VOV4.K’ho - Jê klung ha là đơs di pal ngan là kòp jê sồt tàm klung, jê as klung…bu\ lah ờ di là dùl bơta kòp mùl màl ngòt rơngơ\t tus mờ màng kis mơya gam sơlơ ngai sơlơ geh uă, lơh gơbàn tus mờ bơta pràn kơl dang să jan bal mờ bơta niam rài kis bơh cau kòp. Bơta tòm bơh kòp tài broă gơrềng bal bơh uă bơta krơi is mờ geh uă ngan là tài bơta mờng ờ niam tàm rài kis, tàm tu\ do là dùl bơta kòp [uơn ngan sơndră mờ sơm kòp di lah lơh di pal.
Kờ` rơcang sơndră mờ kòp jê klung geh cồng nha, pal lơh jăt mờ dùl bơta mờng sào sa niam mờ ndrờm bal:
-Pal sa tơl, uă bơta phan ai să jan pah ngai in, mơya ba` sa uă ir, pal sa di mơ, sa uă dơ\ tàm ngai, di tu\ jăt mờ sinh học să jan ai tơl bơta niam klung lơh broă geh cồng nha mờ gàr niam bơta pràn kơl dang să jan, ba` sa hờm ir mờ ba` sơbì dơ\ sa.
-Pal gàr kloh niam dơ\ sa, rào tê kloh mờ dà sàng lài mờ tu\ sào, sa sin hùc duh kờ` tơmù vi khuẩn mu\t lơh gơbàn kòp tàm klung.
-Pal sa lơyài, tơrging nền kờ` tơmù kal ke tus mờ klung lơh broă; tơmù ờ uă ngan broă sa mhar, lơwan mhar, sa ndang lơh broă ndang, pal lơh ngan pơrài niam bồ tơngoh tàm dơ\ sào sa kờ` klung lơh broă geh cồng nha, dong kờl să jan gơdờp mờ phan sa niam rơlao.
-Ba` sa ndang hùc dà ndang, niam ngan pal hùc 1 ly dà lài mờ tu\ sào tàm 30 phút mờ tơnơ\ mờ tu\ sào mìng hùc tai ờ uă dà.
-Ba` sa lài mờ tu\ rê b^c, di lah jơgloh mìng hùc 1 ly dà toh ram kờ` lơh gơmù jơgloh mờ sền gàr klung mờ dong kờl b^c lơhă rơlao.
-Ba` lơh broă kơlôi sơnơng ha là lơh broă mờ să jan tàm di pơgăp 30 phút tơnơ\ mờ tu\ sào, tài tu\ do tơngoh gam tơrgùm jơh bơta pràn lơh jăt broă tơrdih phan sa kờ` geh cồng nha ngan, di lah geh ală broă lơh ndai den să jan geh broă “tam pà” bơta pràn, lơh klung lơh broă uă ir, ờ geh cồng nha, jo\ rơhời lơh gơbàn kòp jê klung.
Pleh mờ ală phan sa lơh gơbàn jê klung
Kờ` sơndră mờ kòp jê klung mờ sền gàr bơta pràn kơl dang să jan, ba` sa uă ir dùl bơta phan sa, kuơ màng là ală phan sa lơh gơbàn jê klung, tàm hơ\ geh:
-Phan sa geh uă acid bè plai kroăc, plai cóc, plai pơ-ò lir, cải sràt… tu\ sa ală phan sa do lơh gơguh acid tàm klung jo\ rơhời lơh gơbàn jê klung.
-Phan sa lơh gơbàn duh, hòi bè mre\, mù tạt, tiêu, han,… lơh klung tơl^k uă dà lơh aniai tus mờ klung.
-Boh mờ phan sa geh uă boh lơh gơguh broă gơbàn jê klung.
-Tơmù hùc dà kơphe: Hùc uă dà kơphe geh lơh klung tơl^k uă acid lơh gơguh acid tàm klung lơh gơbàn kòp jê klung.
-Dà lơngồt geh gas: Tài ală cacbonnat geh bè nhơm tàm ală bơta dà do geh lơh ngòt rơngơ\t tus mờ ală bơta phan tàm să jan bè nùs, plai măt, klờm mờ kuơ màng là klung. Pal ơla mờ broă hùc dà lơngòt geh gas mờ ală bơta dà geh bơh kơnuh, plai chi ris, ce thảo dược lơh niam tus mờ să jan.
-Ba` chu jrào, pleh ngài mờ tiah geh `hu\ jrào, ba` `ô ơlăk, bièr mờ hùc dà geh angkôl: do là ală dà hùc lơh ngòt rơngơ\t tus mờ klung mờ gam là “bơta phan tòm ngan” lơh aniai să jan, là bơta tòm lơh gơbàn ală kòp ung thư mờng gơbàn.
Tơmù ngui sơnơm gơmù jê
Ală bơta sơnơm gơmù jê là bơta tòm lơh jê klung, tài sơnơm do geh lơh gơmù broă lơh gơs ală bơtya phan sền gàr klung, lơh gơbàn gơl^k mhàm klung, geh tu\ sồt klung gơbàn tàm tơngai jo\ mờ ờ tơngo\ geh bơta lơi, ngòt rơngơ\t ngan. Tu\ să jan gơbàn ală dơ\ jê bồ, jê bu\t, jê ơră, geh tu\ là jê ndul pal tơmù ngui sơnơm lơh gơmù jê mờ pal lơh gơmù jê mờ ală broă lơh ndai, ha là di lah kờ` pal ngui sơnơm den pal lùp bác sĩ kờ` ngui ală bơta sơnơm lơh gơmù jê ờ hoan lơh aniai tus mờ klung.
Lơh geh sùm bơta `jơ\ să di pal kờ` sơndră mờ kòp jê klung
Lơmă ir, `jơ\ ir să ờ mìng là bơta tòm lơh gơbàn kòp jê klung mờ gam lơh gơbàn uă ngan bơta kòp ngòt rơngơ\t ndai tai, sơ-ơ\, hăt ndul, kòl è, ờ tơrdih phan sa,… mờng gơbàn uă tàm ală cau lơmă ir, den tàng kờ` sơndră mờ kòp jê klung, pal gàr sùm bơta `jơ\ să jan di pal.
Pleh mờ stress geh dong kờl sơndră mờ kòp jê klung
Kal ke, stess, là bơta tòm lơh gơguh broă gơl^k acid tàm klung mờ tơrdih phan sa lơyài, lơh ờ niam tàm klung jo\ rơhời lơh gơgàn ală bơta kòp jê klung mờ uă bơta gơbàn ndai tai. Pal rơndăp tơngai rơlô să di pal, tơn stress, sùm geh nùs nhơm niam, chờ hờp là bơta tòm dong kờl sơndră mờ kòp jê klung đơs is mờ ală kòp ndai đơs bal.
Kòp jê klung bu\ lah gơbàn uă mơya là kòp [uơn ngan sơndră, [uơn ngan sơm bời, pal ngui mờ lơh jăt di 5 broă sơndră mờ kòp jê klung geh cồng nha do, do là ală broă dong kờl he geh sền gàr mờ tơnguh uă bơta pràn să jan tai.
Cau mblàng Ndong Brawl
Viết bình luận