùng, Phó chủ tịch UBND xã Sin Suối Hồ cho biết “Trong bản đều trồng lanh, xe lanh và dệt vải may váy, chủ yếu là chị em phụ nữ thêu bằng tay những bộ trang phục đúng nguyên bản”.

Bộ trang phục truyền thống của đồng bào Mông rất đặc sắc, cầu kỳ, tạo nên bản sắc riêng có. Việc gìn giữ, bảo tồn bộ trang phục truyền thống rất cần sự chung tay của mỗi người dân ở các bản làng đồng bào Mông, góp phần thiết thực bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc./.