VOV4.K’ho- Tơl jơi bơtiàn geh rài kis niam chài krơi is, lơh gơlik gơs bơta li la rơ\ ru bơh rài niam chài Việt Nam dê. Ală jơi bơtiàn Việt Nam geh bơhiàn tam klăc bal, bơh jo\ rài neh gờ` geh bơta gi\t wa\ tam klăc bal mờ gơ\p tàm broă ătbồ brê bơnơm geh is, tam dră mờ bol sò tơm bơh lơgar ndai, bơ\t bơtàu dà lơgar. Kơrnoat boh lam rài làng bol lơh tờm mpồl bơtiàn ring bal bơh Dà lơgar rài làng bol lơh tờm mpồl bơtiàn ring bal Việt Nam ai ngui pal đơs wơl bơta kơ\p kờ` mờ bơta kuơ bơh jơh gùt jơi bơtiàn dê; là phan ngui kơrnoat boh lam kuơmàng nàng lơh jăt gùng dà broă lơh tam klăc dờng mờ ring bal jơi bơtiàn, gàr niam bơta bơtàu tơnguh lơh sa, niam chài, mpồl bơtiàn bơh jơh ală jơi bơtiàn dê.

Sơnoa boh lam nam 2013, sră nggal geh bơta kuơ kơrnoat boh lam jơnhoa ngan rlau jơh bơh lơgar he dê neh cih tàm sơnoa boh lam jrô ơnàng, tơl làm rlau bè broă jơi bơtiàn mờ broă lơh jơi bơtiàn. Jăt mờ hơ\, tàm Bơta 5, Sơnoa boh lam nam 2013 cih: “Dà lơgar Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là dà lơgar tơrgùm dùl bơh ală jơi bơtiàn ơm kis bal tàm dà lơgar Việt Nam. Ală jơi bơtiàn ring bal, tam klăc, sền ki ngàm mờ dong kờl bal mờ gơ\p bơtàu tơnguh; kơryan ờ ai jơh ală broă lơh tam cah is, ờ rờm bal jơi bơtiàn. Dà đơs dà lơgar là dà Yoan. Ală jơi bơtiàn geh gơnoar ngui jơnau đơs, akhar cih, sền gàr bơhiàn niam chài krơi is jơi bơtiàn dê, ngui niam adat bơhiàn bơh yau mờ bơta niam chài niam bơh he dê. Dà lơgar lơh jăt broă lơh dong kờl bơtàu tơnguh tơl làm mờ ai tơl bơta nàng ală jơi bơtiàn kòn cau in ngui jơh bơta pràn is, bơtàu tơnguh bal mờ dà lơgar”.

Bal mờ Bơta 5, Sơnoa boh lam nam 2013 geh lơh nền là pơlam gùng dà ai gùng dà broă lơh jơi bơtiàn, broă jơi bơtiàn; broă lơh jơi bơtiàn gam geh cih loh làng tàm ală bơta adat boh lam ndai bơh Sơnoa boh lam 2013 dê, loh làng bè: Tàm Bơta 42 Sơnoa boh lam nam 2013 cih: “Làng bol geh gơnoar lơh nền jơi bơtiàn he dê, ngui dà đơs mè deh, sac rwah dà đơs tơm bơh bơr”; Bơta 58 cih: “…Dà lơgar ai lài lơh jăt broă lơh sền gàr pràn kơldang să jan ai làng bol tiah kơh bơnơm mờ jơi bơtiàn kòn cau in…”…Mò Hoàng Thu Thùy, cau Tày, cau lơh báo, lài do là Kuang ătbồ Phòng Mpồl cau, Ban Niam chài, Anih Jơnau đơs Việt Nam dê đơs: Gơtùi đơs, Sơnoa boh lam nam 2013 là cơng tàng kơrnoat boh lam kơ\ kơl jăp ngan nàng gùng dà, jơnau sồr bơh Đảng dê, broă dong kờl mờ kơrnoat boh lam bơh Dà lơgar dê bè broă jơi bơtiàn mờ broă lơh jơi bơtiàn geh đơs nền tàm bơta geh ngan; gơnoar mờ kơnòl làng bol kung bè rài kis làng bol jơi bơtiàn kòn cau dê geh gàr niam, sùm geh bơtàu tơnguh tai.

Nàng tơngo\ nùs nhơm bơh Sơnoa boh lam nam 2013 dê bè broă lơh jơi bơtiàn, uă sră nggal Adat boh lam tàm ală kơrnoăt boh lam lơgar Việt Nam, bè: Adat broă làng bol, Adat yal yă lơh tìs glài ku\p jàm, Adat gùng tam bau mờ hìu bơnhă, Adat phan lời wơl niam chài…neh lơh jăt loh làng ală jơnau cih bơh Sơnoa boh lam nam 2013 dê mờ ndrờm tơngo\ loh gơnoar ring bal bơh ală jơi bơtiàn dê.

Pơnyơu bè, tàm Adat Broă làng bol gam ngui tu\ do, dùl tàm ală bơta pal jăt bơh Adat Broă làng bol dê là bơta pal jăt ki ngàm nùs nhơm, bơhiàn niam bơne\ bơh jơi bơtiàn dê, tàm Bơta 7 Adat Broă làng bol nam 2015 cih bè gùng dà broă lơh bơh Dà lơgar dê gơ wèt mờ bơta gơrềng broă làng bol: “Broă lơh geh, lơh jăt, tơn jơh gơnoar, kơnòl broă làng bol pal lơh bè lơi sền gàr bơhiàn niam chài krơi is jơi bơtiàn dê, sền ki ngàm mờ ngui niam adat bơhiàn ờs mờng bơh yau niam bơne\, bơta tam klăc, tàm dong tàm ròng bal, tơl nă cau tài mpồl bơtiàn, mpồl bơtiàn tài tơl nă cau mờ ală bơta kuơ nùs nhơm dờng màng ngan bơh ală jơi bơtiàn ơm kis bal tàm dà lơgar Việt Nam dê”. Adat Phan lời wơl niam chài Việt Nam pơn jăt tai đơs sùm broă dong kờl jơi bơtiàn, Bơta 17 Adat do dê đơs nền: “Dà lơgar ki ngàm, hòi jà ală jơi bơtiàn kòn cau sền gàr, prăp gàr mờ ngui niam bơhiàn niam chài krơi is ờs mờng bơh yau bơh mpồl bơtiàn ală jơi bơtiàn Việt Nam dê”.

Tàm broă lơh yal yă lơh tìs glài ku\p jàm, Bơta 133 Sơnoa boh lam nam 2013 cih: “Anih cah r`a làng bol hơ pơrgon ai làng bol lơgar Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam in gơ wèt ală jơi bơtian gơnoar ngui jơnau đơs mờ akhar cih bơh jơi bơtiàn he dê tềng đăp Anih cah r`a”. Adat Yal yă lơh tìs glài ku\p jàm neh lơh jăt loh làng jơnau cih hơđang bơh Adat Sơnoa boh lam dê mờ là dùl tàm ală bơta pal jăt tờm ngan tàm yal yă lơh tìs glài ku\p jàm. Jăt mờ hơ\, Bơta 29 Adat yal yă lơh tìs glài ku\p jàm neh cih: “Jơnau đơs mờ akhar cih tàm yal yă lơh tìs glài ku\p jàm là dà Yoan”. Cau tus bal yal yă geh gơnoar ngui jơnau đơs mờ akhar cih bơh jơi bơtiàn he dê, tàm bơta do kờ` pal geh cau mblàng”. Bi Lương An Dung, cau Tày, lài do là cau bơsram dờng Đại học Luật Hà Nội, đơs bè do: “Broă nàng cau jơi bơtiàn kòn cau in geh ngui jơnau đơs mờ akhar cih bơh jơi bơtiàn he dê tus bal yal yă lơh tìs glài ku\p jàm ngan là bơta nàng khi gơtùi đơs is geh jơh ală bơta kơlôi sơnơng, bơta tò dong ai broă lơh lơh tìs bơh he dê in mơkung là bơta nàng anih lơh broă mờ cau lơh broă lơh yal yă in geh cơng tàng gi\t geh bơta ngan ngồn dipal bơh dơ\ lơh tìs dê, bơh hơ\, ngui kơrnoat boh lam dùl bă dipal ngan rlau jơh tàm broă bơsong dơ\ lơh tìs di cau, di tìs, di kơrnoat boh lam.

Đơs wơl, tam klăc dờng jơi bơtiàn là jơnau ờ gơtùi pleh klàs tàm broă lơh bơ\t bơtàu rài làng bol lơh tờm mpồl bơtiàn ring bal. Dà lơgar Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là cồng nha tam lơh kăc màng jo\ jòng ai geh bơta krơi is jơi bơtiàn in bềng bơta phi să, bòl glar kal ke bơh mpồl bơtiàn ală jơi bơtiàn Việt Nam dê. Den tàng bè hơ\, kơrnoat boh lam rài làng bol lơh tờm mpồl bơtiàn ring bal bơh Dà lơgar dê ai ngui pal tam gơl ală bơta gơrềng mpồl bơtiàn nàng kờ` gàr niam bơta kuơ bơh jơh ală jơi bơtiàn Việt Nam dê, dipal mờ bơta kah yau, bơta niam chài mờ bơhiàn ờs mờng bơh yau bơh ală jơi bơtiàn tàm mpồl bơtiàn jơi bơtiàn Việt Nam, ờ go\ krơi is wơl mờ bơta kuơ bal bơh jơh gùt jơi bơtiàn dê, gàr niam mpồl tam klăc dờng jơi bơtiàn.

Cau cih VOV4- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến