VOV4.K’ho - Tus lồi nam 2014, khà hìu rơ[ah tàm Tây Nguyên neh gơmù gam rơlao 10%, tàm hơ\, khà hìu rơ[ah tàm tiah làng bol kòn cau geh 23%. Khà do là niam ngan tài 10 nam lài, khà hìu rơ[ah tàm tiah làng bol kòn cau Tây Nguyên geh tus 60% khà hìu rơ[ah tàm do. Bu\ lah bè hơ\, broă tơn jơh rơ[ah tàm tiah làng bol kòn cau gam mìng geh gời, ờ kơl jăp, khà hìu gơtìp rơ[ah wơl sùm gam tàm khà uă.

Tàm poh lài, tàm pơrjum dờng tơlòng lơh lài kơnhoàl Buôn Đôn tơngai bơh nam 2015 tus 2020 càr Dak lak dê, 1 kà sơlè uă ngan mờ kơrnoăt kơnhoàl geh ai tơl^k tàm tơngai do, mơya ờ lơh ală kuang bàng tus pơrjum dờng chờ, hơ\ là khà hìu rơ[ah gơmù bơh 41% tàm nam 2010 gam 23% tàm nam 2015, pah nam gơmù 3,59% hìu rơ[ah. Ờ chờ tài khà do ờ tơl^k di pal mờ mùl màl bè broă tơn jơh jơgloh tơmù rơ[ah tàm 1 kơnhoàl tiah nhàr dà lơgar, ù tiah klàr, trồ tiah ờ niam, làng bol gùt nam mìng lir wir mờ ală broă lơh klàs mờ rơ[ah mờ ờ hềt geh cồng nha. Khà tơmù rơ[ah niam neh go\ tàm jơnau yal gùng dră bal mìng tài tàm tơngai pa do, mờ 2, 3 broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng geh bơcri priă lơh tàm kơnhoàl, khà hìu làng bol geh tơm ntrờn ù tiah tơnguhm den tàng làng bol mhar geh tàm mpồl hìu nhă geh rài kis tơl ngui tơl sa sơlèt mờ hìu rơ[ah jăt mờ kơrnoăt, ală khà klàs rơ[ah tàm ală ntum kung geh kơlôi sơnơng nền nòn tu\ ai tơl^k, lơh bè lơi kờ` geh khà gời. Ồng Y Sê Êban, kuang jăt jơng atbồ anih lơh broă-cau ling sồt să mờ mpồl bơtiàn kơnhoàl Buôn Đôn dờp: “Bè priă bơcri tus mờ broă lơh, ờ hềt di pal mờ broă kờ`, mơya khà hìu rơ[ah pal tơmù, den tàng bol a` mờ là cau lơh broă tàm anih pơlam broă den go\ ờ geh cơng tàng lơi. Tài di lah kờ` khà hìu rơ[ah gơmù den pal geh bơcri priă bơ\t bơtàu broă lơh, kờ` geh bơta pràn lơh broă, ai cau rơ[ah in geh broă lơh, kờ` cau rơ[ah geh priă tàm rài kis hơ\ sồng kơlôi tus mờ broă klàs mờ rơ[ah, mơya broă do bơcri priă ờ hềt go\ mờ mờ neh geh khà tơmù rơ[ah den bè rơgơi gơtùi. Den tàng, tu\ do tàm ntum Ea Bar, làng bol geh hìu rơ[ah geh jơnau đơs bè broă tơmù rơ[ah mờ tơl^k ală cau do l^k bơdìh den mùl màl geh uă broă kal ke ngan”.

Tàm kơnhoàl Dak Mil, càr Dak Nông-do là kơnhoàl geh gal làng bol kòn cau ơm kis, ală broă lơh tơn jơh jơgloh, tơmù rơ[ah geh lơh ờ ndrờm bal, ờ go\ loh cồng nha, broă cau lơi cau lơh lơh is, den tàng gơl^k geh jơnau 1 hìu bal mơya geh dờp ròng kơnrồ kờ` klàs rơ[ah bơh broă lơh 2 mpồl lơh broă dê là mpồl cau lơh broă sa mờ mpồl cau ùr. Lo\ Nguyễn Thị Tình, kuang atbồ mpồl tam klăc cau ùr kơnhoàl Dak Mil pà g^t: “Mùl màl tu\ lòt tus tàm ală ntum, go\ ală gah, mpồl lơh broă ndrờm geh broă lơh, mơya cồng nha ờ hềt geh uă, tài ờ ndrờm bal, tơl mpồl lơh broă geh 1 broă lơh, broă cau lơi cau hơ lơh is, ờ tơrgùm bal; broă sền gròi bơh bồ tus lồi du\t kung bè kơnòl bơh ală mpồl hơ\ lơh broă ờ geh nùs nhơm pơgồp bal. Kơ\p kờ` cau lơh broă kơlôi sơnơng lơh bè lơi ai ală anih lơh sa kă bro dà lơgar, ală mpồl lơh broă, ală gah, mpồl den geh kơnòl loh làng, geh bè hơ\, hơ\ sồng mhar rơlao, geh cồng nha rơlao”.

Jăt lo\ Nguyễn Thị Tình đơs, broă lơh jăt broă tơn jơh jơgloh, tơmù rơ[ah tàm tiah làng bol kòn cau Tây Nguyên kờ` kơl jăp, kờ` ngan geh 1 broă lơh krơi is, bơcri priă lơh geh nùs nhơm kuơ màng, geh kơnòl tơrgùm bal mờ bơta tòm là ai tơl^k 1 bơta ngăc ngar pa tus mờ làng bol bal mờ rài oh kòn làng bol in: “Kờ` broă tơn jơh jơgloh tơmù rơ[ah geh cồng nha tus mờ tiah làng bol kòn cau, den broă lơh gơs ală mpồl lơh broă bal, kờ` jàu kơnòl mpồl lơh broă bal hơ\ geh dong kờl ală hìu làng bol kòn cau g^t tàm broă lơh sa. Tàm broă mu\t bal tàm mpồl lơh broă bal den mpồl lơh broă bal mìng ai làng bol in broă lơh, mờ lơh sùm den làng bol kah [uơn rơlao mờ lơh broă kung [uơn rơlao bal mờ rài kis tơnơ\ do làng bol dê. Di lah lơh sùm bè tu\ do, ờ geh tơrgùm bal tus mờ tiah làng bol kòn cau den rài tơnơ\ do, geh hìu geh ai oh kòn lòt bơsram tơl, mơya khà do ờ uă ngan, geh uă hìu oh kòn sơbì lòt bơsram nggùl gơl, den bè hơ\ rài kis oh kòn tơnơ\ do kung ndrờm mờ mè bèp tu\ do sơl, ờ geh jơnau ngăc ngar mờ bơh tu\ hơ\ jơgloh, rơ[ah gam geh sùm. He pal dờp 1 tơngai bơcri priă kờ` tơn jơh cau ờ g^t sră rài lài do, mờ rài tơnơ\ do he pal ròng, tơnguh bơtàu”.

Tàm pơrjum tam jàu broă lơh mờ cau lơh [ăo pa do, ồng Trần Việt Hùng, kuang jăt jơng atbồ đơng lam Tây Nguyên neh dờp, bu\ lah Đảng mờ dà lơgar gam lơh ală broă bơcri priă tàm Tây Nguyên, mơya làng bol kòn cau Tây Nguyên gam gơtìp hoàc huơr tài mìng kis tàm tiah kal ke, geh uă hìu gal kòn, ờ lòt bơsram sră, ờ geh ù lơh sa. Kờ` broă tơn jơh jơgloh, tơmù rơ[ah geh cồng nha rơlao, ờ mìng geh ală kơrnoăt pa, broă lơh pa bơh Gơnoar ala măt dà lơgar mờ Gơnoar atbồ lơgar dê, mờ pal geh broă pơgồp bal nền nòn uă rơlao tai, mùl màl rơlao tai bơh ală gah, mpồl lơh broă bal mờ ală kơnă ală gơnoar atbồ tàm ală [òn lơgar dê.