VOV4.K’ho – Tơn jơh nam 2019, Quốc hội neh geh dùl nam lơh broă duh hồl mờ ngai sơlơ tam gơl pa, tơnguh bơta niam mờ cồng nha lơh broă. Mờ broă lơh gơs dùl khà ua\ ngan broă lơh, jơh bal tàm broă lơh crơng gơs Adat boh lam dê, sền gròi, lơh nền, tơlik kơrnuat tus mờ ală broă kuơmàng dà lơgar dê. Ală dơ\ cribơyai duh hồl ngan tàm hìu pơrjum Quốc hội mờ tàm ală dơ\ pơrjum Ủy ban Thường vụ Quốc hội dê; ală jơnau đơs song dơpă, đơs song tơn bè ală broă gơlik geh bơh ală kuang bàng Quốc hội dê; mờ ală jơnau lơh nền, ală kơrnuat geh kơlôi sơ nơng nền nòn ngan neh ai tơnggo\ kơnòl ua\ ngan bơh Quốc hội dê gơ wèt tus mờ dà lơgar bal mờ cau te\ khà, làng bol gùt lơgar.

“Duh hồl, tam gơl pa mờ geh kơnòl”, hơ\ là jơnau sơnơng bal bơh ua\ kuang bàng mờ cau te\ khà dê bè ală broă lơh bơh Quốc hội dê tàm nam 2019, kung là nam mờ dà lơgar sùm geh ua\ bơta tam gơl niam ngan. Gơtùi go\, jơh ală khà bè lơh sa – mpồl bơtìan mờ Quốc hội ai tơlik jat ală Nghị quyết bơh dà lơgar dê ndrờm lơh geh mờ sơr lèt khà geh ai. Tàm cồng nha bal bơh dà lơgar dê geh bơta tă pơ gồp kuơmàng ngan bơh broă lơh Quốc hội, ală Ủy ban bơh Quốc hội dê. Chờ hờp, pơn iờ să mờ ală cồng nha neh lơh geh, mơkung pal sền sơwì jrô ơnàng rlau tai là, nàng gơtùi lơh geh ală cồng nha hơ\ là bơta lơh ngan bal bơh ală anih lơh broă crơng gơs Adat boh lam, lơh jat Adat boh lam, tư pháp, tơl gah broă lơh, tơl kấp mờ tơl nă kuang bàng geh làng bol dê pồ.

Ồng Phạm Văn Hòa, Phó Kuang atbồ Mpồl Kuang bàng Quốc hội càr Đồng Tháp đơs là: “Nam 2019, mờ kơnòl broă là anih lơh broă bơh làng bol pồ, ală kuang bàng Quốc hội neh ai tơngo\ kơnòl, nùs nhơm he dê mờ cau te\ khà, mờ làng bol tàm broă lơh tàm hìu pơrjum tàm tàm [òn lơgar, tàm ală dơ\ tìp mat mờ cau te\ khà. Kuơmàng, broă lơh Quốc hội tàm Hìu pơrjum, ală kuang bàng Quốc hội neh lời wơl tềl kah kir kuơmàng ngan, cèng wơl bơta pin dờn bơh kuang bàng làng bol pồ gơ wèt tus mờ làng bol, mờ cau te\ khà. Ală kuang bàng Quốc hội neh cribơyai duh hồl ngan, cèng bềng kơnòl broă mờ cribơyai ală rơndap lơh Adat boh lam bơh anih lơh broă rơcang cih dê yal”.

Mờ nùs nhơm làng bol lơh tờm mờ geh kơnòl, nam 2019, Quốc hội neh lơh gơs broă lơh bơt bơtàu Adat boh lam, ring bal 18 Adat tàm pơrjum dơ\ 8 mờ pơrjum dơ\ 8, lơh bơnàng jă ai broă lơh atbồ, đơng pơlam bơh Chính phủ dê in. Ală dơ\ cribơyai duh hồl bè Adat rơcang sơndră bơta aniai bơh ơlak bìer; rơndap lơh Adat Bơcri pria\ dà lơgar (tam gơl); halà Adat Lơh broă (tam gơl) neh geh cribơyai ua\ ngan tàm hìu pơrjum Quốc hội dê, lơh bơta tờm geh sền gròi ua\ ngan tàm nam pa do. Tơnơ\ 3 dơ\ pơrjum ai jơnau đơs, tàm pơrjum dơ\ 8 Quốc hội neh ring bal Adat Lơh broă (tam gơl). Cih bè jơnau tam gơl sơnam ơm rlô lơh broă tus 62 sơnam gơ wèt mờ cau klau tàm nam 2028 mờ 60 sơnam gơ wèt mờ cau ùr tàm nam 2035 neh dờp geh bơta sền gròi ua\ ngan bơh ală cau te\ khà mờ làng bol dê.

Bộ trưởng Bộ Lao động, Thuơng binh mờ Xã hội, ồng Đào Ngọc Dung đơs nền: Jơnau cih tam gơl sơnam ơm rlô lơh broă ai tơnggo\ nùs nhơm  rơcang tam dră mờ bơta lòng kra khà kờp làng bol kung bè bơsong dùl jơnau kờ` dờng ngan, là ờ mìng gàr niam bơta bơtàu tơnguh lơh sa mờ gam gàr niam bơta bơtàu tơnguh mpồl bơtìan dê tai: “Adat Lơh broă geh ring bal, geh ală tơngume, ală bơta gơ rềng tus git nđờ jơt nam. Do là tu\ nàng bol he ai ală broă neh hơ pơrgon tàm Công ước dunia kung bè ală Hiệp định kă bro. Tàm bơta geh bal, bol he tam gơl gơs Adat boh lam nàng gơ in dipal mờ bơta tam gơl bal bơh dunia dê mơya kung là dipal mờ bơta geh ngan bơh lơgar Việt Nam dê”.

Tàm pơn jat bơta tam gơl pa tàm broă lơh lùp mờ hơ jơnau lùp bơh ală nam lài, nam 2019, dơ\ sơn rờp Quốc hội ngui “bồ tơngoh jak bơh kòn bơnus lơh gơlik”, mờ phần mềm dong tam gơl dà đơs gơ gơs akhar pờ tàm rùp tivi bơh cau đơng lam pơrjum dê, neh lơh broă đơng pơlam di rlau. Den tàng, bơnah hơ jơnau lùp wil tơl ngan.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bal mờ ală Phó Thủ tướng, ală Bộ trưởng, kuang atbồ gah broă lơhneh hơ tơn dùl ròt ală broă mờ ală kuang bàng Quốc hội lùp, neh dờp geh bơta sền gròi ua\ ngan bơh cau te\ khà mờ làng bol gùt lơgar dê. Pơlam lơh jat nùs nhơm là ờ go\ di tàm pơrdah kơnòl broă, đơs song tàm broă gơlik geh, bơnah hơ jơnau lùp bơh ală Bộ trưởng dê neh lơh loh kơnòl broă gơ wèt gah mờ he atbồ mờ ai tơlik ua\ broă lơh tàm tơngai tus.

Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, ồng Nguyễn Hạnh Phúc pà git: “Tu\ lùp mờ hơ jơnau lùp den a` go\ tơngai dut ndơl bơh tơngai lơh broă dê, ală Bộ trưởng geh mờng chài lơh broă, geh bơta chài mờ git loh broă lơh bơh gah he dê den tàng neh hơ jơnau lùp dùl bă nền nòn ngan, wil tơl, ală jơnau đơs dipal ngan. Mơya, geh ală bộ trưởng den geh gùng đơs, bơta chài mblàng lơh loh krơi is, ală bộ trưởng hơ niam jơnau lùp mơya geh ală bộ trưởng den hơ jơnau lùp jòng ngan”.

Bal mờ broă lơh bơt bơtàu Adat boh lam mờ lùp, hơ jơnau lùp, nam 2019, Quốc hội kung ai tơnggo\ loh làng kơnòl sền gròi jơnhua ngan rlau jơh bơh dùl ròt ală broă lơh gròi sền jat tơngume bơh Quốc hội dê mờ ală bơta geh sền gròi ua\, cau te\ khà sền gròi ua\ ngan bè jơnau bơh tài gơlik geh ală broă yal yă yal khài kal ke, halà tơngai lam lơh ua\ broă lơh kuơmàng dà lơgar dê kung gam lơyài, halà broă sền gròi broă rơndap lơh atbồ, ngui ù tiah tàm tiah drà bơh tu\ Adat ù tiah nam 2013 geh lơh jat ngan ngồn tus jơh nam 2018, mờ sền gròi jơnhua ngan rlau jơh broă lam lơh jat broă lơh, Adat boh lam bè rơcang sơndră mờ crùh ồs sa, tơngai bơh nam 2014 tus nam 2018.

Nam 2019, Quốc hội kung neh ai tơnggo\ kơnòl, bơta sền gròi ua\ ngan bơh Đảng, Quốc hội, Chính phủ dê gơwèt mờ làng bol kòn cau gùt lơgar, geh ai tơnggo\ bơh broă ki\ ring bal rơndap broă lơh pơgồp bal jơh ală bơta bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtìan tiah làng bol kòn cau mờ tiah kơh bơ nơm. Nghị quyết ai tơlik gùng dà broă lơh, jơnau kờ` tus nam 2030, pria\ lơh geh kờp bal bơh làng bol kòn cau dê ndrờm 1/2 khà kờp bal bơh gùt lơgar dê; gơmù khà hìu bơnhă r[ah gam hơ đơm 10%. Bơh sơn rờp ờ gam tai ală xã, thôn ua\ kal ke; 70% khà xã tiah làng bol kòn cau tơl khà [òn lơgar pa.

Ồng Nguyễn Lâm Thành, Mpồl Kuang bàng Quốc hội càr Lạng Sơn đơs nền: “Gơtùi sền do là dơ\ sơn rờp Quốc hội geh Nghị quyết dờng. Bơta do ai tơnggo\ kơnòl mờ nùs nhơm gơ wèt tus mờ làng bol kòn cau mờ tiah tiah kơh bơnơm. Do kung là tu\ nàng bol he in pơn jat tai kah ưn ngài mờ ai go\ kơnòl he dê gơwèt tus mờ tiah gam kal ke, nàng dong tiah do in bơtàu tơnguh bal mờ dà lơgar mờ gàr niam bơta bơtàu tơnguh ring bal đah ală jơi bơtìan kòn cau. Quốc hội neh ring bal Nghị quyết do là ală bơta pal jat kuơmàng tàm ròt ală broă lơh ai làng bol kòn cau dê in mờ ală jơnau kờ` pal bơsong”.

Mờ dùl nam lơh broă duh hồl mờ ngai sơlơ tam gơl pa, tơnguh bơta niam, cồng nha lơh broă, nam 2019, Quốc hội neh lơh gơs dùl khà ua\ ngan broă lơh, lơh geh ua\ cồng nha kuơmàng tàm jơh bal broă lơh crơng gơs Adat boh lam, gròi sền, lơh nền, tơlik kơrnuat gơ wèt tus mờ ală broă kuơmàng bơh dà lơgar dê. Cau te\ khà pơn jat tai kơp gơn tàm bơta jak chài mờ nùs nhơm bơh Quốc hội dê tu\ mblàng lơh loh di ngan, khoa học ngan jơnau `chi bơh tài ală broă tàm rài kis lơh sa – mpồl bơtìan, kung bè bơta jơh nùs tàm broă sền sơ wì bơta niam tàm pràn jak đơs lài mờ atbồ dờng bơh ală gah lơh broă geh kơnòl dê. Mơkung pin dờn tàm ală jơnau hơ pơrgon mờ broă lơh bơh Chính phủ dê, kung bè ală kuang geh jơng Chính phủ dê tu\ hơ jơnau lùp tềng đap Quốc hội là geh lam lơh geh cồng nha ală broă lơh neh ai tơlik, nàng kờ` lam dà lơgar bơtàu tơnguh kơ\ kơljap.

Cau mblàng K’Duẩn