VOV4.K’ho - Ală kòp ờ niam ntìng gòr ngkời, gòr ngko, kòp jê as ơră tơngoh…sơlơ ngai sơlơ gơl^k geh uă tàm ală cau gam tàm sơnam lơh broă mờ lơh gơtìp jê ngan, lơh aniai uă ngan tus mờ rài kis broă lơh sa mờ bơta pràn să jan cau kòp. Ală kòp do sơnđan bal là ală kòp gơrềng tus mờ ntìng gòr ngkời mờ gòr ngko. Kờ` làng bol mờ gơ\p bơyô in g^t rơlao tai mờ rơcang sơndră mờ kòp do, tàm jơnau ngai do, iăt dơ\ lùp bơh Tiến sĩ Phạm Tỵ, kuang atbồ gah sơm kòp ơră tơngoh-ntìng gòr ngkời, hìu sơnơm càr Gia Lai.

-Ơ bác sĩ, ală kòp gơrềng tus mờ ntìng gòr ngkời mờ gòr ngko gơl^k geh ală bơta ờ niam bè lơi tàm rài kis mờ lơh gơrềng bè lơi tus mờ bơta pràn kơl dang să jan cau kòp dê?

Tiến sĩ Phạm Tỵ: Ală kòp bè ngko, ntơh, ngkời, bu\t lơh aniai uă ngan tus mờ rài kis, bơta pràn kơl dang să jan, geh tu\ là màng kis cau gơtìp kòp. Di lah ờ sơm kòp di ha là ờ go\ gờ` mờ sơm kòp, den cau gơtìp kòp jê ngan, jroă rơlao den lơh aniai tus mờ bơta pràn kơl dang să jan. Hơ\ là di lah cau kòp gơtìp lơng 1 đah tê, 1 nao tê, 1 nao jơng, geh tu\ gơtìp lơng 2 đah jơng ha là 2 đah tê den ờ gơtùi lơh ală broă bè ờs. Jroă rơlao den gơtìp ngòt rơngơ\t tus mờ màng kis. Đơs pơniơu kòp ntìng gòr ngkời bè kồl bu\t, koe bu\t, ờ niam ntìng den lơh ờ pràn tă nhơm, ha là kòp bè ntìng gòr ngko lơh ờ pràn tă nhơm, kòp gơl^k geh tềng ntìng gòr ngkời kung lơh aniai tus mờ uă broă lơh ndai…

-Geh ală kòp lơi gơrềng tus mờ ntìng gòr ngkời, gòr ngko ơ bác sĩ?

Tiến sĩ Phạm Tỵ: Bè ntìng gòr ngkời mờ gòr ngko, geh bal tàm ală kòp tòm tơnơ\ do: lài ngan là kòp bè gơtìp sồt. Đơs pơniơu gơtìp rềs àr tàm rài kis, rềs àr tàm lơh broă, rềs àr tàm gùng lòt, gơtìp ală bơta phan `jơ\, ală sồt uă lơh aniai tus. Lơh bơcah, lơh gơklơn, lơh ờ gơtùi ơwa`, gơtìp lơng, lơh aniai tus mờ màng kis cau kòp. Dơ\ 2 tai là kòp ờ niam ntìng, lơh gơl^k rơkồn ntìng gòr ngkời. Gơwèt mờ ngkời, đah sơnơm yau sơnđan là kòp jê ơră ntìng, jê, lơng… ntìng gòr ngkời kung lơh gơl^k kòp tềng kồ ntìng mờ làng bol mờng đơs là kòp rơbă kồ ntìng. Ală kòp do lơh aniai tus mờ chung, lơh aniai tus mờ broă ơwa` să mờ broă sơndră wơl bơh să jan dê. Bơdìh hơ\ tai, gam gơtìp gơklơn gùng mhàm, tàm hơ\ uă ngan là tus mờ ntìng gòr ngko lơh kòl ală gùng mhàm tus tơngoh, mờ lơh gơl^k ală kòp tàm tơngoh bè jê bồ, ờ lơhă b^c…ntìng gòr gơrềng bal bơh che ơră tơngoh dờng. Bè cau kòp gơtìp kòp tơngoh ha là cau kòp gơtìp lơng jơng tê jo\ ngai lơh gơrềng tus mờ ntìng gòr ngkời lơh cau kòp jo\ ngai gơtìp koe, ờ gơtùi ơwa`. Mpồl kòp dơ\ 4 là ală kòp bè as. Geh ờ uă bơta kòp ndai gơtìp jroă bè mhàm kung là broă gơl^k geh bơh kòp gòr ngkời.

- Kờ` sơndră mờ ală kòp gơrềng tus mờ ntìng gòr ngkời mờ gòr ngko, jăt bác sĩ pal geh broă sào sa, ơm rơlô, mờ lơh broă bè lơi?

Tiến sĩ Phạm Tỵ: Khà cau gơtìp kòp mờng geh tàm kòn bơnus tàm sơnam lơh broă. Den tàng, bơdìh mờ broă gơrềng tus mờ bơta pràn kơl dang să jan să tòm den gam gơrềng tus mờ broă lơh sa-mpồl bơtiàn. Bơta [uơn ngan mờ he gơtùi lơh là lơh broă niam mờ lòt tàm gùng niam ờ do ờ dă. Pleh mờ broă gơtìp ờ niam ntìng den he pal lơh jăt mờ broă lơh bal mờ rài kis ndrờm bal, ba` lơh ală broă ờ di pal mờ rài kis să jan he neh geh lài. Bè nggui bơsram sră di pal, tùng, tui phan `jơ\ pal di pal, ba` tùng, tui ală phan `jơ\ ir, tàm hơ\ uă ngan là tui phan `jơ\, hơ\ sồng broă sào sa di pal, sùm tàp pràn să jan mờ ală broă tàp di pal. Ngan là broă sơndră mờ kòp he ờ gơtùi lời kòp gơl^k geh. Mơya tu\ kòp neh gơbàn den pal di tu\ tus hờ hìu sơnơm geh bơta pràn, geh tơl phan sền gàr kòp do, sơm kòp di tu\. Kòp ờ jroă den hùc sơnơm, rài kis lơh broă, tàp pràn să jan ha là ală broă tàp kờ` tơnguh pràn să jan. Di lah jroă rơlao pal reh mờ kung pal reh gờ`. tơnơ\ mờ tu\ reh den pal tàp tơnguh pràn să jan tàm bơta niam ngan di lah geh.

-Ală broă gơl^k geh bè lơi kờ` dong kờl cau kòp g^t gờ` kòp gơrềng tus mờ ntìng gòr ngkời, gòr ngko ơ bác sĩ?

Tiến sĩ Phạm Tỵ: Bơta gơl^k geh gờ` ngan là jê. Bè ờs, cau lơh broă mờng ờ sền gròi kòp. Tàm hơ\ ngan là tus mờ sồt să den [uơn g^t, tu\ gơtìp den jê, lơng ha là ờ gơtùi ơwa` să, kră kồ ntìng, ntìng gòr ngkời. Gơwèt mờ kòp ờ niam ntìng, ală kòp lơh gơl^k gùt să den bơta gơl^k geh lài ngan là jê. Jê jăt ntìng gòr ngkời, ha là tềng tiah jê tềng ntìng gòr ngkòi, ha là jê jăt gùng che ơră tơngoh mờ gơtìp gơklơn che ơră tơpngoh. Jăt mờ khà jroă mờ gơbàn jê tus kàr lơi.

-Bác sĩ geh jơnau bơto pơlam lơi tus mờ ală cau kòp neh gơtìp kòp gơrềng tus mờ ntìng gòr ngkời mờ gòr ngko?

Tiến sĩ Phạm Tỵ: A` dan bơto sồr ală cau, di lah gơtìp jê bu\t, jê tềng jơng kồt den pal tus hờ hìu sơnơm rềp ngan kờ` geh pơlam, broă lơi kờ` sền gàr mờ sơnơm den ngui sơnơm, ơm rơlô să. Kuơ màng ngan là ba` ơ\t, ba` lơh ală broă `jơ\. Broă lơh lài ngan cau lơi kung geh lơh là ơm rơlô. Di lah pal reh den kung pal reh gờ`.

-Dan ưn ngài tiến sĩ!

                                               Cau mblàng Ndong Brawl.