VOV4.K’ho - {òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dak Lak ờ mìng geh pơnrơ tàm dunia bè bơta bơkah bơh kơphe dê, mờ tiah do gam là anih tus ai ală dơ\ nhơl chờ niam bơne\, hòi jà geh gal cau năc tus sền. Dùl tàm ală anih tus ờ gơtùi sơbì tu\ tus mờ [òn dờng Buôn Ma Thuột là Bảo tàng càr Dak Lak, do là anih geh prăp ală bơta kuơ chài rơgơi geh bơh brê bơnơm dê.

Nùs nhơm niam bơne\ sơnrờp ngan tu\ tus mờ Bảo tàng Dak Lak là broă lơh hìu, geh lơh jăt hìu jòng ờs mờng kòn cau Rơđê dê; rơkàng hìu geh lơh bè đờng T’rưng dờng. [làng hìu Bảo tàng là ală tòm chi hòn is gam gơlời wơl tàm [òn dờng Buôn Ma Thuột dê, lơh geh trồ tiah mrềt niam pah nam.

Cau năc tus sền phan ràng tơl^k tàm Bảo tàng

Geh broă dong kờl bơh ală cau jăk chài lơgar Tây mờ Bảo tàng Dân tộc Việt Nam dê, den tàng tiah ràng tơl^k broă prăp gàr sră nggal, prăp gàr phan tàm Bảo tàng Dak Lak niam bơne\ ngan. Tàm khà rơlao 10 rơbô nơm phan neh jòi geh, prăp bơtơl rơlao 40 nam do, geh rơlao 1 rơbô nơm phan geh Bảo tàng rơwah ràng tơl^k sùm; tàm hơ\ geh 3 bơnah: Geh uă bơta sinh học, Bơta chài rơgơi kòn cau, rài lài do. Bơdìh hơ\ tai, gam geh broă lơh yal tơng^t geh yal sùm bơh tàm ală jơnau yal, ală jơnau cih, rùp, lơma dê…

Tàm hơ\, bơta chài rơgơi kòn cau, mờ rơlao 450 nơm phan geh ràng tơl^k neh tơl^k tơrgùm bal rài kis phan bơna bal mờ nùs nhơm bơh 47 jơi bơtiàn kòn cau ơm kis bal. Bơh hìu jòng kòn cau Rơđê tus mờ hìu bềp kòn cau Mnông ha là ală tòm gơnơng tàm ală dơ\ `ô sa lơh yàng duh khoai kòi pa kòn cau Jarai dê. Bơta niam chài rơgơi niam bơne\ tàm ală dơ\ `ô sa chờ kung bè rài kis broă lơh bè ờs làng bol ală kòn cau bơh tàm càrn kung geh tơl^k bơh tàm ală bơta phan bè cing, mồng, tơrnờm bal mờ ală phan teh đơs crih tamya ndai. Tus sền Bảo tàng Dak Lak di tàm bồ nam pa 2017, mò Allan France, cau lơgar Tây đơs: “Bảo tàng do niam ngan, bơne\ ngan mờ kuơ màng kờ` kờ` jòi g^t bè ù tiah tàm do mờ a` di nùs ngan tu\ tus sền bảo tàng tàm do. A` neh lòt sền uă bảo tàng, tàm ală lơgar ndai bảo tàng mờng lơh krơi is ờ geh tơrgùm bal bè bảo tàng do. Tus tàm do, cau sền gơtùi jòi kờ` g^t tơrgùm bal jơh bè rài lài do, bơta chài rơgơi bal mờ bơhiàn bơh ală làng bol kòn cau kis tàm do tàm tơngai mhar ngan”.

Bal mờ broă ràng tơl^k sùm, Bảo tàng Dak Lak gam bơyai lơh yal uă tơngu me: Bơta chài rơgơi cing, mồng, Dak Lak tam gơl pa mờ tơnguh bơtàu, kah wơl Buôn Ma Thuột…. tơngu me “Tây Nguyên ală nam 50 rài 20” bơh bác sĩ cau lơgar Tây Jean – Marie Duchange gam geh uă broă sền gròi bơh uă cau năc dê.

Cau năc teh sền phan đơs crih tamya

Pang rùp geh 37 nơm tơl^k wơl niam bơne\ ngan, mùl màl ngan rài kis làng bol ală kòn cau Tây Nguyên tàm ală nam 50 rài 20. Bi Nguyễn Thanh Ân, cau năc tus sền đơs: “A` neh lòt sền ală anih tàm bảo tàng, tàm hơ\ a` gơlơh niam bơne\ ngan mờ jơdu\ ràng tơl^k jăt tơngu me tiah jơngo bảo tàng Dak Lak dê, tài do là 1 jơdu\ ràng tơl^k niam bơne\ ngan. Geh pơnrơ ngan là ală pang rùp bu\ lah mìng 2 dà jù mờ kò mơ, mơya neh tơl^k geh rùp làng bol ală kòn cau tàm Tây Nguyên rài ală nam 1950. Do là jơdu\ geh hòi jà uă ngan cau năc bal mờ ală nùs nhơm niam bơne\ ngan tu\ tus sền bảo tàng”.

Bảo tàng Dak Lak neh ai tơl^k 1 broă lơh krơi is, pa tus mờ cau năc tus sền. Bơdìh mờ broă yal tơng^t geh ai lơh bơh mpồl cau pơlam jơnau neh mờng chài mờ jơh nùs, Bảo tàng neh lam lài tàm broă ngui jơnau đơs kòn cau tàm do tàm broă ràng tơl^k.

Bơdìh mờ 3 dà đơs tòm geh ngui kờ` yal tus mờ tơl bơta phan, Bảo tàng gam ngui ală jơnau đơs mờ dà kòn cau ndai tàm măt sơnđan ală bơta phan tòm bơh jơi bơtiàn kòn cau dê, tơl^k nùs nhơm g^t jơnau bal tus mờ bơta chài rơgơi, mpồl bơtiàn dê. Ồng Trần Văn Năm, atbồ anih jòi mờ kơlôi sơnơng phan geh tàm bảo tàng Dak Lak pà g^t: “Ală bơta phan geh ràng rơl^k tàm do bè rùp hìu [ồc, ală bơta phan teh đơs crih tamya ha là ală broă lơh ndrờm geh ală cau tòm là bơta chài rơgơi do lơh wơl. Ală cau chài trah rùp kòn cau Rơđê, Jarai, Mnông lơh gơs ală bơta phan do. Dơ\ 2 tai, tu\ do, bảo tàng ràng tơl^k jăt mờ ală dà đơs bơh lơgar Anh, Tây, Việt Nam mờ dà đơs kòn cau Rơđê dê. Dà đơs kòn cau Rơđê geh ai ngui kờ` pơn jờng bơta kuơ chài rơgơi làng bol kis bơh jo\ tàm do dê”.

Geh lơh tàm ù tiah kuơ màng ngan, tàm gùl [òn dờng Buôn Ma Thuột tơn, tềng gah tiah tềl kah yau rài lài do Biệt Điện Bảo Đại neh rơlao 90 nam, Bảo tàng Dak Lak ờ mìng là anih prăp gàr ală bơta kuơ phan tềl kah yau chài rơgơi mpồl bơtiàn ală kòn cau Tây Nguyên dê, mờ gam là 1 anih chài rơgơi niam bơne\ ngan tus mờ ală cau năc tu\ tus mờ càr Dak Lak dê.

Hìu Bảo tàng

Kờ` tơnguh jơh ală bơta kuơ bè rài lài do, bơta chài rơgơi kung bè tiah geh lơh niam bảo tàng dê, tàm tơngai tus ală gah, mpồl lơh broă geh gơnoar tàm do geh lơh tai uă gah broă, tơl^k wơl ală bơhiàn niam chài làng bol ală kòn cau dê. Ồng Đặng Gia Duẩn, Phó kuang atbồ Sở Văn hoá, thể thao mờ Du lịch càr Dak Lak pà g^t: “Tus do, bol a` geh pơlam càr in lơh ờ uă broă lơh tơn tàm [làng hìu bảo tàng dê. Lài ngan là geh lơh 1 hìu jòng bè ờs kòn cau Rơđê dê, bơdìh hơ\ tai là broă dròng cing mồng, ală broă lơh chài rơgơi ờs mờng geh ală cau chài kòn cau rơđê lơh tơn. Dơ\ 2 là lơh wơl ală dà mbòr, do là bơta chài rơgơi krơi is ngan làng bol kòn cau Tây Nguyên dê. Dơ\ 3 là lơh [làng rùp, tàm hơ\ geh ală rùp trah mờ chi làng bol ală kòn cau Tây Nguyên dê kờ` cau năc in sền ală rùp trah niam bơne\ do. Kơ\p kờ` broă lơh bảo tàng dê geh uă bơta niam bơne\ rơlao tai kờ` di pal mờ bơta dờng niam bảo tàng bơta 1 dà lơgar dê”.

      Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl