VOV4.K’ho -  Mat sền ngài ờ loh la dùl tàm bơta kòp gơbàn ua\ ngan tu\ do,  ngan la tàm kơnòm dềt. Kòp mat sền ngài ờ loh la bơta kòp bơh mat, gơ geh lơh ua\ ngan bơta ờ suk tus mờ cau kòp, ờ sền loh geh ala\ phan ngài bè cau bè ờs. Dilah ờ geh git gờ` den bơta kòp geh gơ bàn  jrua\ rlau. Tàm  jơnau ngai do, bol a` geh đơs bè bơta kòp mat sền ngài ờ loh tàm kơnòm dềt, mờ ala\ broa\ lơh kờ` rcang sơndra\ kòp do.

            Jat trơ gùm kờp bơh Hìu sơnơm mat dà lơgar, kờp bal tam 10 na\ kơnòm bơsram den geh tus 3 na\ oh geh gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh, hala kòp mat miôp. Việt Nam  tu\ do geh pơgap 3 tơlak na\ kơnòm dềt gơbàn kòp mat sền ngài ờ lơh, tàm hơ\ geh 2/3 la kòp mat sền ngài ờ loh, ua\ ngan la tàm [òn drà, [òn dờng.

            Geh 2 bơta tờm gơlam tus mờ kòp mat sền ngài ờ loh: Dùl la bơh gơ bơtờp bơh mè bèp tus mờ oh kòn, 2 la bơh bơta mờng tàm ơm sa pah ngai ờ di.

            Jat bơta gơ tờp wơl, mè bèp  gơbàn kòp mat sền ngaà ờ loh den kòn kung gơbàn kòp do. Bơta do kung geh bơta ai go\ bơta mat sèn ngài ờ loh jơnhua, gơbàn sền ngài ờ loh gơguh mhar, mờ geh ua\ bơta gơbàn aniai, bè: Ờ niam tàm kơm bơn mat, gơbàn gơlik kòp  gơlik mhàm tàm mat,  bơta geh bời wơl ờ hoan ngan bulah geh sơm kòp.

            Kòp mat sền ngài ờ loh sùm gơbàn tàm kơnòm bơsram, bơh bơta  nggui ờ di,  ala\ oh geh bơsram, lơh broa\, sền rềp  ua\ tàm bơta ờ tơl àng, ờ bic tơl, mat ờ geh ơm rlô di pal.

            Ngan ngồn,  gơbàn ua\ ngan la bơh gơlam gơguh bơta khà kơnòm dềt gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh la bơh sền tivi ua\ ir mờ sền rềp ir. Nền nòn,  dilah sền rlau 2 jiơ dùl ngai mờ bơta cah ngài mờ tivi hờ đơm 3 thơt  geh lơh tơmù bơta sền mhar ngan. Bal mờ hơ\,  ala\ phan  điện tử  bè điện thoại,  ipad, ma\y vitính…kung la ala\ bơta lơh khà kơnòm dềt gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh, slơ ngai slơ gơguh jơnhua.

            Ala\ bơta geh ai go\ kơnòm dềt gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh la: Pal tus rềp hơ\s ồng gơtùi sền tivi,  sền sra\ pal ngui nao tê nàng jat akhar, kơr nheo mat hal sơrling bồ tu\ sền phan hờ ngài…Bác sỹ Trần Đình Tuấn gơnoar jat jơng atbồ Hìu sơnơm mat Tây Nguyên  ai git, bol he kờ` pal ai kơnòm dềt lòt sền mat mo tu\ geh go\ gơbàn bơta bơh sơnrờp:“Dilah mè bèp sền ngac den kung buơn ngai git ala\ bơta, bè:Dùl la sền ala\ phan ngài ala\ sau sùm pal kơr nheo mat wơl, dơ\ 2 la sền tivi den ala\ sau ơm rềp ngan, hala sền sra\ den ơn sra\ rềp ngan mờ mat, khà di ngai mờ mat mờ sra\ la bơh 35 tus 40 phơng, mơya ala\ sau lời sra\ rềp rlau. Dơ\ 3 la dilah ala\ sau neh lòt bơsram bloh, den ờ sền go\ akhar đang mpàn jù, gơlam tus broa\ bơsram geh gơmù. Dơ\ 4 la kung bươn ngan git la bơta 3 kòn mat ờ drờm bal, sùm geh sơnđan la mat sle\, mat làc, do kung la dùl bơta ai go\ bơh kòp mat sền ngai ờ go\”.

            Mat kơnòm dềt geh gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh dùl đah hala jơh 2 đah mat. Den tàng,  broa\ was mat geh bơnga\ kuơ màng ngan tàm bơta ai git bơta kòp sền ngài ờ loh bơh mat kòn dềt. Do la bơta kuơ màng tàm broa\ dong sơm kòp mat sền ngài ờ loh geh tàm niam.

            Kòp mat sền ngài ờ loh,  mat sền gơtùi bời dilah geh sơm kòp tàm kơnòm dềt hờ đơm 6 sơnam. Mơya, tu\ kơnòm dềt dờng den kan ngan geh bời geh tu\ ờ gơbàn bời. Ua\ ngan  ala\ kơnòm dềt mìng git mat gơbàn kòp sền ngài ờ loh tu\ ala\ sau sền đang mpàn jù, hala khi bơsram gơmù, tu\ hơ\ hơ\ sồng lòt kham mờ tar mat krơh den neh  jơ la.

            Tar mat krơh la broa\ lơh ơs mờng, ờ kas pria\, buơn ngui. Gơjat mờ bơta kơnjơ\  bơh kòp mat sền ngài ờ loh, cau gơbàn kòp kờ` pal tar mat krơh sùm hala tar  mat krơh tu\  sền ngài. Dilah tar mat krơh di mờ mat den gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh geh ờ kơnjơ\ rlau. Trơ wơl dilah ờ di den lơh kòp slơ gơbàn ua\ rlau, ngan la tus mờ kơnòm dềt ờ hềt git sền sra\, broa\ kờ` git gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh den pal geh mut lơh bơh ala\ cau jak chài. Bác sỹ Trần Đình Tuấn gơnoar jat jơng atbồ Hìu sơnơm mat Tây Nguyên, đơs:“Broa\ tar mat krơh la  sùm lơh, bulah bè hơ\,  nàng git geh bơta kơnjơ\ bơh kòp do  ala\ sau in la nđờ den pal geh cau geh tơl git wa\  mờ kờ` ờ ua\ ma\y mok mờng ngui kờ` geh dong tơmoh dipal bơta gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh kờ` tar mat krơh di pal”.

            Bulah tu\ tar mat krơh,  bơta sền geh gơ srềp, rùp geh gơ dềt mờ lơh gơbàn kal ke tus cau gơbàn kòp. Dilah geh ngui  mat krơh ơn tàm kòn mat, den  cau gơbàn kòp do pal lơh kloh, tar mat krơh tàm àng drim gờ` mờ geh hồ mat krơh tàm tu\ rê bic. Ba` geh tar mat krơh tàm kòn mat tu\ mù tàm dà, bè lòt re…

            Mờ cau kòp rlau 18 sơnam, den gơtùi sơm kòp mờ broa\ reh laser. Reh do geh lơh ua\ ngan di pal ngan. Bơta niam gơ dê la ờ jê, tơngai reh mìng di 10 phut, bơta di pal ua\ ngan, mhar bời. Bulah bè hơ\, cau kòp pal lơh ala\ xét nghiệm bơta kòp den hơ\ sồng tơl bơta gơtùi reh mat.

                                                          Cau mblàng K’ Brọp.