VOV4.K’ho - Amidan là phan geh tàm dơlam rơnồng dờ, geh tềng gùng sa mờ gùng tă nhơm, geh gơnoar sền gàr, tơnguh bơta sơndră bơh bồ rơnồng dờ mờ virus, vi khuẩn lơh gơbàn kòp. Kung tài là phan gơdờp broă sò tơm bơh pah ngai bơh virus gùng phan sa mờ bơh gùng tă nhơm, den tàng amidan [uơn ngan gơbàn jê as, lơh ờ niam tus mờ bơta pràn kơl dang să jan.

Jê as amidan [uơn gơbàn sùm lơh ờ niam tus mờ rài kis broă lơh pah ngai, den tàng, uă cau neh rơwah broă koh amian. Mơya broă koh ha là ờ koh amidan pal geh broă bơto pơlam mùl màl bơh bác sĩ đah sơm kòp gah do kờ` pleh mờ bơta ờ niam lơh gơbàn.

Kòp mờng gơbàn ngan tàm amidan là jê as amidan. Kơnòm dềt mờng gơbàn kòp do uă rơlao mờ cau dờng. Jê as amidan mờng gơbàn tu\ geh broă tam ghơl trồ tiah, tiah kis.

Nhơm trồ tiah tam gơl ni sơna bơh duh tus mrềt ha là di gơlan tài hùc uă dà lu\, dà mrềt, ơm jo\ tàm măi mrềt... bơta gơbàn bơh jê as amidan là duh să, jê rơnồng dờ, bơsiă, lơwan dà diao jê, chào ngko... kòp do lơh cau kòp glar, ờ gơbài sa. Kuơ màng, tàm kơnòm dềt, di lah amidan as dờng ir lơh ờ niam tus gùng tă nhơm, di gơlan lơh kòl tă nhơm tu\ b^c.

Tu\ geh bơta gơbàn jê as amiadan, cau kòp pal tus kham mờ bác sĩ sơm kòp đah tồr muh rơnồng dờ mờ khăt jăt bơta kòp, bác sĩ gơtùi ai broă sơm kòp di pal. Tàm bơta di mơ, cau kòp gơtùi bơto sồr ngui sơnơm. Mơya, di lah neh sơm kòp niam, di mờ broă bác sĩ sồr mờ ngui sơnơm kháng sinh tơl liều mờ kòp ờ bời den hơ\ sồng geh sồr koh amidan.

Tu\ do, uă cau mè bèp gam geh nùs nhơm kơlôi sơnơng ai kòn dềt koh amidan kờ` sơndră mờ kòp jê as amidan. Mơya tàm mùl màl, do là anih sơndră kuơ màng ngan tàm ală bơta sơndră mờ kòp să jan in. Den tàng, di lah să jan kòn dềt gam bè ờs, amidan kò phồng niam, ntiar mờ ờ gơbàn as den ba` koh amidan. Mìng koh amidan tu\ geh jơnau sồr bơh bác sĩ.

Sơnam geh sồr koh amidan là bơh 5 tus 45 sơnam. Tài gơwèt mờ kòn dềt hờ đơm 5 sơnam di lah koh den lơh gơbàn ờ niam tus mờ bơta pràn sơndră mờ kòp, bơta ndai tai, tàm sơnam do, amidan ờ hềt dờng jơh den tàng gơcăt tai.

Gam ală cau kòp rơlao 45 sơnam pal kơlôi sơnơng nền nòn tu\ koh amidan, tài do là cau [uơn gơbàn ală kòp jroă bè nùs gùng mhàm, gơguh huyết áp, ờ kòp tàm sơnam do amidan mờng gơbàn kră, di lah koh den di gơlan lơh cau kòp roh uă mhàm, lơh ngòt rơngơ\t tus mờ màng kis.

Tu\ do, geh uă broă kờ` koh sơbì amidan, tàm hơ\ geh: broă tă koh amidan mờ che, koh amidan mờ Sluder điện ha là Sluder bè ờs, koh amidan mờ pềs điện, pềs lưỡng cực, mờ pềs siêu âm ha là mờ sóng radio điện từ.

Tu\ do, 2 broă koh amidan niam ngan là tă koh amidan mờ che mờ koh mờ sóng radio điện từ. Mơya, broă koh mờ sóng radio điện từ kas priă. Gam ală broă koh ndai lơh jo\ bời, [uơn gơbàn gơl^k mhàm wơl mờ cau kòp jê jo\ rơlao.

-Ơi ơ bác sĩ, tu\ lơi hơ\ sồng gơtùi koh amidan?

Bác sĩ Đinh Quang Biên: lài ngan, amidan as gơbàn uă dơ\ tàm nam mờ tu\ sơm kòp mờ sơnơm ờ gơdờp. Bè ờs là rơlao 3 dơ\ tàm dùl nam den pal geh sồr koh.

Dơ\ 2, amidan as dờng, lơh ờ niam tus mờ gùng tă nhơm, lơh ờ niam tus mờ gùng sa phan bè kal ke tàm broă lơwan.

Dơ\ 3 là as amidan lơh gơbàn ală bơta bè viêm xoang, jê as tồr, jê kồ jơng kồ tê, jê leh, jê gùng tă nhơm.

-Bè hơ\, ală cau lơi ờ gơtùi koh amidan ơ bác sĩ?

Bác sĩ Đinh Quang Biên: ală cau ờ gơtùi koh amidan là ală cau gơbàn kòp bè mhàm. Cau gơbàn kòp ờ pràn klờm, ờ pràn leh, kòp đồm sơdàng, kòp bơsiă jòr, kòp bassedow ha là cau kòp gam tàm tơngai gơlơh să.

-Lài mờ tu\ koh amidan, cau kòp pal kah ală bơta lơi ơ bác sĩ?

Bác sĩ Đinh Quang Biên: lài ngan, cau kòp pal gàr niam bơta pràn kơl dang să jan. Lài mờ tu\ koh, cau kòp pal geh kham bơta pràn kơl dang să jan tơrgùm bal bè sền mhàm, chụp X-quang nùs, klờm soh, was nùs. Cau kòp pal ơ\t sào 6 jơ lài mờ tu\ koh amidan.

-Tơnơ\ mờ tu\ koh amidan, cau kòp pal kah bơta lơi ơ bác sĩ?

Bác sĩ Đinh Quang Biên: lài ngan pal sền gròi sền geh gơl^k mhàm lah ờ. Kờ` g^t den cau kòp geh tu\ pal choh dà diao kờ` sền. Tàm bơta gơl^k mhàm den pal choh ờ gơtùi lơwan tàm ndul, tơnơ\ mờ hơ\ pal tus hờ hìu sơnơm kờ` bác sĩ kham sơm kòp.

Dơ\ 2, tơnơ\ mờ tu\ koh amidan pal kah tus mờ broă sào sa hùc dà. Pal sa ală phan m[ờc, ngềt. Ngai sơnrờp mìng hùc dà toh. Ală ngai tơnơ\ mờ hơ\ den sa pòc, sa [ung, phở, ba` sa ală phan sa kră, duh, sràt, hòi. Ba` bơsiă ngkhàk uă, ba` lơh broă `jơ\ ha là ơwa` să pràn. Dùl bơta tai là tơnơ\ mờ tu\ koh amidan cau kòp pal đơs mơ, ba` ơm ờ đơs.

-Lơh bè lơi kờ` tơmù broă pal gơbàn koh amidan ơ bác sĩ?

Bác sĩ Đinh Quang Biên: Kờ` sơndră mờ broă pal koh amidan den pal tơmù broă amidan gơbàn as. Lài ngan pal sùm lơh ram tềng ngko. Dơ\ 2, ba` hùc dà lu\, `ô ơlăk, bièr. Dơ\ 3, ba` kis tàm tiah sùh i-ò ha là gơbàn gơthul uă. Dơ\ tai là tu\ gơbàn kòp amidan pal lòt kham mờ sơm kòp gờ`, pleh mờ gơbàn jroă.

-Ơi, dan ưn ngài bác sĩ uă ngan.

                                                                             Cau mblàng Ndong Brawl