VOV4.K’ho-Là tiah prăp gàr ală bơta kuơ kah yau, ù tiah brê bơnơm [òn lơgar, mờ bơta niam chài bơh Daklak dê đơs is mờ tiah Tây Nguyên dê đơs bal, Bảo tàng Daklak pah nam gơhòi gơ jà rlau 300 rbô nă năc lòt còp sền. Bơdìh mờ ală phan mờ rùp hin, bảo tàng Daklak gam geh bal ală phan lơh sền go\ mờ mat tơn, tu\ bơyai lơh uă broă lơh nàng ală nghệ nhân kòn cau in lơh mờ tê ai cau in sền, yal tơngi\t ală phan bơna lơh mờ tê ờs mờng bơh yau bơh kòn cau he dê.

Ală broă lơh do lơh geh tai bơta pràn gơhòi gơ jà ai bảo tàng in mơkung pơgồp bơnah geh cồng nha tàm broă prăp gàr mờ ngui bơta niam chài ờs mờng bơh yau bơh ală kòn cau tàm Daklak dê đơs is mờ tàm tiah Tây Nguyên dê đơs bal.

Bulah neh rlau 75 sơnam, sơnam kung neh dờng ngan sơl, mơya nghệ nhân Y Mip Ayun, cau Rơđê tàm [òn Kô Siêr, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Daklak kung gam sơrbac mhar ngan tu\ mòn mờ ngui ală phan ngui đơs crih tàm Bảo tàng Daklak dê.

Năc lòt nhơl sền ngan nghệ nhân uh

Tàm do, ồng gơlơh bè wơl rê wơl mờ ală nam nhai rài yau tu\ gam là dùl nă klau pa dờng kờ` iat uh kơl wào, dròng cing ja` mồng mờ sền kờ` gi\t broă mòn phan ngui đơs crih. Mpàng tê ồng sơrbac mhar ngan kồs ală ding gle, ding sơkàr nàng lơh gơs ală kơl wào uh ntas ală jơnau ntas iăt gơlơh kờ` ngan. Geh tu\ geh ală năc lòt nhơl tus sền kờ` gi\t, kờ` mpàng tê tờm he dê lơh is, bulah ờ chài boh bơr yal jơnau, mơya ồng kung gam jơh nùs ngan bơto pơlam bơta chài lơh bơta chài uh ai năc lòt nhơl in.

Ồng đơs, geh cau kờ` bè do là kuơ ngan, tài bơh tàm [òn lơgar tu\ do ờ gam tai uă tu\ tơngai niam nàng yal tơngi\t bè ală phan ngui đơs crih bè do tai. Nghệ nhân Y Mip Ayun, đơs bè do:

“A` sền go\ dilah kung gam geh sơl cau kờ` iat den hơ\ là dùl bơta chờ hờp, bơta chờ hờp ngan. A` gam kah sơl ală cau bơyô bơh lài, mơya tu\ do geh cau neh rê jat mò pàng, a` gơlơh kah ngan, a` ai kơl wào do nàng uh, uh bơnung, đing năm kung bè hơ\ sơl, mờ geh bal tàm jơnau đơs pơnđick eirei kung bè hơ\ sơl, a` lơh ndang kah ndang mơkung kơlôi sơl hơ\ sồng gơlik săp ntas, ndrờm bè là bơceh jơnau đơs crih sơl”.

Nghệ nhân lơh phan mờ ù buh mòn rùp kơrhia ngan

Là dùl nă cau nghệ nhân tà` ồi, mơkung là dùl nă cau pơlam gùng bơh Bảo tàng Daklak dê, bi H’Djuih Êban, kòn cau Rơđê gơlơh chờ hờp ngan tu\ yal mờ năc lòt còp in ală bơta kuơ niam chài bơh kòn cau he dê.

Tàm ală dơ\ lơh mờ tê ală broă lơh ờs mờng bơh yau, bi H’Djuih ờ mìng pơlam tà` ồi lơm mờ gam să tờm tơn hơ ală jơnau lùp bơh năc dê lùp gơrềng tus broă lơh, bè: phan nàng lơh gơs ală pang ồi yau tu\ do, broă tàm bơrlu\ rùp bơka, tơngai tà` dùl pang ồi yau nàng mai ồi àu soh tàm ală dơ\ lơh chờ, bơta kuơ bơh broă tà` ồi yau tàm rài kis kòn cau Rơđê dê. Nghệ nhân H’Djuih Êban, đơs:

“Gơ wèt mờ broă tà` ồi yau den gơ geh gơ gơs là tu\ tơngai niam nàng yal tơngi\t bè ală bơhiàn bơh kòn cau he dê ai năc lòt nhơl in tus còp sền mờ dùl bơnah tai là he geh tu\ tơngai niam nàng sền gàr ală bơhiàn niam chài pơnrơ is jơi bơtiàn dê. Bơh hơ\ nàng ai ală năc lòt nhơl in lòt còp tus Bảo tàng Daklak sền bal nàng ồi niam”.

Ală phan bơna lơh mờ ù buh neh lơh gơs

Bơh ală dơ\ lơh bè hơ\, ală nghệ nhân gơ gơs là cau tàm tơrbo\ đah bơhiàn yau mờ jơnau pa, đah [òn lơgar niam chài bơh he dê mờ năc lòt còp in. Do là broă lơh geh kuơ ngan mờ dờng màng ngan mờ neh dờp geh bơta kờ` bal, jờng rơ ngan bơh năc lòt nhơl tus còp sền Bảo tàng Daklak dê. Ồng Huỳnh Văn Thông, năc lòt còp tus bơh kơnhoàl Châu Thành, càr Đồng Tháp, đơs bè do:

“A` sền go\ do là dùl [òn lơh broă niam chài gơ jat bal mờ dùl tu\ tơngai jo\ jòng gơ wèt mờ làng bol kòn cau. Ală phan bơna do, a` sền go\ kờ` pal geh yal tơngi\t mờ geh ală bơta tam gơl pa rlau nàng gơ gơs rềp mềl rlau, rùp să bè cau kòn cau tàm Buôn Ma Thuột geh loh làng rlau tai”.

Năc lòt nhơl dềt sơnam kờ` ngan rwas lơh mờ ù buh

Nàng lơh sùm ală broă lơh lơh mờ tê broă lơh bơhiàn yau Tây Nguyên dê tàm bơta ală nghệ nhân tàm ală [òn lơgar sơlơ nam sơlơ ờ gam kis uă tai, priă jền ờ huan geh, Bảo tàng Daklak neh rơcang lài hòi jà mpồl bơtiàn dong kờl bal nàng hơ\ sồng lòt jòi nghệ nhân, rơndăp tu\ jiơ jà nghệ nhân tus lơh jat pah nhai, halà pe nhai dùl dơ\.

Kuơmàng là tàm ală dơ\ lơh chờ, sa tềp, Bảo tàng Daklak sơlơ lơh tai ală broă lơh tàm pơndrờm nàng kờ` lơh ai năc lòt nhơl in geh ală tu\ tơngai sền kờ` gi\t niam ngan ală bơta kuơ niam chài, kah yau bơh [òn lơgar, dà lơgar tờm. Bơdìh mờ gơnoar broă prăp gàr ală phan lời wơl niam chài bơh mpồl bơtiàn ală kòn cau Tây Nguyên dê, tiah do gam ngai sơlơ geh làng bol mờ năc lòt nhơl gi\t bè là dùl anih niam chài pơnrơ is ngan!

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến