VOV4.K’ho- Đăk Glei là dùl tàm ală kơnhoàl gam uă brê ngan rlau jơh bơh càr Kontum mờ Tây Nguyên dê. Do kung là bă brê bồ tô dà kuơmàng ngan tàm ală dà dờng Sê San. Broă jàu ù, jàu brê ai [òn lơgar in atbồ mờ sền gàr tàm Đăk Glei gam pà go\ bơta cồng nha tu\ lơh bal mờ broă lơh tơm priă drơng broă sền gàr brê.

Tus pah drim ngai dơ\ 5 pah poh, ală mpồl sền gàr brê bơh [òn Đăk Wất, xã Đăk Kroong, kơnhoàl Đăk Glei, càr Kontum dê lòt sền tai tàm bă brê [òn lơgar dê. Bi A Tùng, Kuang atbồ [òn Đăk Wất pà gi\t, brê [òn lơgar bơh làng bol dê ơnàng 170 lồ, geh 4 mpồl tam pơdar lòt sền, den tàng ală broă lơh sơgràm aniai brê ndrờm geh kơryan di tu\. Bi A Tùng, đơs:

“Brê geh jàu [òn lơgar in den he tàm pơndrờm bè do: lài mờ tu\ ờ hềt jàu [òn lơgar in, den làng bol kung gam lòt mus brê ai ù lơh mìr halà koh kơl dơm chi brê. Tu\ mờ neh jàu [òn lơgar in, den [òn lơgar atbồ mờ sền gàr niam ngan. Làng bol ờ go\ cau lơi khin tus sơgràm aniai brê ờ.

Tàm [òn den kung geh sơl broă rơndăp lơh. dùl poh lòt sền dùl dơ\, geh tu\ dùl poh lòt sền 2 dơ\ lòt jat mpồl. Dilah ờ geh jơnau lơi den tam pà tu\ jiơ bè hơ\, ai dilah mờ kơno cau òt dơm chi, kơno nggồr măy den mpồl lòt sền kung gam lòt sền bơdìh mờ tu\ jơ jàu sơl. {òn do neh geh 1 dơ\, 12 jiơ mang lòt ku\p cau koh kơl dơm chi”.

Tiah bă ù sươn mìr [òn Đăk Wất dê jàu wơl ai [òn lơgar in bơtàu tơnguh brê

Làng bol [òn Đăk Wất geh atbồ mờ sền gàr brê ngan ngồn bơh lồi nam 2015 tu\ càr Kontum lơh broă lơh jàu ù, jàu brê ai [òn lơgar in. Bơh sơnrờp, bă brê càr jàu ai làng bol in là 150 lồ, mơya tài bơh sền gàr niam, làng bol geh ală hìu làng bol geh ù lơh sươn mìr rềp kềng mờ brê pin dờn, mờ jàu tai 16 lồ nàng ròng gàr, bơtàu tơnguh brê. Bi A Tia, dùl tàm ală hìu bơnhă làng bol geh ù mìr jàu wơl ai [òn in bơtàu tơnguh brê, pà git bè do:

“Lài do, a` kung geh sơl mìr tềng hơđang hơ\. Bơh tu\ [òn pơrjum, đơs brê do gơ wèt mờ brê bồ tô dà bơh [òn dê, den a` kung ring bal sơl, tài bơh là brê bal bơh [òn lơgar dê, dơ\ bàr tai là tiah ơm kis. Hìu bơnhă a`, geh mè a`, bi klau a` mờ a` geh 2 lồ ù mìr, iat [òn pơrjum mblàng yal bè broă lơh brê [òn lơgar den tàng a` ring bal, mờ jàu wơl is ai [òn lơgar in bơtàu tơnguh brê nàng tơnơ\ do geh dờp bơta kuơ bơh brê”.

Tàm kơnhoàl Đăk Glei, càr Kontum brê jàu ai [òn lơgar in geh atbồ mờ sền gàr kràn cê mờ geh cồng nha. Do kung là kơnhoàl geh khà [òn lơgar atbồ mờ sền gàr brê uă ngan rlau jơh tàm Tây Nguyên bal mờ 18 [òn geh pà sră ngui ù ai bă brê [òn lơgar in. Gơ jat bal mờ broă jàu ù, jàu brê, broă lơh tơm priă drơng broă sền gàr brê neh dong làng bol tàm ală [òn gi\t wă loh làng ngan bơta kuơmàng bơh brê dê gơ wèt mờ broă sền gàr bồ tô dà, tiah ơm kis brê bơnơm.

Ồng A Nhác, kuang atbồ [òn Đông Nay, xã Đăk Man, kơnhoàl Đăk Glei, pà gi\t: kơnờm geh brê gàr geh bồ tô dà, jơh dùl [òn ồng dê ờ hìu cau lơi pal tờ dà tơrlùng. Jơh ală làng bol ndrờm ngui sa dà croh pơđì bơh brê [òn lơgar rê tus hờ [òn, ngui sa sùm bơh nam do tus nam ne mơya ờ go\ tu\ lơi soăt.

Bal mờ broă gàr niam bồ tô dà ngui sa tàm rài kis, broă sền gàr brê kung dong làng bol pah nam dờp geh priă tơm priă drơng broă sền gàr brê. Bơnah priă jền do bơh sơnrờp lơh geh tơl dùl bơnah jơnau kờ` ngui sa tàm rài kis làng bol dê. Ồng A Nhác, đơs:

“Bơh bă brê, sền gàr brê den gàr geh dà, gàr geh ù tiah srê brê, sền gàr geh rài kis làng bol dê, kơryan jơnau klàr ù, tơrlah ù. Gùng dà broă lơh bơh dà lơgar dê, sền wơl den là niam ngan ai rài kis làng bol dê in. Priă tơm drơng broă sền gàr brê pah nam dong kờl ai làng bol in lơh niam wơl broă lơh dà gơhòr is tu\ gơtìp ờdiơng, gùng lòt tàm [òn, hơ\ sồng hìu rơng gơtìp aniai bơta do bơta ne”.

Làng bol Kontum lòt sền gàr brê

Gơ wèt mờ gơnoar atbồ tiah do, ngan là kơnă xã, kal ke tàm broă lơh sền gàr brê neh geh tam pà bal tu\ geh bơta lơh bal jơh nùs bơh làng bol dê. Ồng A Quang, Phó Kuang atbồ Ủy ban Nhân dân xã Đăk Man, kơnhoàl Đăk Glei pà gi\t, ală nam do, 340 lồ brê [òn lơgar tàm xã sùm geh sền gàr niam, priă drơng broă sền gàr brê kung neh dùl bơnah lơi lơh geh tơl ngui sa tàm rài kis làng bol dê.

Bè jo\ jòng, dà lơgar kờ` pal sền swì tơnguh priă dong kờl bơh brê ai làng bol ală [òn in, nàng lơh geh niam rlau jơnau kờ` ngui sa tàm rài kis làng bol dê kung bè bơtàu tơnguh rlau tai kơnòl broă sền gàr brê. Ồng A Quang, đơs bè do:

“Broă lơh jàu ù, jàu brê ai [òn lơgar in den bơh tu\ geh gùng dà broă lơh dà lơgar dong kờl priă drơng broă sền gàr brê, làng bol neh geh kơnòl, sùm lòt sền, jòi ku\p, gàr niam brê, ờ lời roh brê. Bơh nam 2016, 1 lồ là geh 400 rbô đong. Gơnoar atbồ tiah do kung neh dan tai, dà lơgar dong kờl tai, 1 lồ bơh 600 tus 700 rbô đong, lơh bè lơi nàng rài kis làng bol in tơl ngui tơl sa, geh kơnòl sền gàr brê gơ in niam rlau tai”.

Bơta geh ngan pà go\, broă tơm priă drơng broă sền gàr brê tàm kơnhoàl Đăk Glei, càr Kontum gam lơh geh cồng nha bal, hơ\ là brê geh sền gàr niam, bơtàu tơnguh mờ làng bol tàm ală [òn lơgar geh tai priă jền uă ngan nàng bơtàu tơnguh broă lơh broă sa!

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến