VOV4.K’ho - C^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp ai kòn dềt in là broă lơh geh kuơ mờ ală cau mè, cau bèp lơi kung pal g^t mờ lơh jăt ai kòn in. broă c^t sơnơm sơndră mờ kòp ờ mìng dong kờl tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp ai kòn dềt in mờ gam pơgồp bal kuơ màng tàm broă dong kờl kơrian ală bơta di gơlan gơbàn kòp geh cồng nha. Ală jơnau yal tơnơ\ do geh dong kờl làng bol mờ gơ\p bơyô in wă rơlao tai bè broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp niam ờ do ờ dă.

Tàm ală nam pa do, broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp ai kòn dềt in geh ală cau mè, cau bèp sèn kuơ ngan. Geh pơnrơ ngan là bơdìh mờ broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp tơl ală bơta sơnơm ờ sa priă jăt broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp dê, uă cau mè, cau bèp gam ai oh kòn in c^t tai ờ uă bơta sơnơm vaccine sơndră mờ kòp ndai.

Do là bơta tơngo\ chờ ngan tàm broă tơnguh jơnau g^t wă bè broă sền gàr bơta pràn kơl dang sa jan mpồl bơtiàn. Mơya, tàm broă ai kòn dềt lòt c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp neh geh ờ uă cau mè, cau bèp ờ su\k ơm mờ ờ g^t bè lơi tàm broă gàr niam ờ do ờ dă bơta pràn kơl dang să jan ai kòn in.

Tơnơ\ do là jơnau bơto sồr bơh ală cau jăk chài gah lơh sơnơm:

Lài mờ tu\ c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp, ba` ai kòn dềt sa ha là pô hờm ir mơya kung ba` lời kòn dềt jơgloh kờ` pleh mờ broă gơmù gùng mhàm tơnơ\ mờ tu\ c^t. Broă lơh kloh niam să jan kờ` tơmù mồr.

Tu\ c^t sơnơm, pal ai kòn dềt soh ào ơnàng, niam kờ` dong kờl ală bác sĩ [uơn tàm broă kham. Kờ` tơmù ờ uă ngan ală bơta di gơlan gơbàn tơnơ\ mờ tu\ c^t, tu\ ai kòn lòt c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp, cau mè, cau bèp pal cèng bal sră c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp ai kòn dềt in mờ yal kuang bàng lơh sơnơm bè bơta pràn kơl dang să jan kòn dềt dê bè: tu\ deh gơbàn bơta lơi, kòp tê jê să, broă gơbàn sơndră mờ sơnơm, hoá chất mờ sơndră mờ phan sa.

 Kuơ màng pal kah ală bơta sơndră pràn mờ dơ\ c^t lài bè: duh să uă, `ìm jo\, hă, gơl^k toh… kờ` kuang bàng lơh sơnơm g^t lài mờ tu\ c^t mờ ơm ing c^t di lah kờ`. Bác sĩ Phạm Văn Lào, kuang atbồ hìu sơnơm Y tế dự phòng càr Dak Lak bơto:

-Di lah kòn dềt gơbàn sơndră jroă tàm dơ\ c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp den dơ\ pơn jăt tai, cau hìu nhă pal cèng kòn dềt tus kham, sền kờ` g^t nền nòn lài mờ tu\ pơn jăt tai c^t lah ờ.

Di lah kòn dềt gơbàn duh să rơlao 38, 5 độ C den pal ơm ing dơ\ c^t do. Pơn jăt tai là di lah kòn dềt gơbàn ờ uă bơta gơbàn kòp gơtòp den cau mè, ca bèp pal cèng kòn tus ală hìu sơnơm kờ` sơm kòp, tàm hơ\ ală bác sĩ geh bơto, ai tơl^k broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp lah ờ.

Bè broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp tàm hìu sơnơm xã, sơnah [òn, bác sĩ Lê Thị Xuân Hạnh, kuang atbồ hìu sơnơm sơnah [òn Tân An, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dak Lak pà g^t:

-Lài mờ tu\ bơyai lơh c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp, bol a` geh rơcang kơ [àng pơlam kham rơwah. Tàm do, bol a` bơto sồr cau mè ală kơnòm dềt geh ai mờ ờ geh ai. Nting nền nòn cau mè ơm ing kờ` sền gròi tơnơ\ mờ tu\ c^t 30 phút. Nting cau mè tơnơ\ mờ tu\ rê tàm hìu di lah kòn gơbàn duh să, gơbàn tơngo\ ni sơna den pal cèng mơ kòn tus hờ hìu sơnơm.

Tơnơ\ mờ tu\ c^t, kòn dềt pal ơm ing tềng hìu c^t sơnơm di pơgăp 30 phút kờ` sền gròi bơta pràn kơl dang să jan. Tu\ rê, pal pơn jăt tai sền gròi kòn dềt ờ uă ngan tus 1 ngai 1 mang tơnơ\ mờ tu\ c^t kờ` go\ mờ lơh di tu\ ală bơta tơpngo\ sơndră wơl. Tu\ do, cau mè, cau bèp gam ai kòn sào sa, um bè ờs.

Tềng anih c^t kòn dềt di gơlan gơbàn as pơrhê, mơya do là bơta sơndră bè ờs mờ geh bời is, ờ ngòt bơta lơi. Pal ceh mờ dà mrềt di mơ tềng tiah c^t kòn dềt in, dong kờl lơh tơmù jê, ba` ceh ờ duh. Pal kah ai kòn dềt hùc uă dà ha là pô mè uă rơlao mờ soh phan lơhơ ơnàng.

Tu\ kòn dềt duh să uă, cau mè, cau bèp gơtùi ai kòn dềt hùc sơnơm tơmù duh, mơya pal geh jơnau sồr bơh kuang bàng lơh sơnơm. Ba` ai kòn dềt hùc sơnơm tơmù duh tu\ kòn dềt pa c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp, tài lơh bè hơ\ là ờ geh kuơ mờ geh tu\ lơh gơbàn ngòt rơngơ\t tus mờ kòn dềt. Ba` ơn ală bơta phan lơi bè: kơnồng bò tăp iar, bùm tây ha là phan tơmù duh tềng tiah c^t, ài lơh bè hơ\ lơh tơmù bơta gơdờp sơnơm vaccine tus mờ să jan kòn dềt dê. Bơta kuơ màng ngan là cau mè, cau bèp pal ai kòn dềt lòt c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp di tơngai mờ c^t wơl di tu\.

Cau mblàng Ndong Brawl